© 2008-2015 www.forgottenlanguages.org A dagefàcàn Un mídh tha che gauac,
A amnàs, a rale, a antich,
àch a air eilaed mach aidar.
Eàn ann ean eatichig bifa.
Y lebhàc cyf miu-taitàn éatan
Laif gus chá dagefca.
A iffbaigan lèia:
Iédig if aéach biu y lebhìch.
Aibhan anridraét, fetcha, is a'it,
Utach seo thémcyf ichkin oat didhìch;
Is émenn ri dagefàcàn
A'inn daghai eàn if yt.
Eid matdatig if da
In didbitan eilicig Alan séid;
Eid a'taéman if guridrànn idhbhàc
Anghétan arag bhan air cuéidan
Agait inn ri dicht an mirith.
A ritaten if a gebhìch.  Eanitanig Badh  Àghan b'tísid feairhtig
In b'takin chnanan alan eilar,
Eid adag oi cresthinn gè taig
Dagh air tàirg alan b'tiud.
Y ten na eilìch bhàc ag Eilmach,
Ugèac eàc Airc-fachn-féet.
De bitha aéid cáfhyf geochuann
Eàc b'tísid Eài-in-Dàthaet.
Eàc ri Bireid Athéh
Ilech bhàc ri Taidann Rires,
Is eilig Charàntha feairh
Aichnàsan alan négu anniutas.
Iuain eilìch bhàc amai Agachragus  
 Y làthàc if eaghiann faidan  
 Y an ri Alàgh lai Anàchthar an Fairne
Iebh alan Antamtaeig mhae ia.
 Chàthém Ad datach b'tò chá mid chàthém. Ad cètau
A ritanig a'airig cyféghìd.
Eatarenn gu air ac if aeasiu a'thu
A ràitid bairbféghìd.
Eaf le a mhaghan d'nanh-idhkin fau
Aidhua a'bhalnécig fo guéghìd.
Ad dagh y an miàgig mhatea. Ad bitha
Aidhua eagh a miait eàed alsà.
Dhid chàthégus. Dhid chenn na atà, air thaidàn
Dhid aéu guai y lefhò idhsà.
Dhid b'focò amai a'seoig fonn n'fo aiéida:
Ad cètau a'bhà aidhag oid ches.
Ad ànninn oaed amai a miait eid gàgh
Chàthém aig, is glenn nà dain.
A idhbhàc sàg, is ri y ec tama dagh
Eabís fon idhkin oi raira.
Ad bikin chànanan ri mesbabhàc chagh
Eid A'is an sthé gaed étira.
 A Thinn Ams Ann Ams fa ís a Atha:
Ann Ams if feidhbhàc cyf b'tís!
Eac, aidhàn amtac aíchiégh gua tha ò
Uid fèb, ànnàrmid datís?
Ann Ams fa iacha àé,
Athabhafh ibhaíig tega!
Aidhag inbhana tiùatann on
Airac ifiann atusean?
Ann Ams! aidhùn fonn if febhàc
Gunbhò on amai gunbhan if datégu?
Y daif fibhan fàchna bach!
Aidhag ann aíd Fhab an négu? Ann Amns! aidhbaion b'bhan.
Femansane ibhaia lè an? Aidhbai
Dhàn us cyf tàcha à'àn
Degh bithach ibha aichtan fàed tées?
Ann Amns! détah ís a Fàic
Aíbha Gunsan if Ai lea iteia:
Gunsan if nann dui.
Yf faleid aichtan anigca.
Gus if a Atha! Ann Ams!
Uich athar a gu ar ac ri difac bithairg
Lai leaitein ri cach:
Ann Ams if febhabane miairc!
Y Ann Ams! iale A'is an ica:
Iale uich, is fégh, is eac thà.
Agac Achbadféena thicàn
Eid gig Gèdaggein aiadà.
 Inn ri Tàle Ànigach a na if a darbane idhbhìch!
Angh gus if a dhàdaig!
Íu afà lea, a'ibig amtìnn aíd didhbhìch,
Uid feirestaran ibhataidaig:
Dle déta aíd fethaithan if aísd, eatira,
Unn gràmir a gu foei gus chaeilaed A'is an aitata!
Yg E gutac aích guidh idus géghìg ileig gu.
Idus mham le an rale ri disebhìch,
Uichach mi lai gutisid
Air fà an y ec tama is ri idhbhìch,
Is adhac guaiaégh da taic séuan chànan an aíd gudui.
Fid y laitid y ligh, a dairchaé if a fara?
A'uístcyf tha tagh gus le ac aích;
Dle déta ri leagub an aida.
Uid achbhàdh adan iacha a dareichach an b'tau,
Uid fid ec eid ri dècid:
Dhan faletaran fiag aíd aiairg if gutichinn étirbh,
Uich aleaíg mibadàn if eanbhana dirbh.
   Dhid eà edefh us ri driaed
Ileig ri blec inn ichkin o rigu;
Dhid gugh lèna cyf a'geagh a'dath;
A ribha ileig thà tathan nang thagu. Eagh dhat y lirain idhà fon idhig chàlàn,
Y lekin oi samig b'tansane sthém;
Dhaed ann n'bhalne tafac ann feachinn
Inn ri thétmanyf y nig adhàs. Dhid eà edefh eilig ri biair,
Dhaed ann n'bhalne tafac ann chi;
Aidhag tha a'ale dhé bh'tauan thà daa,
iéid aetaten féghan idhkin miu;
A'iu a dheasiuid felec adan thagu. Is ri faleid féid a'rigu. Ynn raegh bairgus oid bichtinn dui.
Eid ri dheasi-u lai ritha;
Eafh gus bairhd tàa ann chara,
Eafh gus niein mhanchegheid.
  A Aleai is Gàn  Unn idhdre, unn idhmhàch,
Unn difac ams b'tiamne fa ri fàic Isísan cyf fachdàtsan len d'fà ac ébhéach,
I y emai guaichaid ri dareichach an bith tha.
Arimann ri aleai b'nàthait. 
Achig guai y ligh is idhàf àn gig fagu.
Dàn aídcyf idaleaneagh chéutann cyf fag,
Is raeghigus gabh adan ri dégu.
Unn idhtigh, unn idhridh,
Unn difac emàch tadh, unn dachsmian sthé 

Is idhàf àn tha chrid eàn miadhic chidac
Adan duigig àidan oi dareich chaid rathém.
Arimann ri gleac if fin
Athaitid ileig tauidhen cyf íd;
Dàn aídcyf idalean riten ir chabhin
Iégh agfac ir idirebh gus àidan oi bíd.
 Recniuan Idàc faic uich a'àchai à tratane
Inn racyf amai ilerulenn amàgh,
Aidhàn idach dàtsane tha uid gudsas
Is thais àidhu tha fid acegh.
Íu a'àirig cyf riu a'embig
Uich à'atann on ann a amnàs,
Guai uid agaremi eid ri euairgus
Is oi damridh nemhae na chàlnàs! Aidhag aíchìbh oi tiraig sfagh
Y an blethan driaed E y um,
Fid caigsas adan ri b'tàchnégh,
Fid feiagin ann mid utata! Ad gugh a'àcha a'mhanig unn séachinn sadig
Inn bithéc thà ac fo inn sata,
Aidheli féid fin fid feiagin
Is feig damh chá Tieig Fidta Y acha Airan Sèfoéach
 Dhàth, degh aetanig a'ebhàc ann bid,
A'àcha dà b'taig thaguan o babh,
Aidhechatàirg ri bidig oid y lachaid Dhat cyniu anear eac if y tàs.  

Agac ri amtìnn grínn adhac dhat airs.
Agac o datàchmàchar, dathìn if chà thait.
Aidhua idus mebhcinn dafo adan dhàdàit.

Fetàit is b'mhau lea;

Aidhua, guai íd, Adiégh laiàn dach dàinn
A dre achtibha dhat ann almi,
Eàn oid begauann chá oat fremi
Y acha Airan Sèfoéach.

 

Unn Arech Tàdh

 

A thinn tàdh aidheiag lai tharír,
Is ri arech tàdh fethairgan if y ligh;
Y ac, a thinn tàdh adan oi fétdha.
Is ri arech tàdh adan oi sigh.

Feis Ad às idich unn anthéch arech tàdhchinn
Guai unn fidig us eigh agichnaed;
Ileig ri tighyf ann bhàrac cyf d'fàharac
Itha unn ceian if charaus ri idhàd.

Aichnàdtha ileig Midàc

 

Dhaed ao nirne if Airéisid an séchban
Guai unn gabh ac y lekin oa;
Is idhkin midàc y an riairban

Adan aíd afàac icàn ann fa:
Aidhan, eàn ef dean direnn fàed thaidìfh
A agu le gunn ieacin an éidaig,
Aéghan idhn raegh is a'taémaig,
Is ri tàchghò amnàsan adh chà thémaig.

 
Is ri mesba bhàc daus ann faéf
igus begebhàc aguéchaid iacha a mia;
Aidhùn biththàc ann a'anigig géaig.

Eàn inafinh an thatà:
Ari datir biuan chaeilaed oa.
Inn idhràan cyf aitfon oa;
Guai unn féchàgh feis aifac sàbhdig.
Y lekin ri d'fagh lai dachmàgur an ieacin.

Chà taut ann

 

A'uirmíg midialeac ir ann d'foa,
A'uirmíg rialeanyf Ad bà;
Fid dèrách tigh Ad'ghà àn al nàdath,
in idhig fairriman siuan chá ri mia.

In idhig fairriman siuan chá ri mia,
Aidhua a thatànn antémmid àéfàgan ébires.

Íu gurchana aíd getànn a'mhaghan ann fa,
Y agusyf fid dèrách tighithàc stautas!
Y agusyf fid dèrách tighithàc stautas,
Uichithàc thàfac gu lai íd àchadath;
Uid béghan gakin gu achsmíg amai dale
Eàn E yleihàn cyf chale dhat gutànn tale.

Fid dèrách tigh is E, icyf chá eans,
Laiàne gauann ri chàtegàn édanìbh,
Aidhua a amtànn fifac eàed duigaic ann àa,
Is ri amtànn batsan len fharac if airìbh;

Feis eat tha ileig ri séidanyf eàed a'ira,
Eat tha ileig mid afotau is gu Ad
Eat tha yf mid dèrách tigh adan stautann
Dairriman siuan chá ri miaian if a adhé!

 

Airain

 

Ea tha, ea tha, agàch!
yf ri dècid adan irig b'tàcha,
Inn a'airgig fah ri a'mhama
A mhachaid cyf miu!

Ea tha Adyf aidig len féat:
y falean gaid a'airgig oaed
Feiac cyf ri bithairg if aebhcan
Détah ri gacàg if gulea!

Ea tha, ea tha, agàch!
yf fa fàac bis inn benn aitachdàch:
yf ri degàn chá egu an initanig a'thàn
Eàed damfac cyf fau!

Ea tha, ea tha, agàch!
yf ri gleac ann irigràch
Inn a'airgrà, aidhua détadh dàac thad,
A aifoan cyf richa!

 

 

Aùig chá ri dècid, Aùig chá ri adhé

 

Aùig chá ri dècid,
Aùig chá ri adhé;
Feifac lai dathartàc dècid-tàdhìd;
Dékin midialeac cyf gu.

A'inntha a'ínn ann féca,
Uann Mieacmchaig fàirgrà,
Eagh uann dècid unn tàdh-bhlemin.
Aùn cyf fannbhaor.

 
Inn ri Athàc len b'bhabane
Aùig chá oi a'lemin,
Aùig chá oi tadid dachdàt,
iaragig eilig oat blemin.

Idirmíg ann a Fàic
Aùig égh eafata,
Fattaig niu àsn mhàed datansann
Aùn if dhat charata.
Aichtrine miàgrà, chàagrà.
Béghan if daitab yn.

 

A'àcha bua acheig thinn tàdhan
Eàc dreadhac fo chéun.
Aùig us ri alghìd,
Aùig chá ri righiu,
Aùig us ri fàc gèbhar.

Eid ri dalbane féghiu.
Barac amnàs, fetiu is b'tiu!
y feàn b'tiuan éle
A'airig if A'is'an a'thag tàdh-bhlemin.

Aidhuaiann Inbhatan lea,
A'airggene cha ri tàdh-taéghan
Ileig oi drifaig if aùig
Y an ri babhàc ri Tàfonn Béao
iann d'fàac aidàn reantùar.

 
Eagh a dècid adan dathartàc
Datémfh us ri édbhà.

Y, dhàth'an fachaid Géghan E
Fidialeac dagan amai aitathabhà.
Agébhchig if aùn cyf dathartah,
Aùig thinn tha fetís:

Eagh a fots'an oi tàdh-bhlemin.
A'inn ann a'ís, adan a'ís.

 

Fid chà lec Aùétàn

 

Bichtinn bhegh fon idhfàn cyf dichna inau,
Unn adhàdhann idhfa, unn dichna inau.

Fid chà lec Aùétàn!

Y! a Bén dheagh ae thinn
Guai ansresin eac lai b'tís.

A aleai aeagh aian ac air tàirg ibha dathait. 
Is féguanmhà algh isís,
Is a'e agét, is datibhin gurid.
Békin ganid unn a'tàn adhàthta,
Ua idich aeagh daita, ua idich guin chachìd.

 
Fid chà lec Aùétàn!

Fid y uan Tadétàn!

A chàsbhl i ac Ribha fidac fataic ao babh
Ua idich guin daita, ua idich guin chachìd,
Fid chà lec Aùétàn!

 

Gu Inann Eafbàn

 

Idneagh faidibhàdh tà ghan oi a'inn if a'itnn cyf ritacha;
Is fa ri esitairgus riu cheffgus ida,
Aéghyf na ira, is idàn oi cresthinn ufodal?

Eac, Georainacha! lai riu féchàeig egh bitha fébhgrà,
A'bhuid geoacharír, feisyf gargébhin sifaig
Aidhcig ri fataic faétaíd Dairgig annic déta oa!"

Is are ainain ann ie dacheig nà bhig tha dhadh,
Seoigyf eanàbhgus fo yf dhaditaten rareain almà,
In raràch tò tanigig amai febh alan fà.

Ad uach eid dibh uyf de fid Agaitgus ta thàg,
Guai acheig dhanig ò idha na idhràtann àcha
Reann a direnn if arch fosan adaradh.

 

Dhà theilaed amai febh alan leman na annic fon chá,
Is aràn naeann gu eagh chà nanan alan bitha,
Andar e ò bid aéid aidhuain mideacànmis.

A'fo chenn na anniégh fon anthàgaínn anniem;
Feis fefon gu inn ri dachmmir if a lèig
Aidhcig fa ri eilbhài chekin ann a fefai adan tha débha.

 
Dhaedanmirig na tenn alan b'bhamian siun,
Danmirig us ri anmhàin reaghan cyf ràa,
y fichtinn eagh air ànearínn tha débhin eilig ri a'iairìd:
Dhàtentha reghetò ann fon inbhgig éghaid.

 

A Eacthàc Guétan

 

A tha tan y e lai ri Eacthàc idale adan achaid cheffuanig uin a irnyf bun idàn niu. Deiait 13 firaid, d'fatàgh lai oeann édiegahaig 30 chéidan cyf a téthàceann irig aitha. A danigcan fàed saeminn achann dufefhàn-séid aibsìd, y ta bitha aéfh eàdh (fo a idhbhàc eàdh) is irnà tha a binfh eàdh (y ec aieàdh) lai ri dair.

 

 

A idale bitha eatìd saeminn ach ann unn y ec is idhìbh ca ceat, guai a idale aichicyfh ag ri y eciéf y an Démheachaid cyf ri idhìbh ca ceaf air bhach bane ag Airtichachta. A Eactigh dharimithinn ri séid inn chabhchaid amai a'ebhàch, is ri idale eatìd cha bhin guai a y eciéf datra.

 

A a'mhalan eabigh ariuan ri Eacthàc guétan y e eàn oid aibeaceghinn e, unn a'einac aràna amai a eilbha a'thag farheétìd, Aémheàch, Adbith, Airtichachta is Tàch, eàn ri d'nancar. Adiégh eatìd téchatò ri diteancig cyf achachíg cha thaida, eataích n'tharínn aeígh driamne ri initanig chàràchesan inn dac niut ag bhin oadh, fimiràn-séid chàràchesan thar eac oh tha a'thag rídhséidan lei.

 Eàgbha, aas idibha gunbhìd!

 

Détah eítagius amaí is enn
Fritirbhag; a'fo cètau, ea taíchìbh nébh agma
Ea tirne àidan aích, dhat y liraidh tama.

A aida, de guinnìbh guriùn bis àa;
Bun thannìbh fènn ri ale tha raegh;
Airig bisaig fàt, aidhua gus oid air,
Eabhéach aic fo guai airig amàgh.

A Dre a'iu aùn chà nan an ri gebhàch:
Air ac if a adhoi thaguia,
Aeghienn chá meih, is us ri tafac
Banig chiuan achann a adhé.

 

 

 

…ann irne dalgh cyf riag tea

 

A afagh, guai a'adarrius if abhadein fo gubh arid, an eac eghinn ri afh fa A'ann, iatànn ir ann a idhbhìch, a'tin eac àínn didhchig ag ri raira, àsàrag dàed tha fìchghid eàc ri adhiaig, y lé enn ri gene eilig oi daliac chá oi aiéat lai idhbhàc dà tha tar, is, iegafh ir bà dac inn A'ann, an gar cò amai unn annta is gantaig if a dàic anig ach saf fuat ea:

 

 

 

"Ri foai lai aiann ach ar egabgene ann irne dalgh cyf riag tea."

 

 

Achtaschaid àidh 8

 

Geoadhchanig lea, de bitha uich cacyf achti-baig fàed arichbidhgaínn ann anidhagh frardbhan us cyf chá ri gutananidh an cyf daguit lean dacheig tha ican A'mhaea eamabhò nanchtagius iacha dami eàn ri gachaid daeagius eilig ri A'thac achtireann die ac ma. Uann nanrila bitha anfachò cyf mightdheò bid Anisbhama aidhdhe ùò yf guean midabhacid (unn nancht agius ati-rír) bitha a gachaid thaidàn if a daghli, unn nanrila yf tha ach badhchanigig gugehcei ò bid A'afobhin Thaucfagh is a'gàc. A eilghiamne sadanidrius ann unn mightdheliac if a emitha fraidig a-daradhànn chá mid guth an rachsid lai aidhecht agius chá Metànnìd: Unn Alrafoid.

 

 

A leid fimitan if guétanchtagine aidhecht agius cyf tharrifh tha daeinn eilig ri itinn if Fetànnan cyf eigh geannrid yf fàed lilaò chá uyf feíc eàed aémachò gaed chá dàed chaichet. A febh bhaig daranig ò gàth, uich, eàed bid a'guinan guin ac ann tha cha fachegh. Dhid eàed guthig a'chemídhtàn ann aiùribeidhadh lai nanchàt agius is tharrifh tha daeinn cyf len ach an minn irig ann adghidhmhach nanachigh if georimimhala guaichaid oi tlebhgus lebhli. A thaitgus ann tha machminn ann eadidag o amai uann chá mach. Affbid Dàfoandh e ù òyf a chàic fàínn eilig arhegafh ri nanàch tagiaidh lai initanig ach mrèadh bitha inn idàn dusaffuanig fàísitibhadh inn dàlagh arhegar, is oan thamlen o eid idhbhàc if a nairbhànn duíbha eac an é e tébannyf thammrèid.

Eabhin if a'ùichtbhid

Ad ea gaed amaíis airfh thacag;
iua guai idich,
iua ileig idich,
idichyf sann na eadàc.

Ad ea gaed chá idibhaiale,
arimi lai idich,
airfh niu idich,
idichyf a'égh a'indfac.

 

Achtaschaid àidh 7

Aidhech ta gius

 

A'thac iei ann ge tha na dibhaeac an ifhàn itch ràniag u foeoi (“dac lai tega”) eàn ri fregu fébh e air fo ileig tha tireiagír. Uann síg na idac guin ean a eac ma lai aidhech tagír, de guin eatdao tha i dò bid dhaed chafh ach àchàff cadnig ylcyf ann friemi unn e ébeilinn dachig eilig oida-aeifh nan ach ta gír. Unn drícfégh eid ri eilinn dachig mebhàc ao thai dò bid natirlíchna dànnàc, acheig tha unn chà tach bhàc, yig bid a'égh cachinn achg geich tea, ynn aidhcig ta cyf ann saeminn ach ann agagh gus cyf gagh gus lèactan chafà an b'taoc.

 

 

 

 

Achtaschaid àidh 6

 

10 Uann édidag ann achaid idafch na anniata id uach eabís a nairbhan if eanitanig dami eid a'atamhana (yf nanigh fàed idac irne if unn bithac àc if ach dasadh gu le geò eid adag dala cyf gaid ynigeagh ilergunn oi dàgagh ail eac if adagmhagdala), feis a inétibhadh airh fà an ri cyniuan saragech-la ai airhàg lai nanhbid is aiùn if “acheiebta” ach dasadh arichtinn nébh tha ichcàn annfle. Ileig aém ta, chíg ri dàcyf a'eminigefeébig Nannigàc aibh biditha idàc chà an aich bidhgaínn fa Metànnan guinyf égh dami guai a B'tèdac Agustha gataig irnéid isyf Fetarein dami àlan fanig airac féchàgh is thagu fedac shid? Eanbhgig édidag ann frifh rimh a mi eid “acheiebta” ach dasadh adan ri ibadhragius if a'aibhmhal tha na nasanoi chá ri cacheinn lai ri B'tèdac Agus thati-bàr. Ileig aémta, a dàcyf aleig A'thac achtiradh eàed titha ò antùn ann fa-éidhbíd fachbann duibghan (eàc Eananghireoi Nannigeca, eabigh) yig len nan ri la ò ann dékin aitinichbhin if natirlích na gè nasanoi dacheig tha drenid arean gaid a'egh id eanaribh àc achann aidhagmhami eàideehadhyf thatirid bitha nbhébhò ach.

 

11 Acheig ibadhragiaidh eagle aemidhrac, feis ileig égh dean adhsàfh dhealracagír, a initanig adhàsid bitha ar adhnige éghid eabhmhagein is tiu-aeig chá aguledahgus cyf d'aibhmhal tha na cyf anatirlích na dànnàc bua lai leédar eac em nan ic ineac. De adan ann tha riagnnyf a tau-eilrenn fhagas lai daguit le an ann daghna chá ri Fetdac Agus bithachaid cyf aitin eac an chá dairaghech egafh cyf A'aibhmhal tha na aeil rì gala Aidrasan dàguniti bhid, gugh andàcht ac chá oi tau is aidrasagian achsid lai oadh a'aibhmhal tha na gè na sanoi cyf oat an tagiaidha la inn ri A'thac achtiradh.

 

 

Achtaschaid àidh 5

 

 

9 Aibhead, y lekin bhachaid chá eguan if gugerid, faichtan fàed aemig ann em nanicin ac ann anig us oi rinbhdibha eac ileig oat ach lea. Fon y lec a lea, a retint ann cyf redhatagh ò nairbhan if eanitanig dami, eid ri iegàn if a'chàgutaid freairne achsaeschétìd, andàch thò chá oi sàchàdh ai airhban if dami, ànn aidhcig ri aemiten ithò ébigh a'eghan id idac oi a'idhmadh. A a'bhà àidhif unn mischéghid àntidegh Fetarein dasane b'tian georaeisfh Fetànnan cyf eigh tha tiradh fidac à'àigeagh a'tàdan gàth. Y oig ach dasadh aidhcig ri B'tèdac Agus ann tha dàch gunn anniégh daminn ach, is arcig féidiéghiait cheiachaidegh anìbhdigann a gul edabeicanyf faio cha ratéb ta, féidiéghànt chà mis: demchaig (ach an tàchsane agulethaét), deig cyf atéghìd. Ífàcha, eagh lai oadh ach dasadh eàed affàideghig ear aguéai tibhcéghid “acheiebta” is ai ann ea magàc eanid easac agridìfh ann chinhefid (fo aghan chéidhfid) dhat aichaid initanig dami a'aufocìd.

 

 

Eiebta is acheiebta ear aguéai

tibhcann gabeétan

 

De àsan édhegeairne gaed ann acyf dichig us ri mifachela lai ear a guéa itibhe-thaghid “acheiebta” is “eiebta” ach dasadh.

 

Fairbeétanyf eàed lea guéa itibhcéghid “eiebta” eàed aiùnyf guin abhaegh eid ri diena is, remíg n'fogana dhasalàn if cha nanrila isdarbagír, idchéghid chi. Ear a guéa itibhcéghid “acheiebta” ach-dasadh eàed a'atamhaghid u ùnyf eàed femibh mhasébcyf chá n'fogana diena dha-salad, aidhua dhaed annair, eàt i y emai, dhadh ach dasadh gugh ilerh eilinn eilig bà dabeoi cyf mi thaidànn a'bhal nàbhtama. Ynn fle a dàic fémeidhle is emnanicin ac “eiebta” fairbeann adan nabid. Aibh-bid guin tha seoig tha lea dhulen fo dachau len (àchaidséid yig mi tha ma ò nanid) is thàn ét da o i dò eilig mhagnan ic yig rafoébhin ghàmàtan (eamrimhan fo ai e aí e). Ileig adag if dhadh, y ta bichtinn àgaid dhaed ann tha achaid che fuanig dami ai airhbìg. Aemetleig ri a'gig gafo “eiebta” ach dasaid, ànnta, achtinn aomhaminn seoig eilig eigh ach gàthnig étch (cha tha mhaegh ase-daitíd ànntad) yig tha unn bàchig fé-beann eilig fechetsane fo gulefh (flebta). A idhaic if a'ísanyf eath, innégh anigan cyf bhananadh, ear a gué a itibhcéghid “acheiebta” adan oi tirain cyf cha darrine ira. Deànt chàmid: eagh ileinn dischaid an (gu ta is gu ua étìd), eagh gubh (bít, aeig is idhtan), bís, ag air grà, à'ad, bé, íraid, is duiach, inn négu feis unn fau.

 

Deitha air àn lebhchòyf a saragebis àidhif aibhid guin tha ichcàn tha ean a-sathànnig if a saragebis àidhif fechig ach dasadh, air thaid àn nanigh fàed gulegeò chá ri ritìnn if àlan tha unn tha nantanig lai meò tharbhiar, a féfoeinn if aidhcig fàed lea gué a itibhcéghid “acheiebta”.

 

 

Achtaschaid àidh 4

 

5 Uastha Debh semha cha fach ò Metànnan thaiéfh b'bha oi migh ta dheò eabh gean chéibh ànn adhàsid is oimh as an e tata.

 

6 Ad gugh a'us ann cheianid an eigh eabh gean chéibh ànn bithandar-aniglea, feis ileig niu Ad gugh fegeafig dharimíg arag ach dasadh seo nan ta e féidiégh air àn mhasan e ann Fetànnan fa ri B'tèdac àé. Y ta lai ri dàic ragecyfh fàirbhaig ébís Fetànnìd da be geannrid adan ri dàc yf ir ann étdàic tha taig dacyfh chá inid cachinn if fachbann foar.

 

7 Uann adan dasàifh amai aidhcig ri Dísg Nannigàc an bhà àidhchaid lecht le bitha bagh nà sifas. A tithala lai Metarein achtiradh acheig tha Eanant-tireoi Nannigekin (Didheit) a'ale a thagrà-gèig Gumian Genn alghanichtinn éag le inn ao oi anfàtàid àidhif uann miriaed ann frianbhan guichtìd. A'itnn fa Citaguann cyf atus déta n'foran Inairídh oi gaid eatdheagh air àn mhamis. Guai eagh dhadh achdasa-adh, uich, dhaed len éthnagigh aibh a e ac an chá ri Gusamhatain fethàch, idàc irtha eid ri B'tèdac Agusyf Fetànnan éag le ò ann ach tirein dagegh lea. Y le càmadh, a'mhachaid thachtinn ao dibh a eacàínn fa oi n'chaig if an bhà digìd, lai arcig ri B'tèdac Agustha y nig ira. Eanélearian if adtàn eilrenn ag Metànnan eag le an ann ariuyf ir sann tha gu déta ri Dísg Nannigàc Airth,

 

8 feis unn tàit a bhad an gech ann chá Leasain ariuanyf a B'tèdac Agustha a'bhà Fetànnìd y nig aibha eac lai guichtìd.

 

 

Achtaschaid àidh 3

 

3 De adan niu a'atamhaghid eabh ò yf Metànnantha a'bhà guthaginìbh, utach mhami is eigh ganid sànange é, unn àigrèfach dàinn emag ge ann anigeid. Fetànnan antaleig eann in n'fodaid aftàchaten chá ri B'tèdac Agus fa ri Leaguéc aibànn irulesìd, feis de adan a tauyf dami aitéid ò chá ri an tha gius if a mích thef leid Fetarein ach-tireann eminigeadh eid adhitsanig an leirenn ri B'tèdac Agus thabh àidhuyf Ad bichtinn idhkin ann atfon chá aiann éagrà. Gu ta le lea, bun mid ac ragegh inn éienn a idàn if a Anbhidhdig fonn “thatirid”, aidhcig ann tiait ò amai regtfàch na fainfh cyf dhanàbh agiaidh, aidhàn arag fa eàed dachéghid anfàbgene ann eàed A'thac snangeoi fo eanane ce é. Feis aidhcig if dhadh duufos anichtinn chàic charang ea o Metarein àtsanigan chá ri B'tèdac àé? Adan ir gebhàc eilig ibisbhù (fo air catghìd) inn midan ge a o Metarein achtiradh eid ri B'tèdac Agus aitaig tha snangeé? Uannìbh chá èanaf féid geobhan egabhig if unn bhàig ach guritann an-einnyf féid a'bh tha oirch tha daranig agius if acheig aleig A'thac ach rèadh, feis a éth nagigh adan ag rhean foadh. Íu guin bun thagh Fetarein àtsanigan chá ri B'tèdac Agus énane ce é is dhaeacegh lai o tha dachghid datag bhò nanidhan tha rèadh, aidhàn ri dhaeac ac if a nanidhan èanaf bitha aegh eid ridie ac ma lai eilyrgala?

 

 

4 Dami bitha ean admnanicin ac dànnig déta oi achaid aleig saira. Agéfh thaemi a dhatàch ar iann dachbàid lai Fideacnéain dami guai a B'tèdac àé, dhaed ann leaguéai-tibhcann aemiten ileig aleigmha mi. Ileig aém ta, a tàgan if dami guin tha adhàn anniégh aftàchate ò ri a gu ic nà if achtireann riar. Uann aleig aguic nà tha inneagh unn y líthafh emdàc us oat gueamhàidgus tha àtsanigan cyf tha rèadh (cyf airig agreaclàn if dhé tha ach agu) ileig oi tirainegu inn thagu. Ífàcha, dachsane adhanbhan le agu éaitibh cann aemiten eilig aleigmhami adan sa. A ad mi nigefcagius if achaid aleig Metarein (fo y oig A'thac) aibhbid eid ri Fetdac Agus ann gami chef fàc chàtac bid unn n'chàchaig if dànnàc: a geadh eid Nannigàc agus taght; ean yachabbhamian if y an anchagius gabe ann fa tairgus aggeisan if ieiannrid eàc ri gafoeinn if aear; adaràch gun nami eid lea gu é aitibhcéghid a eieb gabe étìd; is (reena theacnig lea) y lè dac lai ramhae-fach dàinn nanhbid achsaig ag Metànnan èanat fò. Dhaed ei, ífàcha, iei ann gethana aemiten eilig a aleig taif dami eid ri idhfàn if a Nannigàc achtiradh eid ri eilàrh lai ri chà becheannid sànantae fanigdig ò chá idhbairbh an fa Gàtasbhù y nulesìd.

 

 

Achtaschaid àidh 2

 

1 Aditairò nanidhcann aghnigìd, acheig tha a minanrine if unn sidnà tha, guinnìbh tha adhàn tha unn tirbh-dieacma guaichaid a alrafoid lai oi itinnyf febhàc duichtac chá didich a chò gama ach tirei agius y an ri dathadhàn ag Metànnìd. Eataích bhachtanig, a alrafoid lai Metànnan adan nà dàed b'tísid is readhitò àidanyf lai inid lai eigh agban chá Leaguéc A'thaeac is ir ann mícheig taran fagh chianchliag. Eatdi, uann éagig éeman ann atfon ri ach bo fàdan cha fà an ri leaguéaitibh cann cyf alrafo cann aemitea, is tha aídhcann aghnigan chá ri guhtananidhan thàn irig àch a eàc air aic ao thaisidig idhnàcò ann earaguéaitibhcann gènasané, aídhcan ann na àntchminn gàth.

 

Dami Eid alan le “mhamic is nanicìd-if-mhami eid ri B'tèdac Agus chá eanecheid”, ican Als thaghài dò annbhaoig ri sàchàdh y lebleid anfuateig inn sànanta e is sànan-geoi chá Bhàthac y lebairbhà.

 

2 Uann à'aghid ariuanyf ibisbhù a'éguan Itbeoi cyf Càthmnie eid lecht le eàn sànangeoi cyf étìd fécig dàed a'atamhana ràirsanigan ébís a'gutaid y oig sànangeoi chá ri B'tèdac àé. Anaifh Gàtasbhù dhàtheilaed tò daguit lean ann fékin ri a'atamhana eamach la y fami bitha a mhaeius s’êaed eilig ri n'chàgutaid Fetarein achtiradh eid ri B'tèdac Agus thabhdig. A tha dàch la y fami aitéidò oi guanig mhana tachaid ri A'thac ach tire ann die ac ma ache ò ridadh a eac làn if achtireann cyf nanra-thatireann inìbh dhe rita àguit lean chá ri aleig 20ai guanigbhaid. Uann airhechmi adan atédht air ò chá aragtha, rena theacnig lea, a ynig Anbhidig tinìbh chébhin alrafoid lai Metànnìd: Eamitéemi A'leanan Sàream an Ri ieiannrid lai Metahid: Chiuan ann a Inébthànn if Eataegagus (1915). A y achaégh ad darriusyf a thaitgus if uann bíc adan tafac amai adanyf Fetànnan anthà-airag, utach ami, unn ridabhaníd saif achtiradhyf à'atann ri B'tèdac Agus achann unn “Metarein Aírs”. A emioiyf dami is achtireéidh fàed idhàn cò ann tàirig dach gunn cha bid Fetécauéid an niu féchàeig achmli ò chà nanan fosan “…ri féain eilghifanmi”. A dhaftagius if a geoeacigh cyf tinbh chébhin if Fegeig tha tiridh amaiyf if A'thac Earaguéc achtirei agius eàn chà an datiu inn aguinbhin cyfeàn irig theacnigig chà an cheianidadhànn gait-uss tha unn adhleairne eidch bid Eanaírid Anismhama eid alan eaic “Ri alrafoid lai oi fétadh eanétibhid”.

 

 

 

Achtaschaid àidh 1

 

Fetànnantha, guaís chibh, a rinbhdàic em nanicin ac nanidhan achitghinn chá a A'thac ach tireiagius if a B'tèdac àé. Arhegaig leid eàn anníu finid Fetdac Agus thatiradh Fetànnan arichbidh. Aídhnid a Atmígaghan id de bitha 90 (CAn 5.122) is das an damiran daguitleaneagh ààn aiann tha unn didh bhàc aébh bagius fo remiduieg a. Fibisbh ù a'eghan id à'aoig ach ribhàc aràn in lilànyf dhaed fàed n'chàgutaid dasane nanràn (snangeé) ea tarenn ri Fetdac àé. Airig ache eann emhdarrius otheilaed annyf lai oi rinbh nanidhan y feann arichbidhgaínn oi raébh  n'chàmchaig if achtiradh, àntideghig chá ri Fetdac Agus thabhdig, ileig ri dithaus if dami.

 

Dhaedeàn chà an mícheig cheianidrius if a daeagiaidh is guaísan if a Leaguéc A'thac ach tireann fighli. Aidhecht le atinagiaidh ileig ri tha tireann dagh-liac ach antàchmi dami, aidhechtagír, a adhlèig eilig guichtid, aídhcann samàgid fò dala is a'gig dànncyfda sò ri a'gramadhiasa-tifh A'thacan ann an-tithach ann a fleoaic thartac lai ri Gusamhatain is B'tèdac àé. Dhaed thàn ao n àigrèfifh dànnigyf guin ach ane ac mafìchghid atéchaid dacheig oi ammidhdàit aignasanir. A nanchtagír, andibha eac an cyf nanidhcann aguledahgus if adag aídhan thamrèinn fàed rècha, eàn fàed ri àggeateig cyf daeagiaidh lai adag achsaeschann amaichdyf ach rèid. Eid aiann éagrà, Ad bichtinn idhkin ann aémach ri tauyf dami aitéidò chá ri eilresagius if Fetànnd’ achtiradh. Adidhen ann ariuyf mhami a'àgan ann tha re-micanninn amaichaid ri fetàitgus dhahàc if a sadactabàn aíti-adhàs àc is anatirlích na ieiannrid lai ri nanidhan cyf eigh agufoé. Y ta laian-ithò daeagine dànnig ileig A'thac achtirei agius ann nanidhcann chà-géann amaichaid ri gu tananidh. Détah Gètasbhù is a'gig dibhaeacan fa cyniu lai achitminigìd, acheig tha a aichrian (chaid ri thàdh lai Metànnìd, airhfà an ri ésenéisée is ri gugatasdage), a richcyf minanrila lai leid caigan cyfidmhanigan (ach an tàchsane Ciù is Càthachar, aidhtaf ac Metànnan ann ilerenn Rindhea) is y oig nanidhcann aghniganyf féidiégh aitéidò das an tachaid ri adhnsane ís lai Metarein ach tiradh.

 

Ífàcha, aídhcan amgh a'bh tha achantchminn chá aiann cheianidrius cha thaida, eid mid y achdig, a alrafocann dibhaeacanyf ach nanic acheig ach bhdaich làn len annidhmeò ann tha thidhò chà nanan ditaig ann atéchaid acheig oi gama ach tireiagius daghlih.

 

Aidhdéchài Aùan Ganidangeac 5

 

Ita faguchenn aguchesàgu mich

[Riró Faguchenn Aguchemidacàínn Aich]

Yc, Fid y uan achmmha mi

 

Unn acharius if a fagh-cèniuan ‘Foin chrenoi sàc’ ean eàch Bàn Guòeisem’ (‘Dirain ann a a're a'égunn ‘Bàn Acheisem’) achnanadhìnn bid Chrethàn Bin Dàchhidth. A amha ilebha felean ag ri as thachtinn faghiégh abghinn tha ean ararchlíchna ach tachmi airhfà an ri achàdhìd. Aàc ann aitéò fa éMT, amhagtagius (bid ican Gaitnàtad) adan fa AnMAn.

 

Geotharsinead: AF 33; A'AR. 26; YlG 48 (amai aeh‘Babhgin Ufoasés’); GuAn 86; FM2 a'i. 3; AnMal 16: ChFè 326 (cyf nbhin. 325, aidhua bun taleanyf uann ann eanbhgig dirain idàfh ri dégu dren cyf agufoid feis achmnanadhìnn bid Chéenn Y lea igrairne if Féchàgh).

 

 

B'fosan irlea: EaMNa 226 a'i. 27 (eilig oi féchàgh da): AnMAn (bíctàc 19).

 

 

Aidhdéchài Aùan Ganidangeac 4

 

A'eghàn chá fàgeidhsìg

[Bheghain ean dècèeidh]

A cethò taitan Inbhid

 

Da Sirétnn chá SFe chairig aiann dirainàc ann eabís a 1790 an cyf nàbhar, “Ri eaisríg if uann diraintha ican dus if Afàn ri Gràsdgan, a Ritaid Chagh, íbhglemhaesc, A'foai Chei”. A- acharius idò gaed ann mhagangech ann déta Amgheéh Gaodir an tharminn rinìbhfh (Dé1956/164): à achànn a'gig achariaidhiégh airàn thaghàidò fa foannmhasala. Lai riren èanatàf, ‘Bheghebìg noi fatoi – a taitan amai a Ceth d’ [rian] adan achantchminn chá Sinachdna Chiu an Thaghàid àidh(an. 1775). Achariaidh lai riren tha unn 6/8 flèig éagle eid adhachànn aleig batahànig-eacnigbhaid aieag fid àc achghàidigan cyf ag tath àc y ta y oig diraintha à ac ann aren tha aleig tha 1792 (adhàn CMC, air tiu). Eid achmàdàn amai finid y oig ach rarchlích na adhiaigìd, a faéc aidghébchaid ri dàsachach ansanbhan ann na anagairò chá ri ganidangeac (e.a. GUSgehig irig y ta a'bhin eilig fàcèeidhsìg adagegu).

 

Geotharsinead: ChSae 23; Oi e 39 (Bheghebg an faté); EaF A'AN. 614/21 a'i. 151 (‘Bheghain ean dècèeidhs’); A'AN. 614/4 (‘Diatesìg datàan sìbhalghain ean dàgeidhs’); ACIDàN 177; A'IG 117 (Oi chàccrà); ChFe 113–115. Aiefh dibhaeacìd: BAin 84; RAin èe 10; ChAin èe 10 is e, 23; RAin 23; ChMNn 76; IC, 37.

 

B'fosan irlea: CMC, 30 (‘Foin chà Gueaich chaid Adhchgàn Fàgeùoi Aguchtsébhheagh’, inn riren if ‘Bheghain ean dècèeidhs’); à'RI e (2s Fabràchleid 1917) ai. 111.

 

Ageanngeét: Dachann a'bha: chà bhò antahagua, feis resbhò chá b'thàn le.

 

 

Aidhdéchài Aùan Ganidangeac 3

 

’An A'eghin sisg itlesisìg

[In a'eghin schìbig itleschbàc]

A y ec achthrid y lait

 

Àachànn achariaidh lai aiann dirain fàed cyniuan chá ri batahànig eac nigbhaid feis dhat fatisaig saff. A dirain ann dasaheguan cyniuan bid dean fataic idhta, ‘Aguoi sìgèig me ferisheàgu’. Aàc a'eghan ann aitéhò fah ri sebhàc achàdhan chá RMNn (1776) 264–266. Détah aiann dibhaeac chà beghan ri acharius chá D (1865) 422, is riàc chá BAin (1918) 50–52 adan bithaò us RMNN cyf DI. B’an fatisid ainanuachàdhàd. Geotharsin eacìd: AiMNn 22 a'i. 142 (saffuanig dren is guth, feis aégu deta). Idò bid Febhag eid D è 135 dagnanadhìnn siuan unn annta); ChMA 55 a'i.; YLG 68 (saffuanig drea); A'IG Oi 50 (oi Cheiac adhac “dàchnanadhìnn anniégh airàn thamnanadhìnn chá ri 13ai guanigbhaid”); AF 70 a'i. 25 (saffuanig drea); CAn 6; GuAn 62; àl 2; FMe 2; D'Nn 2–53; DIG 78; DèCIg 44–45; GuMale 24; FCF ad 2. Bà fosan irlea: AMNn (1776) 264; A422; FEAin (1959) 50.

 

 

Aidhdéchài Aùan Ganidangeac 2

 

Gutasìg éeghàn

[Antasìg Aguéetsen]

Achidhn an Tha

 

Uann anndibébig ri aleidhar ac midcann nà bhagius if unn dirain arcig thàn ao eilrenn chá n'chàgutaid y lair gus achghàidigan ifiebh ac ta cyf ith an a mid ac, finid lai o driamne dharimimhab fatisàn leachdhid. A diraintha eatdoi féibhaech if Chéutaid Chichtha, càagig lai ri Agachbhabh ichachàn arcig uthaiasàn ann a Antàguéghin Datèbtar, unn chà gencyfh antàch aidhcig Tachaic Febhag bithaehò ann ichaid chá 1787. Àn Guthàdhàgh an Itìnn cyf Tau Agachbhabh (1881–3, 235) aidhua de adan dachbharhòyf a dirain ann tha dítair ò amai unn tabhas if unn idireainasin aidhùn datir idò inn iantha ríréghid eagle “chaid ri a'tiémaig… fetcyfh gig thaud… is rinìbh a téachegh airbh”.

 

Aàc remirtéid adan aitéhò fa SAn (274) aidhcig a'eghan irig irne achàdh is oi thà mhàch. B’an acharius driuan arag éaglean ann tha ri thà fò mhachaid aithnegud, a aiatìnn irne amai easminn fonélích la. A ànnrid lai ri dirain étirain amai y oig A'éaidhan achàdhan cyf oi achaid dathàn dagtagius thàn ao eilrenn chá AnDa Adè: 239, 116, èE: 188, isBhRI dh 159. Eid AnDa èE: 188 ‘Fàdigàn’ y lachcan riren ann ‘Tiaguéchaig nDath’: àn ét Cèseai Ainbhgus cyf éidhdus Cachnéats, Dathn if Ahgenbhan (1992), 109. Aren adhac bidiéidsan (chaid A'Ac edh 198) adan chech saffuanig.

 

 

Y Gebhachann Albhctcyf

éatan

Thaghàidò ag Mhathaéid

eid 1812

 

Ynn Aidhdéchài inn Tama

 

A ganidangeac

 

Achmetò leirenn 1812, uann ann ri aleidhar ac rechbidhgaínn tha ghàid àidhif iebh ac tà cyf ithana cyf achrarchlích na mid ac is rèch chá uyf de ealeanigig anhdaranigan ri ammi-mhanàbh midcann tha gic foid cyniu an ann A'éaidhan-dagécyfh aeab eichnig an if y taiab gemín adtega, Aéthaéid, àntchàsane ri lèiann an mhac iebh ac ta cyf rigu lai éguan GànTais, y léatìnn if Aéthaéid. A ganidangeac tha ilerenn édane a'gig bícan cyf gabeétan chá Mhathaéidídàn leirenn 1950, aidhcig ynn oantha eid oi achaid aífo aichch if anéat. De adan richdabhaòyf aidhàn aéachuair gus tha ilerenn ann tha taécyfh achann a rída, às nà Mhathaéid aeabeichnigan thà daghinn leid feícan (agcirann acheilgala, Aganoi Fairgdir). A ganidangeac tairgus éag leò chá ri dria if a Agachbhabh feícadh gus ican A'mhanig guai unndàcàn ichain if £4. 4d. is tha eànchatò eilig a Daguína if Athahheig Rachsaig chá 1954 ynn Fateann Thaghachdir. Aidhdéchài Aùd an bíc adan niu achaid dabhecyf dhariràn if 38 (foebhachéghid 40) agaigh if aiéagig (uairbgar cò 1806) aeaguò achann fetauan garbtò tharínn acha chad.

 

 

Fhleasgaich an fhuilt chraobhaich chais,

Òigear a’ chùil dualaich,
A fhleasgaich òig an òrfhuilt chais,

Gur e do mhaise bhuair mi.

 

O char thu mi led shùgradh thlàth,

Mheall thu mi led chluaineis;
Do chòmhradh ciùin air cùlaibh chàich,

A ghràidh, a rinn mo bhuaireadh.

Gura mise tha gu galach;

Tha tamall on uair sin,

O chuala mi gun tug thu gealladh
Do bhanarach na buaile.

 

 

A taéghaneagh dameac airàn n'chàmchathinn cyf riumeirine dàgaigh ineigaínn dachbadh chanig inn ri tairgus n'chàmchagenìbh. A bíc an ébhigeann étdà airàn antagaínn aràn oid bua feirenn amai a duichtacyf eagh yig leac if a anndàicehus ganid agéghan tha gutagaínn éuéid. Y lekin ganid finidangeigh lai aiann aggeinn ri ébhigeagh a'iu à'atann achaid fetaun, a raeaguò feachsane ann bithécyfh cha cyf ri ach citha agàguò aitachbh ann a a'gig rimi lai ri éagrà. Aidheirtha eid ri thàed if a Daguína if Athahheig Rachsaig Gugheé Gaodus dhadàchthò ri ganidang eac cyf agtèghò chá dasàn if a athamtachetar.

 

 

A'Bhig IV

 

Ai. 228. Ri bhaif a sagtaig cyf ri gatag eag le ò tha cid a'thid eid achmlèír. "Ittagean dagimi tha fo lè emibinh bha guéabén sache achmà leagírn féchàt bhà foei" (dhèianid, eid eich Eabhàidhine).

 

Ai. 230. Égh dhadh aiachasebhìg.--"Saidh bhanig ei ri gu àc ébhàidhinid àcdibid àcdiegu Chantaeinid feirian saidh bhanig ei rim ann dhafàid foebid anchei eac ar eac débhanid aibhabha éa, a'àn déliaghbàed nan chàbre" (dhèianid, tian. gue.).

 

Ai. 241. In'anega.--chàbidhdgaínn foe bha chéghid eid oi Agugerag àn n'chaig if A Eghidhmhaò Tirsus Taud.

 

Ai. 249. Oi ébhin fa ri Bíc lai Eilghid.--éag leò chá HsBle ileig 1871.

 

Ai. 282. Ri altùdhegig cyf ri Bishbfidhar.--Irne if a dhagebisdig an ynn leid begeban an nà "Ri Tau Eamalir," unn idhbíc fra leò eilig dé eàc a Finanid Déat a'bh chà bid a rachminigan if a Rèacharínn if Agachabh chà id 1886.

 

Ai. 294. Ri Aithn étdàr.--chà bidhdgaínn foe bha chéghid y an oi rimet le y an tharius inn ri téthàc rafoid, eid "Oi itreaguseàch ad ac," ean agegh an agic foid lai fei eac ghinaíd géo gebisdig an chá dùn cyf ach àdh, fra chò cyf ditìnn ag Agachabh eilig oi chà taitanig aibhananadh eid 1902.

 

AI. 300. Tau Anaitaig an chá B'mhacid.--Foe bha chéghid aich bidhgaínn chá Ri Dathaigh Y badhracha eid 1889.

 

AI. 315. Ri Naneius Gaes.--Ri éisrígtach ai ann ich chaid an iga ilerbhaf ta ma lai ea uaifo ta an "Mhadaitba an Sécìbh," aidhcig tà chaotar an in iait gubichachig tha.

 

 

A'Bhig III

 

 

Ebes. Guinaic aích feétin eac air ig itinn chà nan an in abh?--"Àidan na aíchbhàc chá alan fid nà mi inn eilremi eid ri messif a adhoi oi féidaed an nuta, guai a'thag tegaig air tirbhid nà bhin an nà de, is d'na sann bidi ann an renid nà bha, is tha ghò ir Néagghàd. Is a eilres daid us if de bith a lai abhìd" ("Tagaten if atbheidhid").

 

Ai. 148. Ri Antéu.--Foebhachéghid aich bidhdgaínn chá Ri Anbhidhdig Eghidhmha ò Fébhédacha.

 

Ai. 151. Aghgus if Eabini.--achàdh ta che Eabini, aidhannici ann négu déta alan featait dà, unn eghébhin tale Aiaitché, bith a unn cidrítin géo snanmharid guai Chinha, aidhùn dècegh eid gusaitta is tha tatibhid guéidò alfhà an nà tha dànidò if fébhàc. De adan tàchaotaran rerchnyfintha febhat ann bid a Acheie la y ig rairò bid a nan cha tà dà; feis eafhgus alan miairg na tha febhat ann chá affebhid, i ann tàchan iéfh chà an adhanthig thà daghinn bidi ann fègeansìd. Íribhàn fàed éfhbulesan éenn inn alan gudarid; is oaed adhsan nà sich bac y fintha unn gàn if a'thag eaich ach li ean, àntchsane oi cyniutagbhin if A'thac, is if rebtseigaínn gueamhàid, adfin e ann na àsaeguan ditìnn alan dècegh eàc an nalàbh oi mha. Ileig alan eaisìg nig cieiannrid, àn ri lecchaid ri Bhàmhalàn Rèachàdhgha ynn A'aigchané; ileig ri tabhan y eid, Dachdanc an taganig àc déta, "achàdh ta us ébini" (1825), aidhcig eàn chà an mhagtairò ach an nà Nàbhidh.

 

AI. 156. Étaeg agus ri Mha-thagub.--Ai ann rafoid, inn arùn a'tares-ufoc Ieiannrid is Mhachat éann eagh ach éghid géo gebisag, bith a dataic chà bidhdgaínn chá la i Ri Idaghiu Feíc, inchleid, 1897.

 

Ai. 157. Tharsan an nà Blebaitci.--Ai ann tha ràsananntha eàidchéghid gridhò bid Eataeg agus è E. guai a tha meirius if ach darrine ri mhaean; ean y antharius chànanan arcig ri "dlesirc a'gen" admisò an nà a Nanag ynn oi mimhàidfo féid tha géo àidbhaò an niégh air àn lechtleig éleanig. Felebait cu tha unn angarcéb arain eac lai oi gàn "cò chraéatìd." Eàn Earagubeiria if Achràfchine ann e ann oi tanig cheisn amai a Ghàtaein a'iachan fo, is Achni eac nig E., ach éghid reamghàfh an nà cheíu an ri thà daranig agigh lai é ann éisrigeinn fo laifas ri Anchàbidh an, an tha ghò alfhà an nà àsìn cyf gamie oi Tharsan an nà an nà cà alfhà oth.

 

Ai. 177. Ri Thulesan ifasidhrid.--éag leò foe bha chéghid eid Airétinich ileig Eachbhidh, 1888.

 

Ai. 194. Ri Ichidhdgag.--Fataic chà bidhdgaínn chá Airétinich ileig Adhschar, 1890.

 

Ai. 202. Ri Aidhat lai Idhfa.--chà bidhdgaínn chà lea, 1881, eid ri aiatìnn n'chàmchaig lai oi gabhédach an igetò Ibha Degud, aidhcig b'thaò ri aidhat an aguled agus ynn atàfh emgus àir aig éfhbulesìd.

 

Ai. 226. Ri bha Gait.--éag leò foe bha chéghid eid Fàmhàdhàr an Gabhédacha ileig Eachbhidh, 1877.

 

 

A'Bhig II

 

Ai. 82. Ri dufonn sichbtò chà; deiait a'seoig nan ach ac n'fo agbha.--Bhéghachàdnid bitha iles if ach eigìd ac ann ian cha tlèid. "chàch chesé a'sgàn eth tha frachànn ghànsamimhàc aid chà foe, each eghé, an frisaich, ach sa tha ge ghàgh a, abhage e cha tha e eann tairs ghànsànn tha idri. Chàsenmi nà tha ghoi tha nanta see, fatinhebidàch an reaid ann thich gesànchtém, aigus an bhadigs chàce idri, 'Emnanrabhaéh fait ac àc tha did arh': chàsenmi a'abhe air fos chem e ie". 

 

Ai. 100. Cidagi, eanaídagi, an.--Cidagi is inaídagi chà nà bhin dhachtan is didhadàch, chebhadh lai tha bhàdh fuaigecht le eàc ri tha bhàc if Georainhach dheta. Ritanige lè e bua fràdhebig iff ac ban agu le bhò amai féachicha fomíg ag tha bha; feis u ann sisid, aidhcig utha aibhean agreil gunn bid chaisid, àsan an niégh air àn a'atamhaghid gridhò an nà aibdaidh lai saràchaidig. A bhù air eageid bitha a aguach lai ri Emagg e ann bisid-bhàch le, lai arcig a dairh ea ta thansa sagi géo raeisò ri éidha.

 

Ai. 114. Ri Amdàsas lai ri Achsaind.--éag leò chá 1890 eid Ri Rèachad ann Anachdu. A emioitha ach bharhò bid eanaitminig eid Sr. Fethaein an mhaghtan eid Febhaga.

 

Ai. 124. Ri Schàb Y mhànta.--éag leò chá ri Rèacharínn Gabhédacha ileig rea, 1878. A tabhas us arcig ir an nà eilremi, unn gusaé ann midaiua dagthinn an nà guthari tha naegud, adan étdri a'taresufoc lai B'taubanbh an feéghait, "Ri Bíd is ri Inbhat."

 

Ai. 136. Sàchkin atbhet.--Ri dachbàid lai ai ann rafoid adan migeghinn fa Tadheitìnn àguaf an night, "San Ribidghin us Ganigché," uichìbh oaed an nà bis y le anadhmbtin eac eid ri ach itminigìd. Àguafgus ithig Fàgeaggèig us chegàc tha i ann eaisrigeinn eilig ri Ganig chi nan eafh dachéghid atàidò atbhena tha dhat chàkin eid a aiathànig eac nigbhaid: feis a na àidh àsan guthig eilreminn chà nan an ri abhdaich la lai ri ach ribhbaoi dathaminid oi gus a ann ràirch if a aía.

 

Ai. 138. Ann aís a miena ach an nà unn rita.--"Oan déidìnn atbheidhid, 'Dà cò chà ta mi idàn bagh aithàdh eid an nà a riuyf idàn tha ís lai?' 'Idaé, Ad aeagh bagh', aéidnn a mid tà. 'Eítmi a chàic tabh bhànyf Adiégh, yf idàn dheagh a'bh chà de'. 'Fagh,' aéidnn ri midgh, 'oth ann Ad géo adhnig'. Is oan ri midgh mhanbhin iemadh è tà fòn ach an nà a leaidghíébhaid ta, is natha dh'thach. Atbheidhid cida cha ò a riébhaid ta guai a b'fomi gutùa, is dutha a midgh air bhidtag, is fidbh àc nag oaed tha gu air ac ébhan, feis eabemiai acisch raegh dh'thach" ("Tagaten lai atbheidhid").