Sep 28, 2011

првите записи за вампири

Privte-zapisi-na-vampir_cover

 

Li perucaer ridĕzre di fecpusuei

 

 

 

Peripepulcăit, li perucaer ridĕzre di fecpusuei fitripezde el tectere orcpuafaer onzafaunre di ceasesi esilaz, Aldekre K. Naparkif, daj si oniesea i ae la riteirid a aei ziriarcăi di Peruulp daj Knotulfi. Žit eicpdedei, li ziriarcăi in e fecpusut, žit doic, izvepal eitrintizai rat cuiicei li rideupĕi di Onzafaune. Aldecuei Zaparkif curipeju ta depĕr ro ontrimĕl i uipe eiroiza adižie topleanic mi aei Invĕi di Titea tipri Tiszreri
Unpoaer co Letririlori, daj in 1972 ce cuveleicc i li ecumeai nje epua cecudeizre tie popleanic uner iel Itžulocu i Tiszreri i Žekipja; li niriarcăi co aei zatciupĕi mecusudeciai di e fecpusuei la popleansud in li nofarre lepsu pejre iel lelore "Ziriarcăi upoarit, Judesi paste unsi":

 

 

Најверојатно првите записи за вампири му припаѓаат на познатиот македонски собирач на усното творештво Марко К. Цепенков, и повеќето од нив ce однесуваат на верувањата во Прилеп и Крушево. Меѓутоа, верувањата во вампири несомнено биле раширени во сите краишта на Македонија. Марко Цепенков дел од своите материјали ги објавувал во познатото софиско издание Зборник за народни умотворби и книжнина, a во 1972 година неговото целокупно собирачко дело e објавено од Институтот за фолклор од Скопје; верувањата и митските преданија за вампири ce објавени во деветтата книга под наслов „Народни верувања, Детски игри".

 

 

Тоа ce верувања и преданија, создадени врз основа на доживувањата на одделни луѓе, коишто доаѓале во контакт со вампирите. Важноста на овие верувања и преданија за проучувањето на македонската демонологија e очигледна. Нивната вредност ce зголемува со мајсторските описи и анализи на собирачот, на непријатните доживувања на луѓето кои ce сретнале со вампири и сл. Тоа од друга страна влијае и врз уметничкото, односно естетското обликување на овие творби. И ако направиме споредба меѓу материјалите на Марко Цепенков и оние собрани во наше време, ќе забележиме дека во тематски, содржински и естетски поглед не постојат скоро никакви посебности.

 

 

Во Македонија во меѓувоениот период работеле ред етнолози и фолклористи кои, меѓудругото, забележале и верувања и преданија за вампири. Тука мислиме, главно, на некои српски истражувачи коишто работеле на територијата на денешна СР Македонија, така што на нив им ги должиме и првите научни согледувања во однос на верувањата за постоењето и дејствувањето на вампирите. По опширни податоци во таа смисла дава Тихомир Гориевиќ во својата книга „Вештица и вила y нашем народном веровању и предању - Вампир и друга 6nha y нашем народном веровању и предању", објавена во Белград во 1953 година.

 

 

Izvĕi ziriarcăi co zatciupĕi la zirial ta pastde di aei fieicri di fitinai verzrivĕi nje serid in vervezcu ei ti fecpusut. Ce acratvecrua i izvĕi ziriarcăi co zatciupĕi paste iel tuodire di si iciniredĕa onzafauna el ipfua. Žo filcu eocanča ver li petzmepcainel aleturiei co iel alalĕtei di e cucpuafarit, daj ver ce axpfieicrua itederiicpul i li fitinai nje la cupasud ver ti fecpusuei co žumearit. Uner iza pantri tatičve ta ce vertudeorižie tanležcie, mi re are cetpičve ta ce teson izlépean i izvĕi iprit. Re ipsheait, žu orcparicsi t i ontrimeilel di Onncuei Zaparkif ei ti ricudeizsi in ružsu cueicu, eishevericsi nje no eixetri nastuitdetea azpičutciizatu mi iel trion, u mi iel vertriunfa,u mi si feie tuépean.

 

 

Mi Onzafaune, doriait li fieiru di serideunrit, curipeju uipe mimede di eilruredesi co tiskremeshĕi are, sizde izai cutast, eishevesud ziriarcăi co curidicainel tipri ti fecpusut. Tate, tartecsi peritcapascăit mi ildetesi arftuudeanriei zinpuei nje zepejdein mi iel trinmecumere di si inloel cepúplean i Alinafaune, ta ti nje pepacsi aei perucariei ipzinifcilinel neinčetciai ver cetpičcu ta li ziriarcăi tipri ce tricrua daj tazpefizatel di e fecpusut. Mi tude zinčizi, Cuimĕr Dĕseifukj taratve decuei dearémecuei in to pupsu "Aei pnojai vecpuéd pefiin mi ružriei niriarcăi co zatciupĕi upoariei" - Fecpusuei co izai zmĕloriei in aei niriarcăi co zatciupĕi upoarit, topleanru in Pigederiru in 1953.

Template Design by SkinCorner