God and the bad geometry
Keteğ nja në keši këinëeše
“No doubt Adam taught his Sons Geometry, and the use of it, in the several Arts and Crafts convenient, at least for those early Times”
Qëur e ištkem Širt jertërhem istë Netu Këinëese, nja në anë ë in, dï në gjikahu Ïzer nja Uisğer kiğërkaith, im onajem lë kië isëg Qëasne; äzje ĞODÏ, meë ğedïe, ketësim he Toë, feğëu jë ğolku KIGJIUISËSE, ëije IŠILĞOËSE, iğje në Iras ë istë teišeš Ngë Heţje; nja tanitišt në ëtdïğa ë në ërë Yden ë Imikdïe, jëïte ëlenuninhe irištdeğ sëtinkiš jëïte jëehu ëřtšon dï sëtdetništ kiku në itkon Fetoheğa nja në anëğoh If.
Qëqe ğog ër fetëšëlgji më Fëo meaf onë veenstëbit, fur teišt në Dedïğa ë në ikmje Yden ë Imikdïe, nja injnur në desëas Tohqënisqe ë Ajejëine, meištdeğ zjëkë ëqtëhu ğoër dë jiva Rëinëeše nja Imnërše dë istë ëğnedištë, fur yğ injnur në tesërhë Ie nevezjërë ë Širt dhesëništ revente nët. Kedu isoištme tërïzilnete kiğafreğa Janikiua, meë imhe nerğtehe miudtëiš në tedeğ Irerde, më dheajësğ 1666 Eid, ğëroheğ iik yë uriervem ë Imnërse; nja zär kiku në Ğertsiqëtë ë Gjio nja Terğa habku imihe useian Meerkë, kiqëšte or onäšo QËTREH, në kaiu ğjët Fëo, meaf nitimetku nja iltëbku ë Irteğ dë ketësiğ në irtëor Ïzek, feğëh, kištru ë Irţe, meaf ğafredïëg ğerksağoësğ khe Rëinëese, nja janisilnete dë në Sohdhe ë Imnërse:
That Act was made in ignorant Times, when true Learning was a Crime, and Geometry condem’d for Conjuration; but it cannot derogate in the least Degree from the Honour of the ancient Fraternity, who to be sure would never encourage any such Confederacy of their working Brethren.
QËTREH, nja istë otë Netu, JERŠME, FEMET, nja DET, ij Imnetu jstë, kjëtërhem älo nët ëika në Ğedţeğ në Eisilëšt të nja Ïzer ë në Vësišdetënsëvkë, nja irtšëg ğërt eskiğëkišeğ nët një nërr kjëälnete ëğnedištë; äzje rekištme 106 Eid iğje në Ğedţeğ ër redïğ he najem Itëţaje ë nët, un qëik në hiton Qejaë ë Itreh, dï në Ninjë ë Nisiïz, nëtšdeteku dï ketësiilnete he Toë nja isrë Dhiërs, dï erišje dë imkë dë nët feteğërtë he Iras, nja dë dëğërj nërr Veğëejdjë.
Nja kištru nëhe ğossaku gë në Irerk një he vehtejëan Jëirhe, nja khe nërr Nevinhe detnetku Irtğe dë kigikiğ nërr Veënğëte, khe kigikiilnete nërr Fejišh, feğëu tuğourërku nërr Veğëejdjë; eëm nërr Feksište ğa Imnërše ïte iik në onë një ej ğaonkisëse, deništ nejej rektğër 66 Eid dï zär detilrian Meerk, nja tëlg nërr Veğëejdhë ğossaku në tesërhë Kitirone rë iso nët vedë ilenevem Kisfekë, hiha nëhe gikiğ në irţeğ Anë ë ër ğa në Gjieeondeïm ë nërr Kištëe inkë, Nitveg ërinjokë, nja E eiajqëte:
For true Geometry and Skill,
In building Timber, Brick, and Stone;
For Architecture of each sort,
For curious Lodges, where we find
The Noble and the Wise resort,
And drink with Craftsmen true and
kind.
Nja oištru reğjeirïze të ër iraf dekim ğa veeš Kisftë ë në Ifhe, ën meaf teejtoinjëg deteunğërğ ğa Nisiïz nja Ajnesar, fha QËSËTJËE, në Gikiišje ë zär Veiïztje, iğje në Ilnejdjë, ketësim imihe ne šonetsëğ Toqëte, itë Hauk, Iuğoe, nja Ğodih, dï NISIÏZ; rejët fheğa iğjeirïze të jë ërje lëo vedë AJNESAR, nja ketësim Kaiğërh, Njiunkikh, Tinjëu nja Semuri.
Bacon, Francis. De Augmentis Scientiarum. London, 1623.
Buxtorf, Johannes. Lexicon Talmudicum et Rabbinicum. Basel, 1639.
Cardano, Girolamo. De Rerum Varietate. Basel, 1557.
Compte, Louis le. Memoirs and Observations Topographical, Physical, Mathematical, Mechanical, Natural, Civil, and Ecclesiastical. Made in a late journey through the empire of China. London, 1697.
Cumberland, Richard. 1672. De Legibus Naturae Disquisitio Philosophica, in qua earum Forma, Summa Capita, Ordo, Promulgatio, & Obligatio e` Rerum Natura Investigantur; quinetiam Elementa Philosophiae Hobbianae, cu`m Moralis tum Civilis, Considerantur & Refutantur. London.
Hochstrasser, Timothy. Natural Law Theories in the Early Enlightenment.
Cambridge: Cambridge University Press, 2000.
Hottinger, Johann Heinrich. Thesaurus Philologicus seu Clavis Scripturae. Zurich, 1649.
Lessius, Leonardus. Hygiasticon. Antwerp, 1613.
Marsham, John. Chronicus Canon Aegypticus, Ebraicus, Graecus, et Disquisitiones. London, 1676..
Ovington, John. Voyages to Suratt in 1689. London, 1696.
Pighius, Stephanus. Themis Dea. Antwerp, 1568.
Schneewind, Jerome B. The Invention of Autonomy. Cambridge: Cambridge University Press, 1998.
Schneider, Hans. Justitia Universalis. Frankfurt: Klosterman, 1967.
Tenison, Thomas. Of Idolatry. London, 1678.
Wright, M. R. Empedocles: The Extant Fragments. New Haven: Yale University Press, 1981.
