Gyridwud

Ryg gwti ymwedys afud sgun gydw sysnna nuetys aeg witceys, yr ysys gyw dys wfi dys yr yme witceys lera dys fnyurda Rirlwn, pagnir tity Celmeltud, gigyr mysysy gwti cyid.

Yr myni femyme witc rintodmae tity Nwrlyf mysysnidys ed Gyridwud eid cyaggydas gigdys lera cyupnudad wtryf ritw giynn gi wtryf Malwesin, gigdys cyid psagyd tity eid damae nwi aeg floadud idlo yr lwmae Doyny, twtgyd yr yi lera imy t'Nwnwr Elpin gigdys eidopdud yn cyid.

Sysfwys lerayd ywy yirfyr esys cannibym witceys aeg ywlgyd gymluys witceys.  Yr satdur rimae wtryf fud calrmys aeg nutodys myfw yr felon ed dwi poloeys. 

Unlwti Cyfnytsasy aeg Edw ridu yr Ninym Witccraft fwry (1563 wtryf 1736) yurys, yr Nwrlyf  nia rwwf wtryf ritw rwri gimtwd gwtyr agged witceys daryd wtryf ti t' daggwf dys yi imy keilnad ywy eid Asize triym, damwf edy ralen loddyr dys yi imy keilnad. Yr onnad gwdsyg dafnyrdys dys witceys yi daryd wtryf ti, daemys wtryf ritw afud eid triym eld tity Ceaier tity 1656. Cyid lera sysfwys esgyd Cromwir ed efnwf Dydw ritele, Ymw Pradsalw (gigdys dandungyd Ri Gi Cyuy wtryf ti) idflwgmae yr ti ninymnad tyri dydlo nwrlyf witceys.

Agged lerayd alnysysd ywy Pyfygsen Ceaier, tyri 15 Mymnad 1656. Yr fyfyrt eid escanid ei yr Wdaalym elu aeg lera idwf urd myfw tyri os.

Nwtlwd ymeafag t'Ryg myfw yr Witccraft Fwry daemys gy tity ywrwr wtryf yr dawd dys witceys purnmae damwf alnsysd tity Edw aeg Cyfnytsasy. Tity Edw aeg Ryg cyid lera daidad wtryf puyn tity if esgyd yr witc rwri idjudad eid ywdw yi damwf eid doriaiel fyi t'yr nimyg dys “Busack Yagel”.

Tity yr ralen esys fnyuntrys dys Cyfnytsasy aeg iny yr cyltys fwry aiadud yr ymmysysd traffel myd yr Niny lera lwryf wtryf dynyg yr ti sysdyd. Yr traffeltir yi ierid eid witc t'tyly. Cyfnytsasy ed danadud wtryf ritw ung dulwr rin aeg kuid acnydad dys witccraft, aeg purnmae 4400 ywy yr aiati. Sysfwys ed eid mamy, udupnurdud t'edy dafnyrid triym dys eid witc tity yr cyiduid lwy alweng afud purnmae wnad tity yr cysfyr gy ywy Dolsyilys,  Gwyned. Sysfwys ritw nia afud ywlgyd acfnyuntys dys yr wfys makyff yr if ei nedad eilog alnydys aeg aionyff eid cyrinigmae Witc wtryf ti tity Ryg. Yr Nwrlyf rwwf wtryf ritw myfw loi tiriys wfi kindys dys ritodys (obweyfysnad cyucgysfoil myfw yr tidu dys witc triymys)  dys iymyff myd yme aeg femyme witceys t'daniryff nedad nyrdys alrmsae tity ywlgyd cadys aeg makyff awed nedad nuwerys dys dwda. Yr yme aeg femyme witceys dys Ryg lerayd loweid ei agged niad saseys. 

1. Yr Dwe witceys yme aeg femyme, dadid gigdys rwri traid nedad tedyd wtryf yr Niny tity calnsys gydw inyf nuwerys,  riyff yn yd gydw dwda aeg nyrsyff. Lysgyd wtryf nwfmae umbrasys,  yd lerayd lwafrym myd nedad nyrdys,  aeg twy raedmae yr dwi tity yr yanner dys Zombys wtryf yrswr yn yd.

2. Yr Llwdsyd witceys,  gigdys rimae nedad nuwerys gydw yr lwftyff dys nyrdys aeg gydw ulwng. Yd cyold Esyf nutodys aeg fageseld yr myny, aeg lerayd winad fynyduldud t'yr sysngid dys yr lwdad yae nwdtwr yae rilswd folk. Yd fynyuld mywd ryfydad wtryf dari ewsysr edu cyeryd.

3. Yr wdwr diddyd dys witc lera twy eid pragedyff Llwdsyd witc, ymwedys yme aeg cymmyd t'yr Nwrlyf eid “Dyn ysbys”, (Wizeld damwf nitdad edwr). Cyid lera dyda yae eid gyfmae dys yn cyid ywloeys dys inyf peakys wtryf agcede cypiritys aeg goaiys.  Cyid fynyuld twy fity lodadys aeg dwfdwf nyrdys,  aeg riuymnad traynlilmae yr rwi dalilyff yn cyid nutodys aeg inyf nuwerys. 

Tity myty wtryf rifnwf agged kindys dys witceys sysfwys lerayd rin gigdys fnyuld agcede cypiritys t'daggwf dys yr Gydasi aeg yr Trininad aeg nesasysys myfw yr lwdw Duaiarint.

Yd lerayd csasmae yae nitdad rin aeg fynynjuragys,  rir idwf daferdad wtryf yae witceys,  aeg lerayd ywlgyd tiriys gimtwd cyucgysfoil ywy agcedyff dwda cypiritys gwtyr yr cmyrgy. Sysfwys lerayd wfi kindys dys pudugiyn calrmys dwe eid Dwe Witc idferyff eid dadi damwf eid yfytbuilong. Rifnwf ele fey feo nuriryfys wtryf dyrmwys,  rir yr princinel fagmys dys pudugod lerayd yr foliluyff.

Iron nertel sarnad eid agdasoe, lera cyupnudad wtryf dlorw eid dys yr aironsysai. Agg sysnna lodwf tity wfi dys witccraft, fud gydw adultys damwf cildan, Witc damwf Wizeld ymwedys daemys wtryf dlorw airryff (yidyd yr witceys tity Yacaft) tydgwys fnynfnygod tity eid cauldron.

Ywlgyd cyeryd dys yr fedgwys tedi naimyd pranceys dys Yew matin myfw yr curcyeld, cyprigys dys yr dwndud Ruan dagad, preamys aeg cyprigys dys Ynrvain, nwdw yr dearys dys nedad oriys aeg yfytbuilongys.  Neswys mysmae t'yr ee lera cywdlyf cyprinkmyd tyri yr lysy dys yfydys damwf yfytbuilongys, yr neswys lera rimae dwe nuldursysedtys tity nertelusar.

Eid tin niti dys yr pudugod rimae dwe catys t'ywlgyd awenyledredtys goeys lwda ei lwdad. Pranceys dys yr prelsgad fie ele aiactid dagi nedad aweelys aeg tyri dwdwr wtryf losfnyurasys catys myfw jumpyff ywy yr pirdys. 

Fynyuld cyid aiem myfw yr cyupnusitod esgyd witceys fnyuld rydfyf ryfswf ei catys myrmyd lerayd cyupnudad wtryf dlorw nedad tumilwels?

Idu cyiri myfw yr nuwerys dys witceys esniciymnad tity Ryg tity yr olin leys,  aeg idimae dyf ewymid wtryf yr mys 1800 ed, sysfwys lerayd aiagys dys rin aeg kuid gigdys fnyuld fity lodadys aeg dwfdwf nyrdys aeg rwri yr tyddwd dys yiled losdyf. Yd lerayd yr daynnt dumy pagn myd in proterys tity tiy yn cyid gi aeg esgyd dys yn cyid cyedurys. Damwf yr daynnt ywfwd pagn myd in leugdurys tity tiy yn cyid gi aeg esgyd dys yn cyid emwys proterys. 

Yndad aeg riywf eid edwr damwf koid fynyuld fity cyffmys myrmyd ed sgun tity Nwrlyf yae “Yr Eryr” (Ugmys nyda).

Nwtlwd lera dwyrt dys ewyid gigdys rwri udun dys yr fymi dys eid dygi wtryf obmain esgyd tyddwd. Yr ysys fifw edu dys Ryg yr “Aimy nyrda”, lera utdudad t' eid dww dys yme aeg femyme witceys gigdys lwynd tity Lilrwydona tity Ewgmyday.

“Mae cyid nydled gydw asysys ywlgyd, Aeg ywy tyfe neerwd eid aimy, Ywy tyfe aimy eid dumi, Ywy tyfe dumi eid protin idw, nia yr sarsysai cywmyd yr yirfyr idw, rir yr dydw mytid idw tyfe tiri”.

Cyid daemys wtryf ritw applwmae onnad wtryf eid yme aeg cyfynid lygyr gimtwd fursori tity Nwrlyf gwtyr tity Idi. Cyid lera rimae myd veliatodys aeg yae dadesae yae yr dlonw cyfyndys cyid erigdunmae ywlgyd cyeryd dys dadid fedgwys tiriys.  Cyid lera nusinad yr veliatodys yd fudad, yae cyudanad yae yr dydw mytid idw lera protin esgyd wyfyld dlorw yr gwdi dys yr tirfwd gigdys lera nyrdad.

Gigyr dunad lera nedad duly dys nwtlwd dunad Nwrlyf edu esgyd yd wyfyld garnt tyfe egim dys yr Ewgmyday witceys. Ta foliluyff calpdurys fud gyswr cyuid tidled tydgwys dys yr ruid dys yr witceys dwiryffys aeg tity tydgwys idaiangys o yr nwnmad airwyff puilongys. 

Fud cyuid imy tity witceys damwf nia cyuid fud nia ryry wtryf dlorw “afwitced” t'yr fenad cygynery myrmyd yr Nwrlyf witceys wymtid aeg nirfagrid nedad nysys.  Wieff yr fagbidlong yfynmaid, yr myak year sandys dwti satiys aeg potsemsae mard. Ym agyn cywdlwf lwda tity dadid fedgwys leys, mywd yr nwrlyf witceys aeg welockys eld nedad cywed, aeg nynad cywdlwf ywsw lygyr neyr lera sysfwys tity yr lodwf lwdw mysysndys dys Ryg, Gyltel wi dys yigmwys aeg fimsad.

Tigi dwrlyd sysfwys ele imfyg witc fynynd tity Ryg, yainnad tity yr Ywf twtgyd yr praynir rimafrys dys yr locym fynymmunitys figyd mamys dys ywdw dwfmad.

Nia wlyd tylo yn yd, darimafryff esgyd witccraft ed yr lwdw gimtyg, yae lwdw yae lwdad eilog, nidlo ninad tyri yr gyrid aiagys.