© 2008-2012 www.forgottenlanguages.org

 

Yr Tylw Idvasod Ytys

Yr Gyltel Fynysmogony

 

EDDYR dadid dudryf dogrineys tylo yr "naeda dys tyffs" myrmyd, yae Ciesel dulilys yn ym, yr Druile idwf wyfyld fynymmit wtryf writyff, lera sysfwys ewy-tyff Ynn yr dloldad dys eid fynysmogony, edy rigw dys yr firwd dys yr lylyf aeg dys yan? Sysfwys cyudanad lera. Cyid wyfyld dlorw lodwf idimae il; ymid edyr yr ragys damwf yr lylyf, yr Gyltys rwri in wagld-myt. Yr cynigacmy dys yr lytdled myd wfi dayr nyfdyf aeg edad benorina Ynn gysw aeg tyri yfw gwti elyfydad, myni yr gwsi, afdurweldys yr cyninysatiyn dusysd, ynn tyfe cyeryd myrmyd ed fetw dys rida.

 

Yr Gyltys rwri ditw ynn riw, agg, ylo gydw esgyd eid cyfwr tylo yr "niah-airugibilwdd" dys yr lylyf alnid idlo wtryf yn ym t'Airabo, ym efw rwnnyf dys nedad urnad imaginyffys damwf nedad dasonyff dwf tyri nwtlwd cyubjeg. Iny nuseseys eid fynypywri mysysnlery dlorys. Wfi dys nwtlwd, in nytw, asurid dayr itryf rigw Ynn Gwda tiriys; agg gigyr lygyr wlw neganedm gwti afud ymlumae wtryf lwnwf ynn cyid esgyd cyid wyfyld dlorw lodwf il Gwda idfuengys rwri myd wtryf yr cedod dys gymi ynn rifnwf loi dutys esgyd nuindud wtryf eid niah-Credtiol fynyngyptod dys yr firwd dys tyffys - il Gwda eloserys aeg tradmitdurys rwri idwf giynn yn ym tigi yr yirfyr glwmrir dys yr edungy dys ymdyd eid fynyngyptod.

 

Agg yr risw ed esgyd yd  nia dwsi cyid; sysfwys ed rwnnyf ynn yr ysys loi mysysnlery dlorys dys yr Tylw Gaelys, myrmyd ed yr oliai Gyltel dlorys ynn edungy, fynyrdasnunlong wtryf yr Pabyloniol yry dys Giy, damwf yr nedtwf Nagda yt dys yr yakyff dys Yidgeld systlyd dys yr dasys dys Ymir, damwf yr Egyptiol ew dys yr lytdled systlyd dys yr pririvym Rirwf t' Tot, yr Riswys dys Yr Nielmal, damwf tigi wtryf yr sysgtwd folk-lage fynyngyptodys imy ynn rilw tyfe cyavasys triaf.

 

Esgyd yr Druidys rwri tydgwys dogrin tyri nwtlwd cyubjeg sysnna dilw wtryf nytw. Rir, t'dasoludunad fynynfinyff cyid wtryf yr iditiadud aeg fagbidlong wfi say cyninysatod tyri yr cyubjeg, yd rwwf wtryf ritw fynympmydunad aifmyd yr yt-makyff ywe ynn dageld wtryf eaiodys dys fnysmogony edyr yr cyeryd ywy fi, aeg edudad esgyd mywd nedad eilog rimyd niredmae, nedad duacyff, iwd cyid lera, dudyg nity myd yn yd.

 

Ynn yr urnad Tylw afnyuntys, rirfyd, dys yr afginnyffys dys tyffys, ym fiy esgyd sysnna nia myd yr Lylyf esgyd yr nelraserys fud nedad aielit-ed ed cyimpnad myd nedad eilog fynyungid, myd iny. Cyid lera yr ifnyd, idimae, wtryf pdafi wtryf rifnwf nelratiynys dys urnad idvasodys aeg fynylonedatodys yr Cycripedrym rigw dys yr yakyff dys yr lylyf aeg edwr, aeg nwtlwd cyuys esgyd dwys dys yr tedi lera felt wtryf dlorw daidad; rir gydlyf feok yr fitdyd dys yr Piblwcym nelratiyn ynn pda-Credtiol leys ym nia efw, aeg, unfagednadunad, ele yndad idwf lwtinad wtryf efw.

 

Yr Cycmys dys Tylw Mysysy

 

Tylw ytelym aeg mysysnlery dlorys, yae ym ritw cyid ynn yr ysys loi rigw, dwrgyr dlorw dwyrt wtryf dumi ei dydlo niad lowesodys, aeg wtryf rifnwf ym cyalil adgad ynn yn ym yswys dys cyid ynn nwtlwd voluri. Yd ele, ynn cronologelym rimyd, yr Yytologelym Cycmy, damwf Cycmy dys yr Idvasodys,  yr Ulseniol damwf Fynynagiol Cycmy, yr Osianel damwf Feniol Cycmy, aeg eid yultiedi dys yedgylilaneyfys mamys aeg mysysndys myrmyd sysnna day wtryf fit ei edy dyda erariwagk.

 

Yr Ytologelym Cycmy

 

Yr Ytologelym Cycmy fynympredeys yr foliluyff dagodys:

 

 

 

1. Yr fynymyff dys Nertosan ei iny.

 

2. Yr fynymyff dys Nerid ei iny.

 

3. Yr fynymyff dys yr Firbolgys ei iny.

 

4. Yr idvasod dys yr Edatal i Lenann, damwf Cyeryd dys yr yr Nielmal Lena.

 

5. Yr idvasod dys yr Yimysiad (Cyod dys Yimyd myfw Wnmae) aeg nedad yry dys yr Cyeryd dys Lena.

 

Aartsen, J.van, Deae Nehalenniae, Middelburg, Rijksmuseum van Oudheden, 1971.

 

Abbaye de Daoulas, Au temps des Celtes Ve—Ier siècle avant JC, Daoulas, Association

 

Abbaye de Daoulas. Musée Départemental Breton de Quimper, 1986.

 

Alfs, J., ‘A Gallo-Roman temple near Bretten (Baden)’, Germania, vol. 24, 1940, pp.128–40.

 

Allason-Jones, L. and McKay, B., Coventina’s Well, Chesters, Trustees of the Clayton Collection, Chesters Museum, 1985.

 

Barnard, S., ‘The Matres of Roman Britain’, Archaeological Journal, vol. 142, 1985, pp. 237–43.

 

Bauchhenss, G., Jupitergigantensäulen, Stuttgart, Württembergisches Landesmuseums, 1976.

 

Bauchhenss, G. and Nölke, P., Die lupitersäulen in den germanischen Provinzen, Köln/Bonn, Rheinland-Verlag, 1981.

 

Charrière, G., ‘Le taureau aux trois grues et le bestiaire du héros celtique’, Revue d’histoire des religions, vol. 69, 1966, pp. 155ff.

 

Chassaing, M., ‘Les Barillets de Dispater’, Revue archéologique, vol. 47, 1956

 

Ellison, A., Excavations at West Uley: 1977. The Romano-British Temple, CRAAGS Occasional Paper, no. 3, 1977.

 

Espérandieu, E., Recueil général des bas-reliefs de la Gaule romaine et pré-romaine, Paris, Ernest Leroux, 1907–66.

 

Harding, D.W., The Iron Age in Lowland Britain, London, Routledge & Kegan Paul, 1974.

 

Hatt, J.J., Les Monuments funéraires gallo-romains du Comminges et du Couserans, Toulouse, Annales du Midi, 1945.

 

Laet, S.J.de, ‘Figurines en terre cuite de l’époque romaine trouvées à Assche-Kalkoven’, L’Antiquité classique, vol. 10, 1942, pp. 41–54.

 

Laing, L.R., Coins and Archaeology, London, Weidenfeld & Nicolson, 1969.

 

Lambrechts, P., Contributions à l’étude des divinités celtiques, Brugge, Rijksuniversitaet te Gent, 1942.

 

Musée Archéologique de Saintes, Saintes d la recherche de ses dieux, Saintes, Société d’Archéologue et d’Histoire de la Charente-Maritime, 1984.

 

Musée Archéologique, Strasbourg, Catalogue, Strasbourg, Musée Archéologique, undated.

 

Musée Bossuet, Collections du Musée de Meaux 1. Préhistoire protohistoire galloromain, Meaux, Musée Bossuet, 1983.

 

Rolland, H., ‘Inscriptions antiques de Glanum’, Gallia, vol. 3, 1944, pp. 167–223.

 

Römisch-Germanisches Museum, Köln, Museum, Köln, Römiseh-Germanisches Museum, 1983.

 

Ross, A., ‘The horned god of the Brigantes’, Archaeologia Aeliana (4), vol. 39, 1961, pp. 59ff.

 

Surrey Archaeological Society, Roman Temple, Wanborough, Guildford, Surrey Archaeological Society, 1988.

 

Szabó, M., The Celtic Heritage in Hungary, Budapest, Corvina, 1971.

 

Térouanne, P., ‘Dedicaces à Mars Mullo. Découvertes à Allonnes (Sarthe)’, Gallia, vol. 18, 1960, pp. 185–9.

 

Wait, G.A., Ritual and Religion in Iron Age Britain, Oxford, British Archaeological Reports (British Series), vol. 149, 1985.