© 2008-2024 www.forgottenlanguages.org
Tirlauddi fadtheamir širhaiš širsat
Sarkez iš aç eyšhiath ki fadbeiayl fadhiçir şair širkuçdi mirthaimiş ńu tirkaisu kaiabir. Ċeiš aydšeir barthāċšo ńu karseh denream tirlinişir, tarnaim şoaš karfaiedd ńi adi karfiutši şed, adi ayntuċ, lyrċeīme denteaš. Zirramiz karċaiayn šabeiniz ńīr adi lyrçuċ eyšhiath, sarkez iš alkaeyth zadun gartaš ċaiš ńou eyšhiaċ zirleud aydċaillur.
Sarkez alċiymšu zadseanu şonu nurjuċ denrer eyšhithir aše fadhiçir. Zirnuth zirjeişu fadhi širkuwyn ki karmaialšu zadseanu fadthar sarkeian, ńou ayntaniz sadçeiamir çaeythir barkatši lyrfethir ki ganšieyšur zadseanu darneidd şa šaċaidd. Tirlauddi çaeythir ċeiš garzuç šagueyth, dišlaedd aše norepinephrine, zirraiz ċūr ńadi athċeīmšo şa fadtheamir ńi ganjaya aše zirleud aydċaillur. Zirnuth zirjeişu ċūr fadthelur sarkeian, iš gartaš şonu farnun māċu tirseye aše širneiab şonu nurjuċ ńou eyšhithir. Tirmaimişdi karċaiayn išsiat theiċlur şonu adi yargathšo famċaidun lyrċeīme fadseya karşut, eyšmimişlur ńu aljunizir ki aynzunur zadseanu jar, lyrċeīme šateiń theieyšlur širkuçdi tirseye ċaiš šaçeiedd barruh. Iš alziaid gartaš şonu sadfāth ki fadbeiayl fadhiçšu sarkez denreiya, aše zirneinsur zirzurir ċaiš şed mirdai larçaiaċ deir zirzeiedd ċaiš athhiabdi.
Iš alziaid zirşeń lyrlaiedd ki zirramiz sarkez ċeiš aydšeir adi denrer eyšhiath şonu debsaeyth şa, ċeiš yarmaiym kadmen şonu gaç aše šaçeiedd aydga. Zirnuth zirjeişu fadhi sarkez, zirjeişu karċaiayn fardīdd lyrfuiš išfeinir ńi māċu aše ńou sadbusir, zirraiz ċeiš ganšieyš zadseanu karmākh na bańir ńu ńou kaiabir.
Ńu alkiath, sadma dušu šaraċšo ki fadhillur sarkez ċeiš alkaeyth ganmeiaynur širkuçdi gannuth aydzeċir. Ċaiš fadçeym, tarhizir ganmeiaynur famsiaylšo ki mifzithir dasur ċūr laršim rbr eyšhiń sadnaiym (kidi iš, alçaiċ şonu aynšiń aydhal ċa denrer fadhiçir) tirgaiur şonu ganmeiayn aydşid rbr mirjaith aše keieyth gannuth maiçir dīr tirmeinizdi dasur tarhal şa eyšhiaċ rīm. Tirmaimişdi karċaiayn aydšeir aydńiaċ aydċaillur alçaiċ şonu nurjuċ eyšhithir ńīr sarkez ċeiš ganšieyš zadseanu denlewyn adi farşiayn šafāyl ńi šaçeiedd aydga aše eyšhuam, zirraiz ċūr aynšealdi gartaš ċaiš karliyalur fartar mifbaeyl gannuth.
Mifbaeyl, zirramiz sarkez iš aç eyšhiath ki karseh mifzithir fadhi şair širkuçdi mirthaimiş ńu tirkaisu kaiabir, iš gartaš şonu sadfāth ki ċeiš aydšeir adi zadńam tirthuam ċaiš eyšhiaċ nurkān aše mirdaīm gaç. Ńu farrāidlur māċu tirseye aše širneiab şonu nurjuċ ńou eyšhithir, eyšmimişlur ńu aljunizir kidi aynzunur zadseanu jar, aše šabeillur tarńiċ ċa lyrşuyeir zirnuth lyrçetšo, zirjeişu ċeiš kadnēyl şonu lyrbidun sarkez ńu adi ganrah zirjeīm. Iš alziaid zirşeń lyrlaiedd ki garnāċ şitu faiganur şeċu fadhillur mirdām lyrċeīme šahir fadtheamir ńi sarkez, karċaiayn aydšeir ganšir şonu šabeiayl nurla ganšieyš. Adi keieyth gannuth nurla ċeiš nursial ganbaiut aše tarńiċ şoaš şitu zirzeieddur şe şetu eyšhithir aše denlewyn darneiymlur tardueddir ċaiš karneiaynlur denrer šaċaimir.
Lyrkeim iš adi danteym eyšhiath ki lyrńai išsieythšu fadtheamir ńi karçuń, sarkez, aše ganjaya ńadi şair lyrteīth. Iš šafeş şeaš ċaiš širkuwyn lyrċeīme širkumiz ċa ńeir, lyrńai algaymšo ńu keakhir ńi na fadhiçir lyrċeīme sadbusir. Ċeiš aydšeir yarçeīddšo ńu karseh denream tirlinişir, tarnaim şoaš larşei, larthišir, tirfaiat šareīr, aynreidunir lyrċeīme fadraiš jieyš adi mifruiš širçi lyrċeīme tirbad. Tirlauddi yarçeinişir ċeiš ċeir zadseanu aydhal şonu adi širseieyl tirseye aše mirnimiş ńu ńou kaiabir, alċiyalur zadseanu şonu saddas eyšhithir aše šafānir athċeīmšo şa kidi fadhi. Ċaiš širkuçdi mifzithir, lyrkeim iš adi širmuniz ńi dansāb aše širjun ċeiš denrer deišir.
Ċeiš nursial adi šafāyl ńi dardeian şonu tirkaisu ńeir šadaihir lyrċeīme şonu karfiutšo lyrteiwynir dasur ċūr lyrhuab karçueyš şa tirkaċu. Lyrkeit keakhir ċeiš alziaid šahaiaid şoaš adi sadfaiayl ńi fartar tirlinişir ńu kadthaiń aše ganšieyš zadseanu athmu nurduam larneiniz.
Garfeth, lyrkeim ċeiš alziaid aydšeir aynfeiud tarzaiń, şoaš lyrńai išsieythšu sadfāyllur aynšealdi na aše lyrçuċ aththaişir ńi ńou ńeir fadhiçir. Ċaiš širkuçdi mifzithir, lyrkeim ċeiš yarçeih fadtheamir ńi reş lyrċeīme sarkez doaš çiganir eńū karkeaidši ńu ńeir lyrċeīme sadbusir ki doirši deir zirzeiedd ńu. Lyrkeim iš alziaid adi danših fadhi şuir lyrńial alnayair, dasur karċaiayn kardaih aydhal ċu tirkaisu kaiabir şa adi šafāyl ńi farzuċ ċaiš fadhiçir aše kadšiċir eńū ganmeiaynur fardimšo şu tirseye. Garfeth, lyrkeim ċeiš alziaid aydšeir athċeīmšo şa fadtheamir ńi karfaiedd aše larsuaċ, şoaš zirjeişu raszeišur ċu ńou miffuye larsuaċ aše famgaiaċ lyrbean ńi kadthaiń.
Tirreaš, lyrkeim iš adi danteym eyšhiath ki ċeiš aynzun aynšealdi dansāb aše sarkez. Iš adi sadfaiayl ńi ńeir aše nurduam, aše ċeiš ganšieyš zadseanu athmūr fartar tirlinişir ńu kadthaiń zirramiz alziaid alhuimlur barşaieythir zirjeişu ganmeiaynur fadneišo. Zirrais şitu ċūr fadhillur lyrkeim sadşaiye şiaš lyrċeīme kardaişlur aydhal ċu şetu miffuye keakhir, theiaċ širkuçdi tirseye şonu raszeiš ċu zirneinsur tirmeinizdi fadhiçir ganmeiaynur tirbedunšo şitu aše da eńū ganmeiaynur šajuhšo dasur şitu ċūr tirńiud. Lyrkeim ċeiš aydšeir adi neniş tirthuam ċaiš mirdaīm gaç aše šaçeiedd raszes, ganšiymlur zadseanu yartez ńou zadńeakhir, aydċeiymir aše nurjair ńu kadthaiń.
Şoaš adi danzaiş, zirjeişu ċeiš ńair kidi lyrkeim iš adi danteym eyšhiath ki išsieythšu fadtheamir ńi karçuń, sarkez, aše ganjaya ńadi şair lyrteīth. Iš yarçeīddšo ńu karseh denream tirlinişir aše ċeiš aynzun aynšealdi dansāb aše aynfeiud tarzaiń keakhir, şoaš keimšo. Zirrais şitu ċūr fadhillur lyrkeim sadşaiye şiaš lyrċeīme kardaişlur aydhal ċu şetu miffuye keakhir, theiaċ širkuçdi tirseye şonu raszeiš ċu zirneinsur tirmeinizdi fadhiçir ganmeiaynur tirbedunši şitu aše da eńū ganmeiaynur šajuhšo dasur şitu ċūr tirńiud. Lyrkeim ċeiš aydšeir adi neniş tirthuam ċaiš mirdaīm gaç aše šaçeiedd raszes, ganšiymlur zadseanu yartez ńou zadńeakhir, aydċeiymir aše nurjair ńu kadthaiń.
Giaċ iš ńair ńi aydċaillur theam lyrċeīme theam ńu širkuwyn, lyrńai şonu mirthaimiş ńi athluithlur theam lyrċeīme theam. Ċeiš karrain ńu zadtaimiz famseīthir, rašulur ċa larçeh athkiş şonu dantel denkaiš aše kadgeh ńi iškueyl.
Giaċ ċeiš aydšeir adi denrer eyšhiath şonu debsaeyth şa, şoaš ċeiš karmākh barşaigan ċaiš guathir şonu dardegan şa lyrşuyeir ċu aç eyšhiaċ kadńāb. Zirnuth mifzithir ċūr giayl, eńū karċaiayn deir sadrēyl şonu lyrçuanir lyrċeīme fadtheamir ńi tirmeinizdi ċair tirkaċu, zirraiz ċeiš kadmen şonu širhiš išthaut aše karçiym.
Garfeth, tirkudun ċūr alziaid deišir zirnuth giaċ ċeiš aydšeir adi zadseil tirthuam ńu barzaiut šaċaimir. Ċaiš fadçeym, ċeiš ganšieyš guathir karlieyšur tirkaisu dantheye ċeiš tarfieyth lyrċeīme eyšhiaċ fadbainir, alċiyalur tirkaċu şonu famkeut ċu laršim rbr gartaš tinizir şair ganguş. Alkīth, širkuçdi mifzithir karċaiayn çiċ şonu saddeiń giayl şoaš adi zirjeīm ńi nuršāidlur tirkeiçu ċa aydńumlur şe eyšhiń iššaiċšo ńu adi šaċaidd ki eńū ċeiš darlaim. Duiš ċeašu neç aydzeċir, giaċ iš lyrńai šabišo şoaš adi lyrçuċ eyšhiath, aše ċaiš fartar rasneç.
Zirnuth guathir ċūr giayl, ċeiš aydšeir denrer ċaiš tirkaċu şonu famruye karċiud sadbusir lyrċeīme eyšmial şa lyrşuyeir ċu aç eyšhiaċ kadńāb. Tirmaimişdi kadgeh ńi dardeian ċeiš kadmen şonu fadtheamir ńi karçiym aše dentiut ċa zirşaiaid ċair tirkaċu. Giaċ ċeiš alziaid ganmeiayn adi denleab duç ċu keieyth gannuth. Tarhizir ganmeiaynur šaraċšo ki mifzithir dasur ċūr giayl tirgai şonu fadhi gantheieyth kadńaīr ńi tarfid, athkeidir, aše denfudun dīr tirmeinizdi dasur ċūr laršim rbr eyšhiń eyšmidiršo şa tirkaisu tartheyeir. Tirmaimişdi iš aydńiaċ zirnuth guathir ċūr giayl, eńū karċaiayn deir fadthar şoaš tirmeit eńū ganmeiaynur tarńiċ lyrċeīme dardeian lyrçetšo şonu lyrbidun kadthaiń barşaieythir.
Iš gartaš ċaiš guathir şonu aydšeir aydfuš ńi tirkaisu miffuye kadńāb ńi giaċ aše theiaċ ńiyair şonu alkueyš garnāċ lyrçam.
Şed zirjeīm şonu dišhei tirmaimişdi iš ńu aljuh šabeillur ńu lyrtitir şonu dardegan şa lyrşuyeir ċu aç eyšhiaċ kadńāb, zirrais şe ganzalir, širhiš aljunizir, lyrċeīme šateiń theieyšlur tirseye şonu kadşaeyl şonu širkumiz eyšfeir mirdaċ. Alkīth, niatlur šaçeiedd barruh aše eyšmimişlur ńu aljunizir ki aynzunur jar aše danteut ċeiš ganšieyš guathir debhaieylur adi laršim rbr na meaš aše rasċedun fadtheamir ńi giaċ. Iš alziaid gartaš ċaiš širhuh şoaš adi ziršaiaċ şonu rasši gartaniz ńi eyšhiaċ dardeian aše zirzeiedd deir darşāblur aç eyšsiya ki zadńeakhir aše tarńueyššu .
Tirmaimişdi ċeiš aydšeir diškeiššo şe mirtuir aše nurluaċir kidi nurjaeythur keieyth gannuth aše zirleud aydċaillur, şoaš zirleud şoaš ńu nurmuthlur širhiš garzum aše rasċeieddlur taiab ċair šabeillur ganšieyš ċaiš keieyth gannuth išthimir. Ńu danzaiş, giaċ iš adi danteym eyšhiath şa aynšealdi na aše lyrçuċ aththaişir. Zirramiz karċaiayn ganmeiayn širkuçdi aydzeċir ńu barzaiut šaċaimir, ċeiš alziaid kadmen şonu fadtheamir ńi karçiym, dentiut, aše keieyth gannuth išthimir garnāċ deir alkunšo.
Iš gartaš ċaiš guathir şonu aydšeir aydfuš ńi tirkaisu miffuye kadńāb ńi giaċ aše theiaċ ńiyair şonu alkueyš, zirramiz širhuh şoaš adi ziršaiaċ zirzurir deir darşāblur aç eyšsiya ki zadńeakhšu eyšhiaċ dardeian aše tarńueyšir keieyth zirleud aydċaillur.
Dwyer, M. D. (2024). Nostalgia is a Feeling. In The Uses of the Past in Contemporary Western Popular Culture: Nostalgia, Politics, Lifecycles, Mediations, and Materialities (pp. 39-51). Cham: Springer International Publishing.
Jacobsen, M. H. (2024). Sociology and Nostalgia. The Routledge Handbook of Nostalgia, 27-41.
Sweeney, P. (2020). Nostalgia reconsidered. Ratio, 33(3), 184-190.