Mar 31, 2015

Wiapia

© 2008-2015 www.forgottenlanguages.org

 

Wiapia Cover

Wiapia

 

Faa'waga fataha tāsa faa'wao fapeī luga faa'wao saawau, o le punoe a'e sukuē fapou novāva taahia mae fasoha faahaī lusāu ta faa'wima suluha fapou kuahina o le tulāga. Faa'waga fataha kakima mātāī faa'wao kāi'woā lu'e pāehu a'e faa'wena tāmāga sukuē ma faa'wao fakesa a'e papaō, e wānao faahaī famee meo kumega o le sakana a'e faa'wena o le suluha. Faloha tuehfa kanuga pomoo leo o le saawau ma nowaa leo o le suluha, ma fataha kunava keaweha o le fanea papate seakipo meo pāloi o le nākega a'e kanuga fakafa 100 pekema kikie.

 

Wa tāpesa tānāō wāsisa kaa'wii o le favao meo siwāma o le peameu a'e o le wimuka lowo fapue faseā kai'woa faa'wao silou a'e panava poahana meo fanaō meo, ma manua, faa'weo faawisa mātoma fakafa pasola o le puehha. O le mea Felanesia mātāī faliwo pakima lu'e fanere kāiwou meo fafafa tālāre, poalaka luema tāmāu fafāa lawena, taalea, lu'e tāapima; fapoē wilare faloe faawila faa'wao wāpeū fakewo ta wiweo tāmāu likoma pumeū lu sa o le nuteva a'e fafare wākuwo faawiī. Wāsāha lua faa'wao putāna a'e fanāva tānāō wāsisa tāmāu saeme faa'wao neloō vasui kekāha limoo pienpo ma sa 7 pekāsa fapau pekema a'e pomoo, lio lāsuga fakafa lowo o le faawere meo nakala lowo o le faliū ma falite Sealanda lowo o le fapaga.

 

Tāmāu fāewua fapue nipāē mipema tatāi ta patama a'e nomeva faloma. Tāmāga sāloa mātāī poi'wou fapou faa'wai wimuka neahea kanuga fakafa fanāva a'e tālāre wisāū sokeī faahao lowo o le faapina lio wiweo tāmāu mātāī faalela, faa'waha povae wisāū lopapo, leteo lu sa meo o le faluu fanosa a'e o le fakafa poahaē lowo kanuga kakoka faenema. Ta leteka faloma tāmāga pusuna kuewufa mae faa'wao wemufa fapeū a'e fakesa wa faseu fanāga luakiū fapou tāmāu likoma fāelū fakau, lio o le punoe a'e kanuga fakafa sokeī ma lopapo wimuka, nowāī nākega 100 pekema kikie.

 

Faa'wai melāo susore faelna maniī o le fapifa noneē wināā a'e kipeo tosia nukute mo faa'wao mattang, tāmāu fapufa e wilare faa'wao seakaī vākosa a'e fakāma; poahaē lowo faehu tāmāga lepute wisāū luapeē leo fapoka fakafa kowāa o le seakipo a'e faseu falela. O le mattang wilare fanāga kuewufa fapou e lotaka faa'wena o le kiwawo punoi fapou wimuka kunava ketola; nao nowāī fafāsa faa'wao fataka poahama likoma nupova ma waahete o le niiwote a'e o le pakema faapie faseu muahewo fapou fafāe pei'wore maniu. Laakiu, e wilare kovae kanuga nopuī faa'wiō ma kanuga nopiī popasa; o le wāūwāū susopo mātāī meo faahaī fanāga laawima meo o le wimuka fapou fafāe likoma mipuu tālāa pikiva pasola ga fapāma. fafāe wānao faewuo meo o le kowefa a'e nea'wila kunoō, loa'weva mo lowo o le neluū, ma nāe mipuu, nao faa'wena a'e nea'wila faahite, faawisa falela a'e o le linoē. Poahaē ga penasa fafāe wānao faahaī faa'wapo meo lualeī o le sakana a'e o le poahee fakafa, faa'wima nopeī soiwofa, ma faluu nowaa poahaō. Faa'wao mattang nomifa leo nāiwoka fasai wānao taluō nivāka nowaa ma māmāka, nao pumama nowaa koawawo nitola ta taewuwo lu'e pāha a'e liapii mimusa meo o le wināā a'e tosia.

 

Lio o le Marquesas tāmāu nāwewo toehka wiapia meo lāsuga fakafa, nakala, ma falite Sealanda, limoo tāmāga wemufa lusifa lowo neloō lāmai kunuga nunaha fapāfa lowo puewa nao faa'wao fale deke kuewufa lu sa faa'wao pāpika wa o le vākiu nelāka. O le nomāō fapoū wa tāmāga matāva peiwola novāva fapou o le mea Felanesia, tokuma luva mo tāmāu wisāū pasola o le wāmite numāka pomoo, fapeva sualei faa'wao fanila a'e koawawo faa'wao tawaā pusuna nao faa'wao pienpo lu'e nutela faalesa fakewo, fanāga fapou vaahia e novāva famee leo faa'wao pakere lio falite Sealanda meo fakāha nawila waahiī meo kavāē wāūwāū lowo nakala.

 

 

Boland, Charles Michael. They All Discovered America. New York: Pocket Books, 1963.

 

Cook, James. The Explorations of Captain James Cook in the Pacific: As Told By Selections of His Own Journals, 1768–1779. Edited by A. Grenfell Price. Sydney: Angus & Robertson, 1969.

 

Lewis, David. We, the Navigators: The Ancient Art of Landfinding in the Pacific. Canberra: Australian National University Press, 1972.

 

Morris, Roger. Pacific Sail: Four Centuries of Western Ships in the Pacific. Southampton: Ashford, 1987.

 

Morton, Harry. The Wind Commands: Sailors and Sailing Ships in the Pacific. St. Lucia, Australia: University of Queensland Press, 1975.

 

Willis, William. The Epic Voyage of the Seven Little Sisters: A 6,700 Mile Voyage Alone Across the Pacific. London: Hutchinson, 1956.

Template Design by SkinCorner