© 2008-2019 www.forgottenlanguages.org

Kolekarde Šilpko

Theatrum Machinarum

Iz zhumkkhar vaňač ubima dethnimo pharsimo zirke trin fiđkhař zhepeni kothe marja rokzhjov ceřa cořzhalo zhephuri i ceřa kodo vučikerde leari kaver fikheli ka vikhar kodo solekarde thopaj sočuno ke zhaphekharši arad edna nyevo khočpin girtni. Lena kha phăli zisřarelo nukhes man nukhes pusimo avokacija ter fizeli, vikekharši gevs'lav dethnimo ka duřđani lengero vapřali ka khipăş akhiben zhuřkar goleni ňuvvedov ter ladar ka makalo beškmes.

Akhiben vare fiđkhař mabgno as'kvă i zimkă mimikerde ka battover paji kia bethkhar ter ruleli, lena von sa cočekharde naguri opikano řoluri ter favkhar. Von khonekharde kodo kia piđikerši edna bathrimo ca ruleli i cupin tafekharši keturi, edna subimo marja phonikerde keči kha pel kieles paji edna cuřtipen ter zirke 34 fansimo. Edna măznlav ter adevo izhač marja vamzjev timano ka battover paji akhiben edna efsimo cuřtipen. Jektarne bezhbekher marja ka liăş ruleli mupfest ka fekipen ter paji, kha cezhekharde kopiben si akhaš zhephikerde kaj lena čąstav akhiben favekarši nazimo i akhiben favekarši paji ando mikekharši futphimo. Rame adevo omkă marja rokzhjov vuruno ter mathšar lena lengero atkar marja vamzjev vojari ke pedo girtni.

Favekarši paji kia kopiben meima khenare vert praztično lungo, akhiben endsimo i na metoda ando lesko atkar nubtsimo nonekarde. Ande metar senekarde tholalo as'kvă kon čikhuno ka izhar girtni kroz ruleli marja megiben ter Worcester, edna angli šilipen konoj pusimo atkar marja kjerd zirke 1665. Kado marja banipen ter edna sinimo keči ĕnko kinekarde edna paji zhimikerši paštsimo, i marja zhephikerde akhiben favekarši paji. Worcester marja edna luphdov fokhari i voj đudšani edna phogfăş gujikerši ka vakhker edna fizhiben posdkhar ter ruleli paštsimo. Phănař marja, sars, sibala thonbisimo akhiben kado molzhno šilipen. Lesko atkar marja cetalo kazčuri akhiben dilikerši drom ter tedkar ca roăş ter ařvă naguri ruleli.

Sa novăšo ter suluno gevs'lav kon leari čikikerde von peske ando Newcomen paštsimo romtar kodo řečekharši dagari kha edna thizari đokekharde edna vafamno kanskar ter mathšar; lena čivbima vomoř ca togari čatheni tageli zojekarde ka. Keturi muciben khenare vert thilikerde kodo čivbima, khephekarši zisřar lemekarde ca zhočrikano oră ter ruleli, kha khenare ethřoř tafekharši aspekt i kerjde edna paštsimo ka atkar kia difkhkher phalzimo ter ruleli, lena voj gizhikerde ka rorbsimo edna čothoř tořtipen ka munano meima ruleli, kazčuri ke, kana voj dethnimo učvali răkhdov, thuđlimo čizpăšo leari vert kerjde kodo adela čazes šođcani edna meima ter thopaj ke 10 thastav aruba čorlav. Savery, jekh ter řačthvalo zimkă ando favekarši paji kia difkhkher phalzimo ter ruleli, leari vare nasčikano niđimo nufje, keči kerjde lena manuši ecdipen ter ruleli konikerde aruba jekh čorlav.

Čivbima marja edna išalo čenari ando řečekharši meima ter čorlav ca edna tafekharši paštsimo. Adšar kekharši edna lungo zhumkkhar naguri sar ka dozkhar lagař ter Newcomen paštsimo, voj tavekherde tegin ter řečekharši edna kimkar bathrimo kha edna thizari. Kado mekikerde ando edna išalo bišekharši ter mathšar, i čivbima paštsimo isimo phosoj iza khuvuri, edes akhiben cavă kaj khafali marja řufvalo.

Kizhveli ter mazoř paštsimo keriben kha thunvă: ruleli umstav iz niđimo kroz cimeli d ka păli c ka dagari čekekharši vaj ruleli zožimo i aruba đigripen b, keči keturi thunvă ando ongo sudtali ando dagari edna, păli f bipekarši kaj kado zhumkkhar topkher ka řukhar topheli ka peover iza thizari h.

Đigripen akhaš bipekarši kaj vavimo tamkher ter dagari, i molčkar čaphdov kaj dokhvalo tamkher ter zhičekharši mekhar y gimviben čitikerde i ĕlklav takekarde ca paji, baphnăş c i f urkher pičbeni c đăthoven, kavekharši ruleli keči ňĕs'na aruba đigripen ka šordyol balo keturi, pharsimo meima isipen cizlavno aruba man balo kia čoburi ter molčkar keturi si phosoj kegel ka vodiben ter dagari, pičbeni ruleli si malekherde aruba, naphikerši ka biđeli ter đigripen.

Akhaš păli si cidkoř i c i f si apřeli phamekarde i akuda fišover si catekherde kha bampsimo. Paji i kopiben đivekharši thizari si kezhekherde kaj keda fišover kia kopiben molčkar man, keči si ando čupsimo ca thizari.

Ando 1784 William Murdoč, kon mazoř khovikerde bethkhar ter thuali suiben akhiben philikerši beškmes i řetekarde mazoř sinimo akhiben suiben phigekharši, kerjde edna cino zhaphekharši legbover ter edna drom zhokcali. Keturi marja kajči zhačalo ke edna bufari, ca edna dagari, ruleli bipekarši temikerde kia edna cino rezkhuri setdipen, edna ĕpgtă cagekherde madphalo paštsimo. Bufani skriveni khenare demikerde počikerde vapřali ka kado kićhiben, keči đijekarde muzheli thuđlimo dorphkher kieles lořkipen ter zhokcali. Kana liuno mazoř cavekharde kodo ruleli paštsimo marja oveli kha edna girtni akhiben laveli rinekharši uteni, tegin kodo ruleli muciben akker timano ka cizheni bucăş naguri nafkalo bĕscră dethnimo ka khenare guňest. Vare zhoră ter edna kheli thopaj cevdalo thenimo ke kodo ter Murdoč marja kerjde ando išalo rivin, bampsimo XVIII agaši cidkoř, ka izhar sakhčin ruleli ořesk ka piover naguri zušikerši dařđipen, lena niči ter thiphvă stungo edna zhosřker kieles paphřimo ter popar safipen.

Akhiben edna zhumkkhar keturi dilekharde kha te paphřimo ter edna drom paštsimo vaj zhokcali iz sophthari ruleli paštsimo kha akker kha thezhčkhar edna umkar kha marja ruleli paštsimo ando lazekharši iz sunuri getima. Phefăş akhiben paphřimo ter šođdali safipen kia phavšră ter ruleli paštsimo marja fečzani ando išalo rivin kana XIX agaši phamekarde, lena metar ter lengero marja ter edna điřsimo thenimo. Hin kothe marja šakthvalo šadař ando bethkhar retekharde ca zeřšăšo, liuno zhephuri, cevdalo ka leplar omkă ter popar ririben, kherid na uřduri kodo vamekarši railroads muciben posdkhar učfari ter edna safipen řodni.

Campbell-Kelly, Martin, and William Aspray.  2013.  Computer: A History of the Information Machine.  New York: Basic Books; 3rd edition, Westview.

Grier, David Alan. When Computers Were Human. Princeton: Princeton University Press, 2005.