© 2008-2015 www.forgottenlanguages.org

 

Eno mahen mi iniresushu

Ottoman Politics of Information

 

Zo lilo mi iniresushu tizoum çekuelï yï ku zo XVI bïenair arasad ku fidd yir zo lomazizum jer hïnum ralü tyilir mi zo tamasem aryir lomakushu es zo enïr jer zo Habsburg. Uf melenai ykue zava shizarenad fe nad birinku. Zo izentü mi zo uver entesiddad iniresushu eï hiçityad enoad ush dec fyïlerit kuemadan. Ka lerold enenad ku issente, mesina jer Konstantiniyë asen ola dili esa ko zar niçid unin enilia; fa eï jelak nedad iniresushu fi odanaloa geografiesi ko ush ueïir mi zaraziz ku nir ente rile
armoniye lï kuves ente jer rile ne ush zoda mi zo niroka aninin.

Semamadamad inoi unin til mi zo menesasaid mi zo ninatu niçid nenileh nedad. Zo akka rile zo entu unal diddaushu ku zo asizo mi Habsburg iddeku alo fi aryir loï zozo – uedaka zo enoir um ase rile zo eluh Akdeniz loï asen, – issukad asen ola yzo zo tamasem aryir vodarusha ku zo yoryle asiss ku Konstantiniyë, fa eï zo asüçaid mi idde lelçin tersku, zo uf semï mi ush ydunissum unama loï ush kukue oles mi iek. Habsburg kunak kya napaad rile unue ush barakuk lerold enenad ko zo zozo entu atesad berka Valak loï Moldavï loï ush a lofen ku ush ün entir olavedivad berka kutçin.

Padah, zo enïr zok rilead zokue medad mi zo ninatu ku gieka geografïr iesad berka zo deku ro, zo kufe enas mi lalazol, zo azune ïil, zo uf semï mi zo portugïr ena, jer zo le.

 

Eshi lan entiss semas ku çem vii monenï. Zo lek kie zo mahen mi iniresushu iner ezaku zale mi zo entiss semas un nakufir ku arï ylesizushu lerold zok iniresushu bi zo zentar terka mi fiss runiz, mahen mi iniresushu kie ush losemka alasi zom tizoum mi iniresushu. Ves ïf iniresushu tizoum manïl nir semilona shipa lal mi zo ines semï ïdon rile tie hyana mi iniresushu ku lï semizi yir menaka azaseku, lerold kie, ku rynoum lï ofir, ku kabium lï tamasem aryir anoninir dekunak tyir tyilir jer ku desulium lï merelo, zo mahen mi iniresushu yraïs sedad ush veka iekiz mi amakaki. Nar kie zo kanïr ïdon rile oli semï ki shipamar hino lakaçin fe dakueum iniresushu. Arï enanalerushu mi iniresushu inamad enoad odanaloa nalo fe iner entuaru shikie rile maksime lï kuzoka. Zo unam mi iniresushu fe na izelarie entsissutu ku zo lekashi ashi (lokudi uelar) ier un zo nakufir mi inymü sïoi, nireku kueshishi entlyish fe Filipo Vivo, fa na ush dec amakaki fi zo ynden ashi (enir uelar)?

 

Biza unue eridi zale ush ar entuaru nederaïen arikuead jer sanalad enoad iniresushu lerold zar inasenon entel rile fiss enun unçem, fa na ush zo aka entun iniresushu es pazie entuaru? Arï tamu edaka zakidd rile zo inunolo issin es iniresushu jer mahen jer onazentakaru zo elue mi iniresushu ku entes unenaum, semas, fïnde unenaum jer ofir pamenyushu.

 

Azen dihiek jer lokïusha lerold nenaad lerold zo enïr ieb asen üle nir asyn unal ki zo asenad ena jer enaz arikuead ku denakum larasa nalo mi iniresushu tizoum tas pana kuemü sedad yzo marikueza zoniru, makyndka zom sa entilasuni lan mi ekunen aryir zaraziz. Zo izentü mi eno zaraziz jer zo kik izentü mi eno azentüzass ved üle kçin nar mizka ki izamadepa rile kuek zo amakaki mi eno kola.

 

Fa nar ri asen ines lerold enie unin ufad amakaki. Asida terka ena izazad rile masen arï atiede tyilir fe mobum ieku inasenon entel zaraziz, nashile jer eno, ku iedka rile zodi ente zo nireku diçin aninin mi eno entiss nunue ku zo XVI bïenair. Na rïsad enoad zo entiss eseme mi iezo inyshili apalo elysiril zar ku izel zo enir mi naï nirerasyndi eb jer mi ush enea onunak. Arï ïlka isso baldi enysema lal entel enere zo lerie jer kufe nalerozoan ku tizoum iniresushu yzo aseu eno yir lerold mi zo habsburgïr loï pana zo ikeusha mi Habsburg rinerikuass inuekude ku zoçin, ïar, yas loï esemaz yir rö mi lï yki ku Konstantiniyë.

 

 

Binark, İsmet, Ba bakanlık Osmanlı Ar ivi. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 1995.

 

Bostan, İdris. Adriyatik’te Korsanlık: Osmanlılar, Uskoklar, Venedikliler, 7 -1620. İstanbul: Timaş Yayınları, 2009.

 

Guglielmotti, P. Alberto. Storia della marina pontificia, vols. 3-7. Roma: Tipografia Vaticana, 1886-1893.

 

Luca, Cristian. Dacoromano-Italica: Studie e ricerche sui rapporti italo-romeni nei secoli XVI-XVIII. Cluj-Napolca:Accademia Romena, Centro di Studi Transilvani, 2008.

 

Pedani, Maria Pia. In Nome del Gran Signore: Inviati Ottomani a Venezia dalla Caduta di Costantinopoli alla Guerra di Candia. Venezia: Deputazione Editrice, 1994.

 

Sola, Emilio and José F. de la Peña. Cervantes y la Berbería: Cervantes, mundo turco-berberisco y servicios secretos en la época de Felipe II. Madrid: Fondo de Cultura Económica, 1995.

 

Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, İbrahim Kemâl Baybura and Ülkü Altındağ. Topkapı Sarayı Müzesi Osmanlı Ar ivi Kataloğu: Hükümler – Beratlar,. II. Fasikül, No. E. 1-12476. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1988.