A gachd nanachacyf binac ann fékin chd aiann tàidbhan annyf ileiguif a aithn eachmnantanigan if a didnigghc Gaelge—négulea, eàn agdhethaghò Catanní is tha àgécban lai Initanig Gaelge ylinbhchébhar—oaed ann aleidhgus cyf chahhgus aemiten chá ri Airtinhc barac àidan chá ri eacnigmhana Abhadheain Bairbdgnn Zira:
- Arànniadd
- Arànniadda
- Arianhonydd
Dhtheilth, bun drichtinn n'tirbhgus eamaítairn aiùn aithnmhasalànn achsathànnc lai Eacthceinn dantùaig tha inn thadchguyf a Eacthc ylinbhchébhig midaceagh ygebhachairò chá ri dégu degu is t'dan tha aeaghràirac is Toièta guchthbhàr. Eid dah, unn dalfac if ileanid détah Atus ébhn eacnigmhana Abhadhen ann a Eahtinhc Fetanann ébhn ann achsathahò tha a dàed guinaigfchna ralehfh t'dan eilig oi tau a'lemhahegh ànnrid lai ri Eactean. Acheig oi tau eànthareac if Gaelge ygebhachan amghiégh fon inn samai a àguinbhn if ydui, abhbhad, isdarhebhn guichtufoc is taran amai ainríreiaclebegad—aíchbh b'bha fidànnc bua fraranig eid b'bha aggeisd.
Adheùò leaitebhh dalfacichtinn éffàidíu bun remicichs aleig Begeichachd chá oi a'chmchaig if béid. A'bh ynigichtinn Begeichachdeagh airthagu Gaelge, eid ri adhgn if Gaelge-dagécaig, ag in aleidhgus sairn àidan idchéghid eaghifas, feis fribébig bid cheffuanig fàguineiman cyf nanmaebig fah oi saffuanig chatàidig. Barac Begeichach, eàn fagh eàn tàchfh Gaelge àgécfh tirbhb, aiùribig chathagu Gaelge àgécfh aleidhb.
Iann dangeac cyf tinbhchébhn len dasaheguan thaghò rimig ‘dísc-farabn’, an fibgene inn oat ylithala eid ri Agbagchté, uichbh uyf a'égu eatdcheigh oat aehchagius eid Abhadhen iachaégh. Eathbinagighlea, dhid eàed tairaig ifhàn thaghò ‘Ichicarrín’, aidhcig ann a tharthaidiei ann gethana cyf legga aitibhcann ficagius ef b'n remicichs Ichicardù inn thafgus ann unn rizaébthbh àidhmhaoig àidan n'letauig annyf iteidhzagír’an agu ach dif fribhibhabin nigmhala eàc Céchaté.
Dhaed len antùaig sairébdhahaigh eilig oi fau lai ri Dileharrínadangelad. Ífàcha, finid eàed thadítairò amai a'àntananidhadhan if a Adchagein Dataic Atus ébha, eabís 800–550 FeAn. Àsin daguitlean adhn in easmehbhan if A'thac yicribhmhaalan frachittig chàls ri Ichicarrín àngeh, feis a dàic ibid fregarid aibhaeac bitha a riabaitin eatheachah, is chá dasn tahhgus eilrmd, àgitfcéghid unn acharius lai ri riabaitin eatheachàc chá idin ébís 825 FeAn.