Oct 26, 2011

Daana/Daenud - Pre-Celtic Goddesses in the Celtic Realm

Daana-Daenud Pre-celtic Goddesses Cover

 

Daana/Daenud - Pre-Celtic Goddesses in the Celtic Realm

 

IE

Yryel

Norwelf

Eska

Abnoba Abnoba - Abnoba
Andraste/Andrasta Ynnraie/Rwyraia - Andrasta
Anu Eu/Ewu Enu Helasse
Bamba Panba Afnafan -
Belisama Aflw Edan Luw Danrin -
Bóand/Bóinn Pórwy/Boynn Boin -
Brigit Prigit Prigit -
Damona Lemona Lemonin -
Epona Enuna Enunin -
Rosmerta Rosyn? Rirma? Rirdun? -
Litavis Llwmaweys Llwdunweys -
Macha Yacal / Miscar Rinkud Lisgar
Nemain/Neamhan Nemain/Numalyn Neenmud -
Nertus Nertri Nerlerfag -
Sekwana Daana Daenud Daenar
Sirona Sirona Eronin -

 

 

 

Abnoba v'ny edusary afyn jee dy Yn Awin Dea Tiylil nyr ayd Yn Slaagid Doitseys, eid elu Rauug mygodys yae enney nyrrit er yae Yod Abnoba; je ny cyiel cyloniys dy e yfynmaid lieeney dagad aidamys cyud fynyciangmy le crea ny awin Lenuaf. Eid csag jymlea idscriafd IAE ABNOBA (E), grunmal ec Mühlburg, ipeltys ny afn-jee dasmae yae ny Garefny- Rauug afyn-jee Loana afntyn eid picag eeda myrmyd ele eid fynyo yae eid cmyays lwauyr, Loana (Diana) ys tribudys.

 

 

Ynnraie/Rwyraia v'eid Gyltiag afyn-jee ammysit nyr ayd Ye. Fynyeleil red Casius Dio, pwoirrynag v'idvotid lwaged Afyndain Boudica dy ny Eleni cmyinn, cum fynyoinee twda ny upredyff noi ny Romanyn nyr ayd 61 AD.

 

 

Ewu v'eid Erinag afn-jee ny ed yduaimae nyr ayd cyfyrgys je ny Cdaeaiee dwsad. Nyr ayd Fynyrmac ys Focklyr lwe (Cyanys Cagmael, 900 AD), Ewu ed enmysit ‘yr yayrag dy ny Erinag godys’ (mater deorum Hiberniensium).

 

 

Fynyeleil red ny Cywtyd Erinag punocksag cémyayney Cóir Anmann  (Ny fynyoieid dy enmyn), pwoirrynag v'eid afyn-jee dy pyfynnad yae pannagey (prwyía nyr ayd t-sónria, bandía in t-shónusa), ny v'nyrrymag cum ny paic dy Nerin (Ériu), esniciymnad dy ny cyeur as nymmagt dy eigssy Yean (Mumu). Íath nAnannwi slaagid dy Ewu’ ocnyrys dy rinnelk yae eid ennym cum Nerin nyr ayd nuegid. Lea cruink nyr ayd Fyny. Tirdae enmysit Dá cíc nAnann ‘yr lea pdaaiys dy Ewu', dy cadjin daferdad le yae ‘yr nepys dy Ewu’ nyr ayd Pael e, nyr lwnney fo e cruinnagt yae eid troelagt afyn-jee yae eid nirseanys dy ny wi.

 

 

Panba, nyr ayd Erinag cyenn-stiusag cyennagys, ed nain dy dagad godiseys oi cymys enmyn fynywragey iny. Ny riloevym Erinag padencalys (Ny oaylilys dy yrain) yae Mybel Gabása Édann (Lebar Gabála Érenn ny ‘Yr Fynyo yag tiggad le dy vasodys’) cruinnagey Panba mys Fótla yae Ériu, umag ad leugdurys dy Fiacra ny Ernmys.

 

 

Aflw (Aflwsama?) ed ny deagysag enmys dy eid afyn-jee eadud mys Rauug Minerva twda ny Gymlo- Rauug abbyrt nyr ayd Nefe yae poayl irey (aspelkys Febbyr niee; Idurpdamatyw Romana). Eid fynywday garinnit nyr ayd ny Gaulws censsy, cycdaeuit nyr ayd Gdagag pun-scdaeuyn, ec Vaedon, Yn Gagt, fynymrimagaduys ny punneugt dy eid nerisen (caserelk tiylil, poayl) nyr ayd e yda.

 

 

Pórwy/Bóinn/Boyin ed ny enmys dy eid afyn-jee yae dy ny awin cyud fluys nyr ayd eid elcyn je ny twoaie ayrn dy Fyny. Tieic Leday (Fnynmae Fuygt Lera) aiiag ayd ny Erinag Tueltiy cyiel dy Drogald A, Fyny. Fynyonmae ny Rie (Droelud Átal, Fynynmae na Yí). Ny neest ny afyn-jee yae ny awin aym yeaelan ytologelym ytribuduys dafmygmae nyr ayd dy lu Erinag dlorys.

 

 

Prigit, t 'ee yae enney nyrrit er yae ny idney ny Legle yae pwoirrynag rwri lea cyedurau, yrcalag enmysit Prigit, ny lerayd dasnigiynnad ny eld-calrday dy cymitys yae ny eld-calrday dy umyrau; je ad cyo, acfnyrlong le ny dukys, cag godiseys nyr ayd Nerin (Ériu) ele enmysit Prigit.

 

 

Lemona, eid Gaulws afyn-jee. Eid oeleg dymy cyud clodys caserelk cypryffys yae ce nuylil tueltie ec Alesia yae cyea junt je ny neest eid garinneyir eld-ciid, cymeainagt le nyr fynyonduy je Lemona gys eid yman wdatmae mys urys dy elrea, yae eragrintys dy eid er cmye fer fuydae nymmym eid yrryd. Giede co-alseag fynycianglt mys leiysag tuelkagyn yae fodie onnagit yae eid cysaneyir, Lemona cyaldys e tribudus—te aelnieu yae garin— mys Gdagag yssia yae iridur dasnigiynnad.

 

 

Enuna enmys ed Gyltiag, cynicifelymnad Gymlo-Pritsenel (P-Gyltel), yae agt ‘yw godis’. T'ee ny yea bunlen tynad yduaimae Gyltiag afyn jee dy ny Rauug Yidi. Fynywday er-e-son nyltys ed cy'trosey nyr ayd rianag yae cyiel Nefe, yae cibbyr yae ny cyidearag zoneys dy Yn Riin yae Lenuaf erontierau, yae twoaie Rauug Ye. Ceritie ny cyidearag, ny nyltys danyrys edyr, ag v'cal cagmyeit le, yelksmyi unitys yae unitys dacruidud je Gaul.

 

 

Rosrirma, pwoirrynag ny cuyrtyn apnielys mys Rauug Rirnyriri yae e fynydagt.

 

 

Llwmaweys ed ny enmys dy eid Gyltiag afn-jee oi cy'mys nyltys ed yduaimae nyr ayd uai-gyntrym Nefe twda ny Rauug dwsad. E enmys ed fynywdayleg; er ny ' nain fer fuydae ee puweiys eid porwyey le Id-Euroneg craueugt yae, er ny irey, ee fynyrdasnundys dy cruinn le nain dy ny Gyltiag enmyn cum Yn Vriman (Bhreiz) —Midmy Erinag Letha, Pdatnag Lilylew, Cyalnn Pdatnag Llwtau, Cyalnn Pdasenag Lytau.

 

 

Yacal ed ny enmys dy eid afn- erskyn deagys cayys ny afyn-jee nyr ayd dy lu Erinag dlorys. Yae leid, pwoirrynag fikedys yae ' nain dy ny erskyn deagys elu er fys yae ny Tuath Dé yae apnielys edyr nyn rankys nyr ayd ny yealeg pdag dy c. 900, Cat Yaiss Edidad (‘Yr [Dafnynd] Cagsse dy Yag Edidad’).

 

 

Nemain (yrcalag Nemon, Numaln), Podb, yae Yacal goaic aiiag ny fyny-caldjin Erinag cagssy afyn-jee er fys yae ny Yagrígan. Ny trear gwti afud fynysoylwt le ny Gdagag Furys (yae puicag erskyn deagys afyn-afyffys).

 

 

Nertri v'eid afyn-jee er fys le aym afud ammysit twda ny ny ys ' ewriy pda-Roman yae niri- Rauug Twdy Amm nyr ayd cda ed cireerag Efw. Ee ed fynysoysag cyud e wagsipnirys lerayd primelinad cyniatirys dy Ssrmanag, dy jelrea na Gyltel. Ewserafe, er dyn e enmys ed dy polilag fynysoysag (red) le eid yeael-ceaedalg Gyltiag fockmy yae ceagey dy elrym, yae er fynyonduy riedymys donyrindud er-e-son aym nyn clodai ewymokeeys nyr ayd Gyltiag craueugt, Nertri gwti idfedad aiiag (ayd) Gyltiag ywloeys nyr ayd losnysodys dy pda-Roman Gyltiag aflwefys yae riedym.

 

 

Daana v'ny cyenn enmys dy ny awin Daiin, myrmyd fagrid eid yeael-ceaedalg, ga fodie ceet tuggys le, calrday edyr Elmagela cyeur yae ny triafys er fys yae ny Aflgae le ny wi:

 

 

 

Daenud vele i ewtik nam aff i flud Daie, va fagrid ud wekt pyfyninry risan Elmoiritin til i ymwd id i triafys yndunn som i Edanlissin til i oai.

 

 

 

Ny cyenn enmys ed dy rinnelk cymnit yae ' nain dy ny lwe ampmys dy fagmys dy Q-Gyltel nyr ayd Gaulws (aspelkys yrcalag Gyltiag sankeassau). Ee ed Gyltiag yae fodie afntyn len ceicey le ny Cyalnn Erinag pdaur dacitir ‘foliluys’, fyny-ceinmag mys Sadjyn daiedr, nyr ayd ny ennagtyn ‘cyid ny fluys, rolilys tyri’ ny fynyrmym empalsyff ny lwmae ys pdae cum fynyagda yae trai. Ny afyn-jee Daana rwri eid nyltys nyr fynyntinuyff je pda-Roman le Gymlo-Roman tiriys ec ny nwe dy ny awin (Cyaint-Ssrmain-Syfyrgy-Daiin), poayl ogt idscriptodys aym afud grunmal eld e enmyau, leg am mys eid crea dy Sadjyn ia ‘godis’.

 

 

Sirona ed ny enmys dy eid Yeaeleerag afyn-jee ny ed yduaimae mys 24 idscriptodys yae urreag aiaedeys. E enmys v'ny cuyrtyn cynililmae Ðirona mys yr t'ad gar red mys gymlwnym, ymmylot le cloie eid Gaulws ayd fyny-ciaulil red cal grunmal nyr ayd Sadjyn, yr cyud fodie idlocatyff eid fynyragey [tsirona] ny [zirona]. Yea jeinag fynymrinmaserys aspelkys ny enmys yae afntyn len ceicey le Pdasenag aiedann, Pdatnag dadan ‘wsyd’, mys eid ewcalsmy red pdaeockmy rwi.

Template Design by SkinCorner