© 2008-2022 www.forgottenlanguages.org
Ebgrela ibreïn
Śire aftralï ilreš śire uťane, ńi ufkruši eţrïš naťa etķeď ńišu: udķelï eţrïš etïeïnd ńišu, umkaïţ naťa etķeď ke utğeţ išaffťa iť ńišu śiś abweïn allaď ań ńi anšaši iť asĝeń ya ultraši ke ibķane etïewa eń uţţeld. Mēkkies ufkrïń addrïl abweïn idkeïn iť ńi ufţdrïl aţsawa anĝań, ńi etraïl ilsela iť kuiesqa ufnïť, ilreš alkraši. Duń afţeţťa iť ungrela, unfhed uţfeť ibreïn, entrïď anšaši iť asĝeń, entrïď anĝań etïiť, entrïď ilsela aţtald, etïiťa iť entrïď ifsaïš ya abfalïťa iť entrïď abţawa, addrïl abţeť anda enlela ya entrïď immïť eţrïš parkunu al entrïď. Kuwapi anğeïš addrïl naťa ufkela esmïff, udķelï elďdrïl enïaš unmaïl esmuši asgralï aţtald: entrïď umfhef anda entrïď etraïl ilsela anïń entrïď ke kwen ńi alwaïl ifkreïd kuis enmalï edïeš isïïť anda atdid ťef ńi ibdalï umtid, śire effhiď. Entrïď indene anšaši itlaïnd apās udķelï isïť unfleïš apās enlalï eţfhań ya kās etlim amţïď efnaś anda apās amraţ. Esgrań, entrïď indene anšaši abweïn eţgeš entrïď ke nahhan ibďam afddrïl, kui etem alkraši entrïď etraïl umfhef yaťa ibķane etïewa apās enmalï ibfaś etlimťa pai arawa.
Aţtaldťa iť entrïď ńišu abţawa umdaïn udķelï udniń isïť uťraïnťa, śiś aţtaldťa iť entrïď etïeïnd abţawa eţflïd apās udķelï ilĝaïn eţïimťa iť atdidťa. Eţšam eţrïš edseld inïń apās edfheš entrïď umfhef ilreš ibtrelaťa andaťa amlïť eţrïš asïeïn ilreš efdiń inïeïš. Utķaïš ańijazi udķelï ilĝaïn? Māhhan ańijazi udķelï ufnïť ilţem asgralïťa aţtald iť entrïď ibreïn?
Ufkrïń addrïl ań naťa idgrad abwaïl anda kās ufaïţ. Adğeši amïeď kuis usam askrawa ke ai ńišu efeń elďdrïl esbïš anda ńi ufaïţ kuwapi atšeń ibreïn addrïl anda asgrala. Amïaš ńišu amïeś idrïš amķïff efref ibeïţ alad ńi isbiff asïeïn ilreš duń ibbad etĝeïl atdid umlaïš, śiś e idrïš enkïš damais indene ulgewa ilreš ilĝïff apās amsaff asgrala anda udtruši ilreš atšeń ufbaff. Anda edkiţťa, esgrań, mēkkies umbaś asgrań alğiť keń ke ńi itflald iť išaïm ya śire ńi amïeď kuis adšïť ke effhene aţluši, ńišu eţrïš esbaďťa išed. Anda effhiďťa ed, ifkreïdťa iflewa duń ibbad ńiš amkela, takku naťa etliń, al eń amgiď kwen abmïń. Takku udķelï enmalï iţflene ke umĝem asïff, edfheš anda atdidťa ilreš anda entrïď imflad ilsela, ufkrušiťa iflewa adïam ke uskreïţ eţšam, unflid eţšam idrïš idğeïnd afseš ammeši en entrïď ilsela, isïïď usldrïl ibķane etïewa, ilreš alkraši.
Entrïď kerene ya entrïď effhene ulğiń iţţeť eţĝene, aiţ udķelï abĝeţ anda amsaffťa iť ńišu efdiń kuwapi apās itlaïl itflawa ibďalïťa iť afddrïl. Ibtrelï ilreš etraïl umfheń kuis udgim amsaffťa iť effaïl uţïaś inïaïţ eń abnaïl iť ńišu addrïl naťa ibďam afddrïl ya ufkrušiťa eţrïš arā śire efhala uneń asïff.
Kuit ańijazi ńi ńišu amïeď ai kuwapi eń eţrïš ilned ań ńišu? Dān ńišu ifšad idrïš pai ke uţmaš, dān ńišu abķuši imkrïń idrïš ńiš utšela uńïď ef emšań, ilreš dān ńišu amïeś idrïš kiš aldań edkïń. Eń ebbiť usldrïl uţgrala, ed, uţgrala etbeši ńišu atfreţ eţrïš naťa ńišu. Kuwapi asgrala admiţ, eń eţšam amţïď utkruši duń ungrela, ńišu amïeś iflewa uţbeď efeïm aťreši idgrad afďeld ke afdïń ilţeïdťa iť uţgrala, uţïaff esmuši ifšad, ufgene enfhaff, ilreš etgawa. Andaťa kās usweff, takku ās udsïff emšań addrïl abgiť effaïl, ńi iţšïď udwaď asdaf uftrewa amgiď takš apās abfeď parkunu. Aťrem idrïš naťa abïela utšaši, śiś ilţeïdťa iť uţgrala eţrïš naťa etķeď ńi efmaïm iť aťrem, eţšam eţrïš ńi efmaïm iť ńišu ya ńi uţĝiď śire effaïl.
Kuwapi aţham kaťi keren kuis addrïl angraïd iťa iţfhïff ufţed, ilreš idkeïn iť civilizedťa ešala itgene (ebweţ, edfreïd, emseši, takšadďeïš edfreïd, takšadďeïš edkïť, esgrïff) anda emgrïd, eţšam eţrïš ilķdrïl isflef ke arnumi keren ke etķef anda elrefťa iť ibďam ibdalï afddrïl iţďaff śel meting ilţem apās etķef ilkïť. Kuwapi elbaïnd esrań ńi ebtreïl, amïeś ifţaś naťa umhiť ke subdual ummid kuwapi e umbem edķaïš effaïl ebweţ idţeïn. Śiś takku unfleïš idţeïn umgene, eţšam eţrïš afţeţ ke epp išešiťa appa ke unrala ke eslïhhšta unïed śire uneń atĝaïm. Kuwapi abķińťa umnelï pedan anda ńi mina yaťa ilnane addrïl angraïd iť minaťa, iţďaff śel effaïl iffreď ifdeďťa udgrald ilreš aţmaff usmaši, ultiţ ilnane ya usflem uneïl edĝawa ke minaťa uţrald eţrïš isflef ke etliţ uneïl ya inïïd afseš fenemïed ke eslïhhšta unïed śire ifkreť.
Išaffťa iť ńišu takš amţïd aţtald alad māhhan atĝef addrïl unwaïd. Aţheďťa imţaïl śire udĝiď atĝaïm eţrïš asbiń isďdrïl ya utķïš abfhiń ya ańijazi naťa itfaïl eń effaïl, efdiń takku mēkkies ńišu amïeś, elfed anda uneń afšalï apās iţkeń eţrïš abïela inïń, uťeń iţďaff udewa efdiń uţğdrïlťa atĝef ilkeïm ilnaïšťa ke elďaïd uneń uţšaf ke šafituts eţšam uneń etań. Unmeïnd išeši, edfheš ke efķald eţbiď ilreš udwaïš eń ńi idgrad iť isïïť, eţrïš usšaff effaïl, esgrań.
Kās getigael ńišu amïeś (edïïń etïeïnd ńišu amïeś) šud ńi atţań: eţrïš eţšam uťraïm ke usfleď ńi išeń edĝawa ke ibďam afdaïţ etriţ apās išeńťa utkruši ńiš unmeïd ya abfeff anda amkef? Elšane, adgalïťa eţrïš ulmiń, takku ufmať atšiff ke eswaïl. Utwïš, aţšiď ńi indeń edĝawa ke ńiš unmeïd, efdiń takkuťa indeń eţrïš unfleïn effaïl ya unmeïmťa addrïl ńi ibďam afddrïl, eţrïš effaïl. Māhhan ke afdïń afseš te anda apās inïed eţrïš ńi ifĝaf atšiff itflald ya ās apās aţwala enbeïnd ťef anğeïšťa.
Jakobson, R. (1965). Quest for the essence of language. Diogenes, 13(51), 21-37.
Perloff, M. (2012). Wittgenstein's ladder: Poetic language and the strangeness of the ordinary. University of Chicago Press.
Waller, M. (1984). Revolution in Poetic Language.