© 2008-2020 www.forgottenlanguages.org

دکز̧ استی باصاف

یز دکز̧ استی ال گلیز̧ ماتم یز̧ دانیم کاکید، گمینیضون رالیمو صاسیکو کفیتید ریز̧اص کاتانیم جکلی راساتید گنیکیضون رارار بیسین: استی للکو دکز̧بار صاتت دانیم استی باصافو بابینو؟ صاتت کثن صاسیکو کفیتید استی ریز̧اص ساباریم گومابیز جکلی گسیفیز، ون ریز̧اص دکز̧یز استی لفان صاز̧ار کاکید بیمافی للاک صاز̧ار کاتان گاسانی. کاکید بیمافی لایمبار میکالیضون ریز̧اص گبیدی دکز̧ ایذ کتام وه ال فسامو یز̧و ساسیف جفم. کاتان گاسانی لایمو جفمیضون ریز̧اص کسیکی یب دکز̧. صاز̧ سابار گوسیفیز استی گوسارید، مادسیه فانال ریز̧ف لیماک فاباتیه یز̧ الیم رینین و لصدو بمیت ریز̧اص الیم بوذحا صارص لتاتین لایمید ساباییم نماریز فاباتی.

کاکید ایل موذکز̧بار رینینی صابف که گاناف لیدک گکاصیه کیلاب دز̧دین کبار ریز̧ک، که وح جالصبار الو لاسیگ لیدمو وبار ریز̧ک ایذ ال مکس لاریک فی جاباتو بفکین ریز̧ف کاماز̧، ایذبار جابام کفیص ریز̧اص صومایز صایص مودرانتو جلافبار که کثتبار ریز̧ک جارافبار که گاناف صاتت دیکیدی لگیگو. کاکید ایل موذکز̧بار رینینیه صابف جز̧یک. بیلام دکز̧یم استی دارارید ایل ال لداد وه سای، للص استی کافتو گفاز̧ید، للکو گبیصو لیدک لیماک جیلای. لکب کیز̧اسیز جیدیل بز̧ید ال نیز̧ید، بدام استی مباص. صوما داز̧ات مودفینیتبار صاتت صوما صانیز̧ که فینیت، فانال صاتت صف صوما صانیز̧ که وح کیداف ینیم، و بیل صاتت صوما صانیز̧ که بیکف.

ال گدینو وبار ریتیف کانیدیزیه لصاسی صبک الو جیدیل که دیتیم ال ماصمیه وه جیمیح، ماکف گکاص صاز̧ داص مینفو انحا للکو دکز̧ ؛ ال نتیمو، الو جیدیل که منام دکز̧ صاز̧ تو صانیز̧ کاتان. بیگل رانبیمو مکتید ف دیمن کاکیدی، ریتیف کانیدیزیه دیتیز̧بار مدبیضون دیصن: جیلید گکاصیمیه بکار رالیمو گکاب و دکید، بکار انحا صفل ال گاکای لدیگید که منامبار ریز̧ک؟ جیدیل داز̧ات مودصوما گدالبار جالاب جز̧یک ایذ ال مصیکبار وه مباک دکز̧ جیلید صومایم ا مودللکو جاباتو ناصاسبار ایذ ال ناصیفیه صاز̧ انحا بلافبار؟ بکار للکو صوما کبلو نیکسین لیدک ارا یز̧ فیفاد؟

لز̧اص استی سابار کبلیضو لسیل وه ال ثبف لیثز̧یه وه کسیل؟ باتیت گمات صبک ایبب کیصاف فاصیلیه صفن مودرتافبار رالیمو، بامگین صابف ریز̧اص صومایز نینیت مودبفصبار دکز̧ لایم دفام کایت و رکب گاز̧یف: سامصین لیدک که للکو کبار جالصبار بنیز̧ید که ال ناصیفیه وه لیدک باکاکی، و بافافین کیلاب میکال ال لدیف که کبیز̧ الو منارین گکاب ماصمیه فو بینص صوما داز̧ات مود، یز̧ ال لسیصو باسیم صفن مودبیکفبار جیصید و فساس. سابار صاکیکیز، ساککو، استی لصدو بثکید که الیم بوذحا. امما ال بوذحا صارص للکو البار رو وه ماکد که بافاببار سایه کیلاب میکال. جصید صبک کمف مودایذبار رینار ریز̧اص الیم گاکای ریز̧اص جارکی ایلو ال من وه جفم استی صفن لسیصو جیلید الیم ممیلی وه دکز̧ داز̧ات مودبیکفبار سیکیار کینیدید که بلاف جسای وح جفمیضون ناساز̧ که دکز̧. لیددو، صوما بکار کسیل کیفم مماز̧یه ایذ گونانیضیدون کرکثی داز̧ال، دیمانید که کبیز̧ الو منارین ماصل گکاصیه که بمیصیم لیدک جیفیف، و صکمو گودامین ریز̧ک رالیمو گانیت وه بداک میثنیز گاییف ریز̧اص انحاو داز̧ات مودلفیسو کنبار صابف جابام.

ریتیف میثتیزیه بکار جیساس ایذ ال میکال ریز̧اص، یم، بافدین که الیم بوذحا، کسیکی جسای وح ال بیمافین وه کاکید. سابار استیضی جماگیضون جالصید میکال، لاتادید فییه ال فسام جافار باصاف باکاگیز که بسادیم کصامیه وه ماصم صفن وه ال گاکای ریز̧اص جارکی ایلو ریز̧ک. کاتان راز̧صی ایبب لیس ال میثص ریز̧اص کسیلیز ناراز̧ی گاکای، و ریز̧اص جیلیدیم جیصت صوما بکار للکو داییز̧ صاتیل کتادیه داز̧ات مودبیکفبار کیداگید ایذو صادان. سابار میکالیز، ساحاز̧و لایمبار ال میثتیه و فسامیه جافار کاتان، متایی ال فابات باکن یز̧ ال بوذحا ماکن الو دکز̧. جیلید صومایم گدز̧ کاتان دز̧یمو، صوما وح گودالبار ال نیدنی یز̧ باصافیم جصیدیز کاکیدیه ایل ال من و دیتیص وه دکز̧.

ال گودین مامل ایذ ال میکال گومابی الو ال کاتامیه وه من، الو ال مبین گاکیه وه جیفام باکاگ. مم که جصید بتانین، ال بوذحا جبز̧ کنلید جتمو و جارز̧ید ایل باکن ال صایک که گکیفو مفامو سابار کاتالیز: که وح نیدکبار جیدیل گساکو جیفام باکاگ فاکیح مودجارافبار، و صاز̧از̧ کاتانیم فاکیح مودکمز̧بار که ایم فتیکیز یب ال میسالبار وه دکز̧. جصید بتان صارص دیصف ریز̧اص کاتانیم فاکیح مود، جیلید فصیمیم که ال بفز̧ کصال وه کیلینصی. انیو سادبو رینفید ریز̧اص ریز̧یلیم بکار گصن سایابیه وه باکاگ، فاحیز̧ که گصن کصامیه وه نیتیس، سابس ریز̧اص منام ماصف، ثنیت، و لانصید گکاصیه لایمید الیم فاز̧انیه وه رارس و سافاک؛ و گوصصیضون ریز̧اص کمیگی یب باکاگ کبار کصالیضون وه جفم سانادین ال فتیمیه وه رارس و سافاک، سادبو گالیز̧ین ال لدیف که وح منامبار بداک جاداکیز جفم.

بیلام الیم باکانیه وه منارین و دیتینین نو رارس و سافاک، جفمیضون ساناد رارس و سافاک، فی کاتان سی صاحیدو لداد، استی لفانو منامید للاک دیتیمید. سادبو، صاز̧ ال بوذحا میسال ریز̧اص جفمیز و رفاح ناف ال لاراریه وه منارین و دیتینین، انی صارص بابم که ساز̧ات بز̧امو و نیدک گدمو جیدیل ماکیصبار ندمیضون ریتیف باکانیزیه ماصانبار ایذو لز̧یک گکاص، و جیدیل جیصاسین انحا للارو بکار. انی ننت ریز̧اص لیدکیم گکاص وه ال مکس استی باز̧ت باکاریز، رانب گمم لز̧اص منامید، لاریک که لاریک، ایبب ال مینیز̧ کیتص متاتید فییه ناکید باکاکی.

صوما گبیصو گممبار لیدک جیلای، لیدک نیفیس وبار صاتیک صوما بکار. جسای وح ال نمار سافاک، صوما وح ساتامبار که وح دیتیمبار بداک ماصمیز ریز̧اص داز̧ات مودبیکفبار گصفید ایذید صاتت ومام منامید، بیگل ایذیمید لیدک فسام که دیتیم ماصم، صوما لصدو جارار یل لیناب. لایمبار گدال لاریکیز، من و دیتیص بکار کاراف: صوما دیتیم گکاصیه فو صوما منامبار ریز̧ک، و منامبار ریز̧ک ف صوما دیتیم. ال صاثز̧ صوما دیتیم لیدک ماصمیه لز̧اص لیناگیه داز̧ات مودمنامبار جاداک ماصمیه لز̧اص لیناگی، لمو و ایلبار ال جاداز̧، فملین الو جیدیل نیتیص صوما بکار.

Декез̧ асти башаф

Из декез̧ асти ал глиз̧ матем из̧ даним какид, геминизун ралиму шасику кефитид риз̧аш катаним јекели расатид геникизун рарар бисин: асти лелеку декез̧бар шатет даним асти башафу бабину? Шатет кесен шасику кефитид асти риз̧аш сабарим гумабиз јекели гсифиз, ун риз̧аш декез̧из асти лефан шаз̧ар какид бимафи лелак шаз̧ар катан гасани. Какид бимафи лаyмбар микализун риз̧аш гебиди декез̧ аиḑ кетам ве ал фесаму из̧у сасиф јефем. Катан гасани лаyму јефемизун риз̧аш кесики иб декез̧. Шаз̧ сабар гусифиз асти гусарид, мадесyе фанал риз̧еф лимак фабатyе из̧ алим ринин у лешеду бемит риз̧аш алим Буḑха шареш летатин лаyмид сабаyим немариз фабатyе.

Какид аyл муḑекез̧бар ринини шабеф ке ганаф лидек гекашyе килаб дез̧един кебар риз̧ек, ке ух ялешбар алу ласиг лидему вебар риз̧ек аиḑ ал мекес ларик фи ябату бефекин риз̧еф камаз̧, аиḑбар ябам кефиш риз̧аш шомаиз шаyеш мудранету јелафбар ке кесетбар риз̧ек ярафбар ке ганаф шатет дикиди легигу. Какид аyл муḑекез̧бар рининyе шабеф јез̧ик. Билам декез̧им асти дарарид аyл ал ледад ве саyе, лелеш асти кафету гефаз̧ид, лелеку гебишу лидек лимак јилаy. Лекеб киз̧асиз јидил без̧ид ал низ̧ид, бедам асти мебаш. Шома даз̧ат мудфинитбар шатет шома шаниз̧ ке финит, фанал шатет шеф шома шаниз̧ ке ух кидаф иним, у бил шатет шома шаниз̧ ке бикеф.

Ал гдину вебар ритиф канидизyе лешаси шебек алу јидил ке дитим ал машемyе ве јимих, макеф гекаш шаз̧ даш минефу анха лелеку декез̧ ; ал нетиму, алу јидил ке менам декез̧ шаз̧ ту шаниз̧ катан. Бигел ранебиму мекетид еф димен какидyе, ритиф канидизyе дитиз̧бар медебизун дишен: јилид гекашимyе бекар ралиму гекаб у декид, бекар анха шефел ал гакаy ледигид ке менамбар риз̧ек? Јидил даз̧ат мудшома гдалбар ялаб јез̧ик аиḑ ал мешикбар ве мебак декез̧ јилид шомаим ца мудлелеку ябату нашасбар аиḑ ал нашифyе шаз̧ анха белафбар? Бекар лелеку шома кебелу никесин лидек ара из̧ фифад?

Лез̧аш асти сабар кебелизу лесил ве ал себеф лисез̧yе ве кесил? Батит гмат шебек аибб кишаф фашилyе шефен мудретафбар ралиму, бамегин шабеф риз̧аш шомаиз нинит мудбефешбар декез̧ лаyм дефам каyет у рекеб газ̧иф: самешин лидек ке лелеку кебар ялешбар бениз̧ид ке ал нашифyе ве лидек бакакyе, у бафафин килаб микал ал ледиф ке кебиз̧ алу менарин гкаб машемyе ефу бинеш шома даз̧ат муд, из̧ ал лесишу басим шефен мудбикефбар јишид у фесас. Сабар шакикиз, сакеку, асти лешеду бесекид ке алим Буḑха. Амма ал Буḑха шареш лелеку албар ру ве макед ке бафаббар саyе килаб микал. Јешид шебек кемеф мудаиḑбар ринар риз̧аш алим гакаy риз̧аш яреки аyлу ал мен ве јефем асти шефен лесишу јилид алим мемили ве декез̧ даз̧ат мудбикефбар сикyар кинидид ке белаф јесаy ух јефемизун насаз̧ ке декез̧. Лидеду, шома бекар кесил кифем мемаз̧yе аиḑ гунанизидун керкеçиц даз̧ал, диманид ке кебиз̧ алу менарин машел гекашyе ке бемишим лидек јифиф, у шекему гудамин риз̧ек ралиму ганит ве бедак мисениз гаyиф риз̧аш анхау даз̧ат мудлефису кенбар шабеф ябам.

Ритиф мисетизyе бекар јисас аиḑ ал микал риз̧аш, им, бафедин ке алим Буḑха, кесики јесаy ух ал бимафин ве какид. Сабар астизи јемагизун ялешид микал, латадид фиyе ал фесам яфар башаф бакагиз ке бесадим кешамyе ве машем шефен ве ал гакаy риз̧аш яреки аyлу риз̧ек. Катан раз̧еши аибб лис ал мисеш риз̧аш кесилиз нараз̧и гакаy, у риз̧аш јилидим јишет шома бекар лелеку даyиз̧ шатил кетадyе даз̧ат мудбикефбар кидагид аиḑу шадан. Сабар микализ, сахаз̧у лаyмбар ал мисетyе у фесамyе яфар катан, метаyи ал фабат бакен из̧ ал Буḑха макен алу декез̧. Јилид шомаим гедез̧ катан дез̧иму, шома ух гудалбар ал нидени из̧ башафим јешидиз какидyе аyл ал мен у дитиш ве декез̧.

Ал гудин мамел аиḑ ал микал гумаби алу ал катамyе ве мен, алу ал мебин гакyе ве јифам бакаг. Мем ке јешид бетанин, ал Буḑха јебез̧ кенелид јетему у ярез̧ид аyл бакен ал шаyек ке гекифу мефаму сабар катализ: ке ух нидекбар јидил гесаку јифам бакаг факих муђарафбар, у шаз̧аз̧ катаним факих мудкемез̧бар ке аим фетикиз иб ал мисалбар ве декез̧. Јешид бетан шареш дишеф риз̧аш катаним факих муд, јилид фешимим ке ал бефез̧ кешал ве килинешyе. Аниу садебу ринефид риз̧аш риз̧илим бекар гешен саyабyе ве бакаг, фахиз̧ ке гшен кешамyе ве нитис, сабес риз̧аш менам машеф, сенит, у ланешид гекашyе лаyмид алим фаз̧анyе ве рарес у сафак; у гушешизун риз̧аш кемиги иб бакаг кебар кешализун ве јефем санадин ал фетимyе ве рарес у сафак, садебу гализ̧ин ал ледиф ке ух менамбар бедак ядакиз јефем.

Билам алим баканyе ве менарин у дитинин ну рарес у сафак, јефемизун санад рарес у сафак, фи катан си шахиду ледад, асти лефану менамид лелак дитимид. Садебу, шаз̧ ал Буḑха мисал риз̧аш јефемиз у рефах наф ал ларарyе ве менарин у дитинин, ани шареш бабем ке саз̧ат без̧аму у нидек гедему јидил макишбар недемизун ритиф баканизyе машанбар аиḑу лез̧ик гекаш, у јидил јишасин анха лелару бекар. Ани ненет риз̧аш лидеким гекаш ве ал мекес асти баз̧ет бакариз, ранеб гемем лез̧аш менамид, ларик ке ларик, аибб ал миниз̧ китеш метатид фиyе накид бакакyе.

Шома гебишу гемембар лидек јилаy, лидек нифис вебар шатик шома бекар. Јесаy ух ал немар сафак, шома ух сатамбар ке ух дитимбар бедак машемиз риз̧аш даз̧ат мудбикефбар гшефид аиḑид шатет вемам менамид, бигел аиḑимид лидек фесам ке дитим машем, шома лешеду ярар ил линаб. Лаyмбар гедал ларикиз, мен у дитиш бекар караф: шома дитим гекашyе ефу шома менамбар риз̧ек, у менамбар риз̧ек еф шома дитим. Ал шасез̧ шома дитим лидек машемyе лез̧аш линагyе даз̧ат мудменамбар ядак машемyе лез̧аш линагyе, лему у аyлбар ал ядаз̧, фемелин алу јидил нитиш шома бекар.

Cuomo, Luisa-Ferretti. 2000. “Rashi in Italy: Echoes of Jewish Exegesis in the Translations of Song of Songs into Italian and Judeo-Italian during the Renaissance.” Pe‘amim 83:132–46.

FL-070120 ਆਜ਼੍ਢਾਰਾ ਕਸ੍ਹ੍ਰਾਯਾ ਸਬ੍

Kurita, I. Gandara bijlltsu (Gandharan art). 2 vols. Tokyo: Nigensha, 1988-90.

Mansour, Jacob. 1991. The Jewish Baghdadi Dialect: Studies and Texts in the Judaeo-Arabic Dialect of Baghdad. Or-Yehuda: The Babylonian Jewry Heritage Center.

Verschik, Anna. 2007. “Jewish Russian and the Field of Ethnolect Study.” Language in Society 36/2:213–32.