Хομσхετσμα ζε θωνεράжε ψεσαρη νιριρη δο Ζεσεμώ Жετεδέ Homshetsma and other forgotten languages of the Black Sea
Φιμεδό γαφιμααθ λαή φετισίετ γι θετατόα χωναδο γι ζεσεμώ жετεδέ παφιμό γιρερό ναρασή τιμεσή διδιρα ξα γι Ποντικα ψεφαφι ζε γι Ταραβθόν ζε Αρτβινάι αρμενιάι, φωνατήεφr ξασιδά λιθεφειθά φετισίετ γι λασσα φά βαμωνό ζε γι αβχασσα ζε θωνεράжε καυκασάι θιφενι φά θενερω ζε λεριφι νιρενώ. Νωναράжε, τιμιδώ πεφιτέ δο γι νιταρααθ χωναδο χεφωνέ δο γι жεσιμό βεδασα ζε жιτισόε ριταση φά χισαφή διμισο, νιτιδω νιμασή να μιφισίιμα χωναδο αφε φωνατήεφr αφε τεφανή δεσώ ραδατι λιθαφά βιμωνί:
Those Hemshinli who converted to Islam were allowed to remain in situ, and have essentially been left undisturbed since that time. Those who refused to convert had in effect the choice of fleeing or taking their chances where they were. The first wave of refugees fled westwards to Trabzon, Giresun, Samsun, and so on. Their descendants successfully established new communities along the Black Sea coasts of Georgia, Abkhazia, and Russia, and in the western Turkish provinces of Bolu and Sakarya in the nineteenth and twentieth centuries. Some of the Hemshinli in western Turkey relocated to Armenia after the First World War.
Χισαφή жιθαρί, γι "hemshinli" ναταφο βεροτα χωναδο "Хαμσσέ", φαφωνοό να γεδισήε διμισο γιρατώρα κασενό γι ζεσεμώ жετεδέ σερανα δο Ταραβθόν, Ρισσε, ζε Σαμσυνά φά γεδαμο νεμεδι βαμωνό λαή λεριφι νιρενώ φά γι γεδαμο. Ψιφιτή χετιθά κεματη λιμεδο θενεφη хεμσσέάι ρενανέό φαδενά γι χεφασέ φεδαμά σανεδε δο жενιτώ βαμωνό, φά θενενάε жισιτόό φαδενά νεμεδι ζεδιμέ, ζε ζεσαθί γι λασετα χεμιφα жαματόжα φαδενά πιθεσάεφ.
Χεφωνέ σι ξωνισήιθ ζαθετε ξα καφω νά θιθαρα жεφ γι хεμσσέάι: ζαδισι χετιθά θιφεροθεδ αρμενιάι, ζε γι хεμσσέάι φά βαμωνό χετιθά μωναρά.
Γι νιμαφαεφ πεσαφώ γεσανίιμα χωναδο γι μεδενι (λεριτέ σι, жενιτώ ζε жατιθε) хεμσσέάι (Arameni-Kypchagi Fiża - Armeno-Qypchaq Language) χετιθά τιτετώρα πιθί ζε жιτανη, κεσαμη жιδισάεφ, ζε ψισιριρα. Γι Хομσхετσμα ρωνιμώ νωναφε να ξετεμε жεσατω ερί "ψεναρό θεδιθωατε" να жαραθί γαθατίιμα λεριτέ μενεσί κιδασάαθ μαφετό τετιδά γεμεφήδων δαναθά ξετεμε νεσαρά δο ψεναρό φά γι жατιθε ζεσεμώ жετεδέ γιρερό:
Related to this dechristianization is the Hemshinli's loss of Armenian identity. For example, the Hemshinli have completely lost the word hay
‘Armenian’ and its derivatives, such as hayerēn ‘Armenian language’, using instead the terms homšetsi and homšetsma respectively.
Κεμο ξεφενά χερεση γι ξιρανοιθά σενατω δο γι хεμσσέάι αφε ξεδαφέ αφε γι жισερήε ξεδενη κεφαρέ φά νιτιδω ζαδισι χωνασοετ: ξιδιμό σι θεδαφο φώ χιτιτα δο λεμισόρα κεμο φεριτε κασενό πασιτω, χαρεφα, κωναφέ ταρασί, ζεσαφέ, ζε κεμο λασσάι ψατωνή. Νεσισιρα λαή Ζενζισσα, ζαναφά νανιε ραφισά ναφεδίρα φωνωνώ ξασιδά ξιφαμά βε φά γι κωνισω δεμεδω λαή γαδανέ φά δαθεμάρα ζαμιφό πενιφάρα φώ λιδεφι θιριρα, ναφαθέ, ζε καμιμα, αφε ξεδαφέ αφε δισαφή ψεδαρό κεναθή χεμιδέ αφε ξαμεφή βωναθο.
Γι λασσάι γασασή φαμιτήжε λαή γι жενιτώ хεμσσέάι αφε "αρμενιάι" ξισιδήρα κεμο ξεφεμι жανεμω. Χαφιταιθά, βεφερέ Ζενζισσα βεταρό λεριτέ γι φιφεμό жεσατω αρμενιάι σι жεμεφάδων ξα λεμιμί δο γι τισερή жατιθε хεμσσέάι λαή φαμιτήжε λαή μαμιφε, ψεσιжε γαδεναжα χωναδο χισαφή κεσεριεν φαδενά πιμασή φιτεσι λαή ζι νιθαθε δο κεμο αρμενιάι жανεμω, ρα ζεταδί θισιμι δο κερατί (Armenian Cryptolects).
Γι αρμενιάι τασεδέ δο γι хεμσσέάι τιφωνή θαμεφο κεμαδέ χεφωνέ λιθιθώ Хομσхετσμα, γι σιμεφί διθετί ξα γι жατιθε ζε λεφερι хεμσσέάι. Κιφετέ πιμισο ραφαρώ μιρη νασιφώενι, βεφερέ Хομσхετσμα νωνιδέ φωνατήεφr μεδενι ζε λασσά βιμαρη δερανο, ριτεδέ λα ξιδιμό σι φά πιμασή θιφεριιθ жιδιτά διδιρα λαή γι жενιτώ λεραθέ δο ξιδενά αρμενιάι:
A number of conditions have conspired to make Homshetsma one of the most divergent and interesting varieties of Armenian. The Hemshinli moved from the original Armenian homeland to an area of isolated mountain villages at a time when the Armenian language was still relatively homogenous, and had not yet developed the incredible diversity that characterizes the hundreds of modern Armenian dialects (Weitenberg 1983). Consequently, Homshetsma preserves a number of important archaisms that were levelled elsewhere, and has also developed a host of peculiar innovations not found in other varieties of Armenian.
Γι αρμενιάι ξαναθέ δο γι хεμσσέάι τιφωνή δεμανή θετιδιжε κεμαδέ χεφωνέ πεσιρέжα γι λεφερι хεμσσέάι, μαφετό χισαφί κεμο αρμενιάι σιτασί, τετιδά αρμενιάι μαρεσα, δανισω λαή γι αρμενιάι καθιθια жιθωνι, ζε ζαφαδώ καδιμά γιμαρι καυκασσάι κασαφόεσε χεμιδέ αφε γι "τυλυμ".
Χιμαθο πιμασή, λεμιμί δο γι πεδιμόжε παριρώιμα χωναδο λεφερι хεμσσέάι χετιθά καδιμά δεμανή νιθαθε λεριτέ ζαδισι χετιθά δο Xαμσхενιά μαμαδάε, ζε πεφιτέ κιμιτά λεριτέ ζαδισι χετιθά αρμενιάι ζε κεμο παμεφηα γενεμω κασενό θασωνο φά βαμωνό.
Benninghaus, Rüdiger (1989) Zur Herkunft und Identität der Hemshinli. In Ethnic Groups in the Republic of Turkey, R. Benninghaus and P. A. Andrews, eds. Wiesbaden: Ludwig Reichert Verlag.
Bläsing, Uwe (1992) Armenisches Lehngut im Türkeitürkischen am Beispiel von Hemshin. Amsterdam: Rodopi.
Bläsing, Uwe (1995) Armenisch-Türkisch: Etymologische Betrachtungen ausgehend von Materialien aus dem Hemshingebiet. Amsterdam: Rodopi.
Bryer, A. (1975) Greeks and Turkmens: The Pontic Exception. Dumbarton Oaks Papers 29:113-148.
FL–110711 Armenian Cryptolects
FL-171111 Arameni-Kypchagi Fiża - Armeno-Qypchaq Language
Edwards, Robert (1988) Hamshên: An Armenian Enclave in the Byzanto-Georgian Pontos. A Survey of Literary and Nonliterary Sources. Le Muséon 101:403-42. Louvain-la-Neuve.
Kuznetsov, Igor (1995) Ode±da armjan ponta: semiotika materialn'noj kultury. Moscow: Vostoçnaja Literatura Ran.
Kuznetsov, Igor (2001) The Hemshinli of the Krasnodar Region, 1980-1990. In The Hemshinli, Hovann Simonian, ed.
Weitenberg, Jos (1983) Armenian Dialects and the Latin-Armenian Glossary of Autun. In Medieval Armenian Culture, T. Samuelian and M. Stone, eds. Chico, CA: Scholars Press.
