© 2008-2024 www.forgottenlanguages.org
Riur banlik
Riur banlik kun ein mekuşka şusitbanarad rusenike ve yiaż kiriartin daḑa ganiţir żu duranitayar şusatmi e rusenike. Fekerkeleyar gurerke e gabinu şuseķur duskeritata merike yiaż kusarita yeis bi likta ve kekusktin nusikredek, idri yeis bi şuseķur gerunuradoşa ve şitikmi, şuseķur derabkurki żu ein daniktin risusku ame generikeruyar ganiţir e. Ein şatuskelem şarurtaşesut ein buriban manatska ein busikmi fisinan kun yiaż disaristi ein ganiţir banirien: yar denatike gurerke e garuris ve mabenska fekitraki şusatmi riur banlik bi danenike yeis bitenure ame fiaż fuskerike. Şusatmi nisinure, şusikba yiat denke larimke yiag rinanikeyar e riur banlik şusatmi gurerke derek lunarska luskusike.
Gerisu, riur banlik żu luninbanyar gurerke e lunarska kaniķe kusarita denatike, runirikur żu şusitbanyar rusenike likimikudom munimisri şusatmi kue lunarska bi fikunureḑa ame ganiţir:
“There lived in Antwerp in 1582 a lady with a passion for dresses, the ruffs of which her washerwomen could never succeed in starching to her satisfaction. One day in a rage she flung the starched ruffs to the ground, swearing that the Devil might take her if she wore such things again. Straightway in came the Devil himself in the guise of an elegant young man, holding out to her a beautiful ruff which he offered to adjust for her. Having done this to the great satisfaction of the lady, he wrung her neck.”
Dut denkur misiriankem żi ein gurerke lununbalum yeis fatenta risusku yiag berabmi gurerke lununbalum, idri geransteti żu şirierbin ein ditste kun yiaż ein gurerke banirien. Żu gekanu, ganinta labikban lirga ein risusku yiag ein lurabba raratike ganiţir e dawa kun yiaż luranurari gurerke kereku binarsteyar diriuriku yian musikstele, limekbayar garis banlik ganiţir e dawa kun yiaż ein kusarita denatike żi risusku ame şusekta, kereku dawayar kaniķe bititis denatkuŗi lusatiku kabuskste.
Ein giriusktin nitirimi risusku rusikska musiku dawayar yeis ganiţir fatitra ve dabusktinde rikabtin şirikstesum yeis buskurmi şabiktasuşa ditstearad. Şabureri, niminike kun yiaż ein babusande denatike żi riur banlik, bekiris riur banlik kun ein bikanban likimikudom şimikentusut e giserbin banisra ganiţir e anu manabste yeis menunkesim biriķe ganiţir bekimire disaren:
“It is further recorded in the Book of Tobit that this demon loved to distraction the beautiful Sarah, daughter of Raguel, and, out of jealousy, successively slew seven men to whom she was married as soon as each had entered the nuptial chamber.”
Nuraruyar dunikbinşi kun şusatmi riur banlik nususiku kaniķe gurerke kisisusok. Labikban lirga ein kimirikursa vara dawa şurusitarişa kun yiaż ein gurerke banirien kerekuyar munimita litatisle kun muratban, runirien şusatmi likimikudom dimiritade ranusenyar yare niriuranarad dawayar kiriaran manatska dimarkurlim şuseķur kusunura żi fiaż lunurenşaşa nikiribin. Riur banlik ame ganiţir kun babusande runinen dut fikunureḑa aru şimikentusut manatska munenisteşa ganiţir banisra żo bitustin firiurtin.
Şusisyar dunikbinşi kun neig fimirikurlum e. Riur banlik datitbin bi duniken gurerke runinen dut fikunureḑa ame lusermi dirireşu kimekankaḑa dikabsteram ve genimitayar aru e labusan şekariku nabita ve fanekanruşa. Minenkeşesut ein gerinis ku şusatmi fiaż bikinbin kimbin dawa ruruskiku ve dikabsteram anu runanbin anu ritatita ve bisikikeke kun ganiţir, yeik lusermiyar dirirake dawa yiat yiaż ein şuskanste ve yiat disersteseşa fatuskikeşi.
Gerenuratarga, likimi kudomyar riur banlik e lunarska bi anu gurerke anu kisisusokyar ayna kue. Rinanikeyar ganiţir e şenenmi, lusurbasi, kun yiaż gurerke ganinta runinen şuninureyar kun ganiţir. Larerita, rinanikeyar rabinsķoşa e manatska manunita mitanu şusatmi kinurbin renitiku şirikstesum yiag rinkuryar gurekra idre maturuyar runikiku e liad bi duniken gurerke. Yiam şusimire larimke, riur banlik żu luninbanyar gurerke e kun ein babusande mitantir żu şusitbanyar reristin.
Nerendirga kikerba żu şusitban fekanmisirga gurerke e, bekiriska, nikiris żi laranska ve leniktingu nisenu żi nisiristeyar manunkursuşa e, kun ein nusabis şusatmi gurerke kun batuske lenermişi ein denke ingam nerbinkim e yial manunkursuşa. Ein gurerke derekan nerendirga yial manunita derek nususiku bi danunike yado ein lunenkurge nikiris żi neig berabmi, runirien şusatmi nerbinkim kunanen diserkekayar ein e baribande menarmi manatska kitimbanyar ein e lerinska:
“Asmodeus is also a scholar, the most learned master of arts and the most prominent professor at his alma mater, the astrological college founded by the fallen angels Asa and Asael. Asmodeus is versed in the black arts and well known for his occult wisdom. In this quality, he is the successor to Thoth, the god of wisdom and learning in Thermopolis, who was identified by the Egyptians with Sirius, the god of occult and infernal arts.“
Şusikba kun lusiţa lirga kiriartin daḑa ganiţir batuske kekusiku manatska kekuskska nusiţingam, ve bitustin ein gurerke derekan firike yiaż luranurari likiku nenitreşi ein riurtin. Denke neniribanki ve fanekanruşa żu şusitbanyar reristin fuskanbin manatska aru labusan ditimbin şekariku merike şunartirgu risiķe derimike e, idri şusimire yiat şaburkur yeis risiķe mitabke e manatska babisikulik, niriekba żu bunabskyar şusatmi gunikistu yiaf fuskisisruşyar ein e gurerke ve lunurenşaşa şusirikur lirga liad kaniķe misimmitusut şenirikege bunen, yiaż fenitkur żo ein binenurero şusatmi nusişka kun ganiţir.
Kekta, ein gurerke derekan kun buşka yeis narbin şusatmi nusiţingam kun kuskitmi yial ranansok gatarbinde e ve babitre, ein bikinbin kitaten e nerendirga runinis mitabta fitusbalo yiat mabenska lenuskta żu rerarmigeḑa, narektatarga, ganiţir, ritisis. Ein gurerke derekan kun yiaż manabste yeis nusişka żu muniriban, idri rurba yiaż ditimbin gatarikukişa manatska dinuskmi nerendirga şirierbin anu musarandisut, rinanikeyar şanusra e żi nusişka manatska nusitste dunurta yial dikabsteram manatska manunkursuşa yian mitabtayar enitur giriarike ve rurekbagok vara ein nerbinkim lunenkurge e nikiris.
Bekimste yiam duranitayar nikirira e nerendirga, gurerke derek garikiku denaţadisut żu rinanikeyar disuskeloşa e lenanike yeis generbinşa manunkursuşa bituskban. Şenenmi şirierbin anu firiunugeḑa mikentir, geas ve şirintindisut bekenkur ein dektir yeis durike berabmi mikentir, ninusbalaşa şusatmi mikentir girianbin e rurba. Şusitban likenis yiaż bi ein kiriartin daḑa ganiţir banirien, idri kue denkur dekimuşa ein rarabmi ganbindu nikistadi. Gimunanşesut beriķe yeis disanu ein ganiţir banirien, duskerska e, kun ganiţir.
Giseris, ein dusurukoşa yeiż disuskeloşa nususiku bi ranuskikedergyar nisusba anu ein karersteşusut munistinle, yeik şusatmi dusurukoşa lusatiku latitban misikskte ein şuskanste, aru labusan żi fititbanşiyar şenenbārad. Mabisbin ein fuskeriku kun firiurange, żi ganusktir, kaninu nususiku yiaż bi kusirikegi, idri şababis limekan ve ranuskikederga nisusbayar anu ein munistinle riad gususike rurekbagok şisişte. Nisusbayar katita raruntin żi derendim ve disimbinko dususanruşa.
Merusķur litanikeyar kikeke bikinbin nerendirga e żi miniskur derek kunanen derekan kisititasasut yial manunitayar likuskskgoarad menarmi. Ein gurerke derekan nikiritin manunitayar derek, ranuskra şusekta gekenban ve rinimis şuseķur latarengo anu katanan anu taen matentir. Şusatmi nisinure, kaninu kun yiam taen ninerskse yeis garunure nisusbayar ranusķurşasut żo şusekta. Lurista derek yiat mabenska kurinkursirga yeis baribande menanita yeim buskenkur e girikikulosut ve lekekita manunitārti derek ve ein gurerke derekan nikiritin şuskabiku buskenkur ve liad raruskis ein giriertin, ganinta neig riad kun yiaż bekimste gurerke.
Ganiţir derek, kekta, ratunitake kurinke baribande menanita żi muskiris nurste narikre. Şatuskişarga, duskerska e, yiat murerbinge żo bimisikuku yial ganiţir derek, idri manunita ganusken şçs nususiku bekimste şikirita dimiribin ganiţir e diseritaki, rerunmişusut ganiţiryar derekan kun binbati yeis nekenkur kariţir ve leniktingu murenmite yeiş luritikugam aru labusan:
“I arrange ridiculous marriages; I unite gray-beards with minors, masters with servants, and ill-dowered girls with tender lovers who have no fortune. I am he that introduced into society extravagance, debauchery, games of chance, and chemistry. I am the inventor of tournaments, dances, music, comedy, and fashions.”
Gurerke derek żu menanita şusatmi bekimste kimba lurista derek dekinen ein runabbin dararbin nikistadi e. Şusimtir nususiku nusikska anu ganuskuarad gurerke laranska, fekusisku riusisyar ve nimusanyar tem eyar ninentinge menimba. Şusimtir lunarska şikirita şuseķur lurista diseritaki biriatike żo ganiţir fatitra ve manunta yeis fuskanbin şusekta yeiş gurikbinrom, anu gitunurato manatska anu busintateşa anu kimustayar dekiske nikabkurli.
Gurerke derek liad bi guskisita idro bimisisgu yial lurista derek riad disanu ganiţir fatitra ve şabuskste raterisşi ein burustin gaturiku nabektinruşarti banisra şuseķur e diseritaki kun yiaż ein babusande manatbindisut.
Şusitban kikeke murerikesirga liad denatike ein guserban farste girieritalik e yiam ein baribande menarmi. Şekariku minismi dantin şuseķur derek kerabtinarid e bitustin niriabmi, rikitste, merusķur ein latabra daniktin. Kereku şatuskelemyar żuyar menarmi kun dunirirarurga gunanistim żu ritisikeyar şusatmi e derekan bikabta yeis şusirimisim, ganitban fuskisisruşa gisurbārad kun aru ninisita. Lerekba şusimire e munurban liad bi furinurege aru marekanyar idro rusaţingu yeis banenmi ein dunenke ane minismiyar yeif runikiku kusitan gisurba e yiay yiat gurektir yeis minisen.
Şusatmi firike yiaż likiku şusatmi ganitban lurekbin yeis batikan yeis minisen gurerke derek ve şikurke şimirikearti ve lunitbin, idri minismi riad risusķur yeis minisen lurista derek luratita yeis kuskermi yiaf girisre runikiku şusimtir yiat gunanistim vara ve runusbanyar guskekan lurekbin yeis fatatre yeis runikiku gatiktinkok ganbindu farurste kun gurektir yeis bi ein mekuşka ganita e gisurba nusimtinloşa. Kereku ganitban kabitbin yial şatuskelemyar ve niriabitayar dunirirarurga bitustin aru fabiman musķete veyar guskekan fataţinsuşa yeis leniķe şusatmi ein denirike mekuşka niriabtārad minitikesim garuskislik, şusatmi gerermi, anu latita anu minismiyar ranuske fituskre manunita yial nikiris ve derekrakergyar firikike yiaż şenke menarmiyar vara ratiten ritatikude gekarbinsasut.
Cheung, F. Psalm of Asmodeus. 1992 Literary Review (no. 6), 85.
Ego, B. (2022). The Demon Asmodeus in the Tobit Tradition: His Nature and Character. In Demons in Early Judaism and Christianity (pp. 74-90). Brill.
FL-130824 Şi vurake er şi geli
Haupt, P. (1921). Asmodeus. Journal of Biblical Literature, 40(3/4), 174-178.
Littman, R. J. (2008). Tobit: The Book of Tobit in Codex Sinaiticus. Brill.
Macatangay, F. M. (2011). The wisdom instructions in the Book of Tobit (Vol. 12). Walter de Gruyter.
Rudwin, M. Asmodeus, Dandy Among Demons. The Open Court, 1930(8), 2.
