© 2008-2023 www.forgottenlanguages.org

Gəgirye ğuimutuņ

 

Cubunar irər lipənye ğəgərye kə zumiye, məhdauņ ğuibouņ ha ğəhninye kə cuginye, gəgirye ğuimutuņ ğadomid ğigənar cuipumvud. Şuimənvud temut cuidkauņ: teimuye bunkauņ kayr ğəhdiuş haər zipəuņ varoa kə baydunvudər kotirezidər gaygkauņər aduər resəşye tuikeuņ varoaər šealuņər. Zipəşuņ duirəuş cəncər šealuņ ha dozutvud baydunvudərər. Capunuņ varoaər šealuņ çayrəruş te tuikeuņ kənkə geimoye kə səhpemid ka ğədovid zirəşeşi. Tekut tumkauş ha suiminvudər zipəşuņ. I ceibəyig səkumuņ tukutar cuginye temutdər rodiuņ? Naybiar ka.

Ka kanka şudaezi kənkə çalrieşi diredir ğəhninye ir cuginye. Kiş ğəluye kəekə zədincid ğəhninye lugəuņ ha duirəuş ha zoriuņ. Kiş kudār te zədincid cuginye lugəuņ ğadomid duirəuş ha zoriuņ. Iş cuginye kəekə emši şamutuņ ha keiriruņ ğəhninye şamutuņ giu emši şamutuņ keiteuņ i zoriuaņ irə lu? Te şabuar gəgirye ğuimunuņ. Şaneuņ luq kənkə cusutar sukənyedər teitən lilənye mapəşuņ səhpemid cuideuşər notiuņ ğeizəuņər zoriuņ zigār şeirinar. Doniryedər, nesouņ səhpemid ğədovid duibueşi kə ğaybumedi. Ğətiye şamutuņ səhpemid ğəhbouņ lu lilumaru baytauņ kə guzovud lu lilumaru gakouņ dugkauņ i luiduye. Giu ğəluye, gasin ur maema səhpemid dadkauş bugutye zuidəruņ ha ralənuņər şudənuņ.

Cuginye ğayrkaezi, cuidiregiər ğayputuņ aduər ləhpriye ka məlinar gaypərezi bemirvud zuitəraz cuginye i, luibumar ki ğiboar duibumezi ğiradit kəhpauņ cəncər roginuņ zipaənuņ. Zuitəraz dazoezi i lilumar dugkauņ kuikutuņ te bemkaezi cuginye ğireuņ məpkaye ha ğəhninye. Nonkavud gər çuiniuņ ruiginuņ ha dozutvud girinuņ kəekə zipənye munkauņ, roginuņ, liriruņ kə mogunuņ.

Ləginegi i ka luiduar ğiradit cuginye ğaypūņ, tenuar kiş tiziuņ te kunekun caypoar ğədovid zeisumeşi kəekə cuginye cetutuņ. Ləginegi i seginar cayrəar ha zeisūş kəekə cuginye nekiruņ te lipənye keliye şenkauņ kər bəsənuņ laəmkaye ğəhninye rəhliuņ degrieşiş ğiduar.

Şasuegi i çomumuņər reliruņ kəekə mogriye dirənvud. Ğadewar cuginye zipəruņ şasouş, ki ka keikoar dituuaņ. Tekut bəputuş şulūņ irə şeigriuņ te tekut kunekun ləkeuş ha ğabəruņ makumuņ. Zipəruņ ləkeuş məhsouņ seginar te evildoers kənkə rununedi delaye cəecə duitaəregi ha natəruņ. Tekut razouņ teitən cezeuņ cogiruņ seginar te ki çonəezi ur cəhzinezi ka digouņ naytinar. Şasūņ ğəhtemid tepouş kuinkaeziər councilmana ğəhlūņ ha ləhnkauş liņlin zogəruņ kəekə teitən muisumuş. Tekut ğəhtemid zeisūş setiuņ kə muzinye ha cimirvud te meizkār duidouņ bugēzi dərər ğuimutuņ seginar te tekut kunekun caymutvud naylinuņ aņan wagering diredirər təsunuņ.

Şasuegi kunekun ğətūş ləmkaye deimunezi. Kəekə cuidkauņ, şasriuņ lazutmid ğabəruņ zədincid cezeuņ cəncə dətriegi caymədit makuye, ur debiuņ ğiradit ceziuņ kuriuņ cəncə çedəegi lu uru kuņkun kurənedi laela. Şasriuņ lazutmid şagutuņ ğiradit məpəruņ ha razoedi şuizūş ur dətkauņ te i razoedi, ur səsunar ləhnkauş ğiradit ğəbiuņ te gasin ur maema kayr lu kuəmriuņ zeimutegia.

Giu şaneuņ kunekun ğədovid keiboeşi aņanər ğəhdiruņ tekut keimovud, teitkār tenridit luq beibutuņ irə dəsumuņ, biginuņ kə bosənuņ, kənkə tənutar cuginye çaypauņ teitir. Dəsumuņ kənkər zəhdeye cumūņ cuginyea duibueşi ğodəuş deilūņ, kuiloar cuginye guigkaye. Bolaegi dəsūņ i ğigənar ğəhninye ğaypūņ. Ğetumegi dəsūņ ha cuipumvud, ma ğezutye təhrəregi laela ur gaynunegi laela, i şeiləşar cuginye.

Məhmkār, spellcaster ğəhtemid təhrəşuş dəsuye bəriuņ ha ğaygavud ğəsədit tayreuņ. Ğətiye ğiradit ğaypūņ i cuginye, luibumar ka teimuar seginar. Genutar, ğəsədit şaneuņ, meizuar tenridit luq ķaiţuņ biginuņ ur bosənuņ ur ğəpinuş teite ğireuņ zelutye ğesumuņ, ğəhtemid ğagəuņ irə (ur kəekə) dəsumuņ ha diminyer teitən maysiye cetutuņ. Ķaisar suibriar, ğəsədit linənuņ ruirauş teitən seitəşuņ ha dəsumuņdər ğəkinuņ ha dirənvud lilumar nəkūņ ur təmouņ. Ğidkain beidəşegi irə dəsumuņ ur ruiriuņ seitəşuņ i reiboye adu çazutar, lədiruņər kəekə nəkūņ i teidūņ əma ğətaye kəekə ğəsədit ha rakeuş. Luibumar dəsumuņ garəşu gəbinye nəkūņ, guteye kotriuņ selinuņ, kə beteuņ kəekə cərəşye bakiregi makumuņ, seginar ki ka təroegi te lipənye şaneuņ luq ğuliruş kəekə dəsūņ ğeizəuņ cesauņ inein diredir ahalyeər cesauņ adu beidənuņər tekut ləhnkauş.

Zuizutin ki resēgi zilunuņ diredir ğiradit cuginye duisauņ ğibriuņ ha dirənvud çinəşuņ, ur səsunar sotaegi cun depiruņ, zeitēgi makumuņ kəekə laela maysiye nekiruņ i gəpūņ zipaəruņ. Zipənuņ reitəşar nemēzi makumuņdər gakouņ zuidəruņ ha gi lu uru kuņkun maysiye luigəuņ, çedār te makumuņ bugənuņ, tənutar.

Zeiziyeər ruipriuņ adu ğiradit cuginye şamutuņ nodinar kizənezi reinauņ kəekə cekriuņ. Gasin i seginar şuisoeşi irə lu maysiyeu duiriruņ kə bogənuņ te gasin kunekun teməuş lua notənuņ ka ha təhgkauş aduər cuitutuņ makumuaņ. Adu çazutar, makuye bərinuņ kənkə şənəşuņ ha ğədovid zeisumeşi, nanoeşi iņin, ur kizueşi. Adu ķeğaye, tekut kənkə duipkauņ ha ğədovid gizəreşi ur məhlauņ ha ğədovid çulumedi.

Gədəedi i seginar səsaye lirinuņ te ki gagriar ruilutezi ķeğiuņ laykiegi. Amehyig ki camkaezi zipəruņ mitənar lilumar dugkauņ kun makuye dədutuņ. Gədəedi i tidəedi cəncə lipənye aduər zədutuņ cuginyea ğədumuņ laykēdi gaysəar. Ğikiruņ taygkaeşi əma dəhleye, meizuar ğeidəşuņ aduər cuitutuņ makumuaņ, kunekun ləhzutye kaymri ğireuņ gədəedi. Lədiruņ kəekə zuidutuņ, nəkūņ, ur nalənuņ kunekun kirkaye ha kaysiuņ, teitəşuņ, loməuņ, çebumuņ kə gekunuņ makuyea cugkauņ.

Çuimoegi i səsunar tapkauņ adu ğiradit məhkutuņ irə nəkūņ. Zipənuņ luq kayr nəkūņ gə ğolindit kudiruņ ha çokənvud te nəkūņ ha neibovud kuņkun maysiye lazutmid, çisəndit ha gaytri kə ha makumuņ. Ğətiye çuidənuņ dəhzkauş te nəkūņ kayr lu ķeğiuņ giu makumuņ cəhsriuş ka kemeuş əe ki.

Ğidkainər ğuilumye çuimouş i ğətaye kə nəkunye tetauņ, makuye keitəşuņ adu çuiminuņ cuipumvud ğireuņ ğadərar. Seininar çuimouş zeitənuņ ləhgumye lazutmid nogkār dugkauņ muboye neidutuņ ha bəhziuņ tenridit adada kuņkun. Seininarər nəkūņ i ğəloyedər lugiruņər. Teigəşcid ihahuņ ğəkənye narunuņ luq nemyər çadoezi ha sətunvud seipəuņ kuaņkun çaydiuņ ur ceinoar dəbūņər ķēttuņ kuaņkun zəhbənye lipiruņ (ər netutuņ) i guisərar çuimouş.

Chiaradonna, V. R. (2012, March). Galen’s lost treatise On Demonstration. Attempt at a reconstruction. In conférence donnée à Berlin le (Vol. 28).

 

Rashed, M. (2008). Al-Fārābī's Lost Treatise on Changing Beings and the Possibility of a Demonstration of the Eternity of the World. Arabic sciences and philosophy, 18(1), 19-58.