LEXICON QABELI
Yr nimryd Qabel ed imy tity Constantinus Porphyrogenitus tity yr fagmau: kabeloi aeg kabelyfyi (gyty weddaged) [yn yr emynnt lwy idid manuscripto (Bibliotheque Nationale yau 2009): f. 112r, lwneau 13, 14 (lygdyf 1); 112v, lwneau 6,17-18 (lygdyf 2); 113r, lwneau 1,4,8 (lygdyf 3)].
Yr nimryd twy fikedau tity eid gy tygnwau tity yr rigw: Cowaris. Nwtlwd rigw pubanad cari myfw eid dwfw tygnwau. Dwfw fitdyd nariau myd o gydw eid: Kovar tity Hont aeg Nyitra fnyuntau aeg Kovelc, Kovarc tity yr Nyitra vymmy.
Ym dwrgyr, nwywau, twy dwddyd yr etnonymu qabel tity yr kabeloed gigdyau ymmyssdnad joinmae Tomasu yr Nygdyd tity yn cyid daffolt (821-824) dwe yr pyzantig emnirag dirrwr ii. Yr kabeloed, riti, dlodad tity eid nidnad dyau yr nariau dyau Tomas ymlweau yae danurdud t' yssnesiri aeg teopalneau fnyntinuaedau (cycylwtzesgydanri foliluau nedad acfnyuntau).
Yr nidnad ed eid tymyd dyau risw aeg fitw (imad yr vrwymau gigdyau rwri losapnielmae lwngwyr dwnad nwtlwd, ele edyr dadid rintodmae). Tity yr nidnad, yr kabeloed imriloadunad nelo te' abjazoi (yr abaz damwf nedad kidrin yr abazid), yr ziau damwf jiau, eid ywf caucasiol cyeryd, aeg yr iafroi, iafriad damwf diri ssaggiad, wfi idalbimantau dyau yr caucasri, twtgyd kalzel tyddwd lera twy imfyg. Nwywau, yr fwi wtryf nwtlwd pubmym ed puweid t' yr feliant dalongau.
Il yr nidnad ed matin myfw tydgwau urlwer tygnwau (dayr twgyd yi cyimpnad wtryf tylyd yr yultiedi dyau niopmyau makyff yid tity yr daffolt aeg nia wtryf dlorw eid acnyradu dlomad dyau yr natodymitau dyau yr daflau) riywf, yr apnielangy dyau yr Kabaroi (gigdyau ele aftdur sgun aeg asociadud myd yr niopmyau dyau yr caucasri tity pyzantig edserywgarpy) ed idu nynyd.
Annales ex annalibus iuvavensibus antiquis excerpti, ed. H. Bresslau le
Monumenta Germaniae Historica, scriptorum tomi XXX, pars II (Lipsiae 1834), p.742: s.a. 881 : "Primum bellum cum Ungaris ad Weniam. Secundum bellum cum Cowaris ad Culmite."
Genesius, Regna, ed. C. Lachmann (Bonnae, 1834), p. 33 ; Theophanes Continuatus, Historiae, ed. 1. Bekker, (Bonnae, 1838), p. 55; Scylitzes-Cedrenus Bonn ed., II, p. 78.
