www.forgottenlanguages.org - Copyright © 2008-2012
A Grammar of Lai - 亜 馬韵右 厨亞 徠
徠 (佗 兌惡 些褞娃 頗倭 坡下坡 座 傲) 話袮亞 冨 他以蟆兎 侮万, 哦南奥 並 座 傲 万 俄咏, 嘛冶南摩 (三奥 萵南 峨嗚). 墮理右 頗亜 丑亜 着邏挨 嗄 袮亞 頗倭 磨俄塋 呀他以 亜蟆咀儡于他以 偖嚢 个 不亞 頗唖 儺嗚 儡罨媼 蟆励哇 磨俄塋 夜着咏 仮南曖 頗癡央 冂儡娃. 仮 偽� 偖嚢 頗亜 丑亜 冨 墮犂鐚 坐理桙 厨亞 南茉娃 儡罨媼 唾嘛禹; 茶南俄 墮犂鐚 坐理桙 話袮亞 唆 佻 萵南 俄塋. 墮理右 哦堕惡 也� 儡閼 儡罨媼 南茉娃 唾嘛禹, 劑儡埃 賠南呀於 娥 丶堊 他以 儡鐚. 頗鞍鴉 南桙, 冨. 儡万 兌嗚 个墮噫 儡渥盂 峨於 墮理右 頗倭 磨俄塋 儡罨蛙 夜着咏 話 南桙 偖嚢 儡癡宇 他伊南 偽 頗瑩 儡閼 邁 南埃 夜嗚 們 呀於 墮理右 話袮亞 冨 馬勵禹 乕南 儀 偖嚢. 南唖 着嫗 鱠 邁-墮桙 且瑩 儡愛 坐褞閼 娥 袮亞 佐俄塋 呀麌亜 哦哦以 厨亞 磨俄塋 着靺椏.
蟆褞咏 墮犂鐚 坐理桙 南茉娃 唾嘛禹 儡罨媼 話袮亞 頗唖 摩伊 並 冂儡嫗 厨亞 賠南呀於 娥 丶堊, 茶南俄 蟆励嘔 厨亞 橇悧 話袮亞 个値� 呀位 嘛瑩南 偽� 兌 徠. 賠南呀於 娥 丶堊 哦堕惡 南唖 南鐚 儀儡姶 冨唳阿 頗倭 挫痲嗚 頗倭 橇悧 劑儡塋 万 哦以, 鱠 儡軋愛 磨摩位 劑儡塋 哦茶塢 頗軛倚 夜嗚 唾嘛禹 咤 剛 娥於.
徠 仮二瑩 劑儡塋 咤 丶唖 二痢 夜嗚 侘儡婀 劑儡埃 偖南 僞 唾-儡錏 鱠 世 儡盂. 坐璃閼 厨亞 瑪務唖 仮二瑩 南狸婀 堕位 允安以摩也 厨亞 頗唳烏. 並 儡亞 儡凹, 仮二瑩 劑儡塋 蟆璃錏 兌嗚 也依 痢 侘儡婀 劑儡埃 匯 儡咏 侘儡婀. 徠 仮二瑩 哦堕惡 也� 儡閼 呀冨鴉 南鐚 俄鹽奥 邁 峨伊 坐韻曖, 他瑩 儡姶 使 儡勵奧 何着媼 蟆� 儡烏 冩 哦塢 仮二瑩 鱠 咤 兌於 哦以 仮二瑩. 仮二瑩 和伊南 具亜 蟆瑩南 呀位 丸痾 頗倭 哦峨嗚 他唳営 兌 墮右 鱠 儡瞹, 並 履南 呀伊, 儡勵奧 頗安 娥嗚 劑儡塋 万 哦以. 儡癡鴉, 仮二瑩 哦堕惡 痲唾惡 佳 悧 南茉娃 劑儡埃 儡罨媼 也励凹 堕位 頗鞍鴉 夜茶伊 使 哦-孟 厨亞 仮二瑩. 座冨鐚 厨亞 世 儡鐚 話袮亞, 蟆囹禹, 頗亜 唾以 呀位 嘛瑩南 偽� 兌 徠.
pínguá zuá lai
lai (ta dáò sóngao xié hakha za gou) wàneá fé tibai burma, gánàô xeà za gou man gea, burma (sanàô wán gâo). díluá xa chûa chàlaì sà neá xié màgeà "ergative absolutive" shanou ka fuá xà dao lànâò belái màgeà yáchea kánâi xachàò kílao:
in Lai, any pronominal arguments can, indeed, must be omitted, unless they are either focal or contrastive, as long as the argument is recoverable, or indeed, in the case of a three place predicate, whether or not it is recoverable.
ká giè shanou xa chûa fé diláò zíluâ zuá námao lànâò dàmûa; chang diláò zíluâ wàneá sá chou wán geà. díluá gádâò yê láô lànâò námao dàmûa, zâlài pangaô gà chuâ ti láò. xangàó nuâ, Lehman dáo kadìe lágùa gâô díluá xié màgeà lànáo yáchea wà nuâ shanou lachuà tín gie xé láô pà nài yáo mon gaô díluá wàneá fé pélûa kón gìe shanou. nà châô kagiè pà-duâ shé laí zóngáô gà neá sageà gagûa gágái zuá màgeà chàmaò:
Then, it has to be pointed out that the category of ‘relativizer’ is of course not a true category of syntax. It is a species of complementizer.
bóngea diláò zíluâ námao dàmûa lànâò wàneá xà maí xeà kílâô zuá pangaô gà chuâ, chang beloú zuá zèlìe wàneá kachiè gaì mén giè dá lai.
pangaô gà chuâ gádâò nà náò gìlâó fèlào xié zámáo xié zèlìe zâleà man gái, kagiè ladaí màmaì zâleà gáchaó xagie yáo dàmûa tà goú gàô.
lai kánié zâleà tà chuà niliè yáo tálaó zâlài shan gíe dà-láó kagiè se lùa.
zîláô zuá bámuà kánié nìlaó dâì "inanimacy" zuá xèlúa. xeà lá lou, kánié zâleà bîláó dáo yî liè tálaó zâlài wâ lea tálaó. lai kánié gádâò yê láô gafàó náò gén-gàô pà gâí zingâi, té lâó shiè lélâo kàchâò bê lúa shà gáó kánié kagiè tà dáô gái kánié. kánié wín gua bén gaì ganaô xié gágâo tèleá dá duá kagiè lâì, xeà lín gaí, lélâo xan gào zâleà man gái.
lachàó, kánié gádâò mádàò kâ lìe námao zâlài lànâò yelou dâì xangàó yáchaí shiè gá-mou zuá kánié. zafáò zuá se láò wàneá, bêlûa, xa dài gaì mén giè dá lai.
Bedell, George. 1996 Agreement in Lai. Paper for the 1996 Pan Asiatic Linguistics Conference. Bangkok: Mahidol University.
Ceu, Hlun. Pragmatic Influence on Pronouns in Lai (Hakha) Chin, with Especial Reference to Focus and Contrast. Paper for the Twelfth Annual Meeting of the Southeast Asian Linguistic Society (SEALS XII, 2002). Tempe: Arizona State University Program for Southeast Asian Studies.
Dài Qìngxìa. 1992. Jĭngpōyŭ Yŭfă (Jinghpo Grammar) Beijing : Zhong yang min zu xue yuan chu ban she.
Dai, Qingxia and Lon Diehl. 2003. ‘Jinghpo’ in Graham Thurgood and Randy J. LaPolla. 2003. The Sino-Tibetan Languages. London: Routledge.
Lehman, F.K. 2002 Number Marking in Lai Chin and its Theoretical Consequences. In Papers from the Tenth Annual Meeting of the Southeast Asia Linguistic Society. Tempe: Arizona State University Program for Southeast Asian Studies, Monograph Series. pp. 167-188.
