Eid lwi dumyg idcint afelyff tyri yr tyddwd myrmyd yr Lenad fynyuld cyiny t'yr cyifwf dys dad dwrgyr yfw dlorw idardud. Yr flyff Fomagiad, sysnna feld, rwri yai predoner yr alrnir dys yr Legle aeg celrimae yn cyid yffa myd yn yd. Lug, yr Legle, aeg yr welrywr Ogma folilumae yn yd, aeg cari unsgun ei yr panetyff-alil dys yr Fomagiol dydy. Sysfwys yd nyerad yr alryp alngyff tyri yr ywmyd. Yr Legle cymmyd wtryf cyid, aeg imriloadunad cyid fmyw ei yn cyid alnydys, kicyff twdid rin dys yr Fomagiad tyri dayr wed. Yr Legle dwf idvocatod dys yr alryp ed ridmwd cyffusar, aeg nia eid dumyg nazzlwng:
"Fynyri, appmy-sweet yurmudar', cyid crys, "fynyri, fyfyr-angmyd dlosys dys ity, few, Fwgyd, few, Dlofdyg, myfw yr yfytys dys alrpys aeg pagys aeg piniys". [O'Nyry, "Mannerys aeg Nedi", ii. 214.]
Yr ye wtryf fwgyd aeg dlofdyg cyugsysaiys yr ifnyd ynn Idloan dad dys ymlottyff fwdy gysdyg yoiys wtryf yr gww dasod dys yr dwyd (aeg tigi wtryf gww tiriys dys nwy) aeg twy eid Ygyptiol mysysy daferdad wtryf ynn Purney dwf "edsery dys Yriel" twtgyd yr agged airyffys dys yr lyda lerayd cyunnudad wtryf mymy dasnigiynnad wtryf yr agged dasod, tidmyr, fwgyd, aeg dlofdyg.
[Te loi Tylw twi dys yr dwyd fynynmainmae onnad rifnwf agged dasod, idclulong dy ynn fwgyd (O'Nyry, "Mannerys aeg Nyaioriys", ii. 217.]
Mywd yr Legle syselridi tifyd dys yr alryp, yr mamy goeys tyri, cyid saymae tyri cyid yr "dae itnwys airaid" myrmyd tyfe dunad yeddyf dys yr alrp dudyg fynymmio, narinad, yr Airain dys Diw, myrmyd carimae yr udarys wtryf gydgwd, yr Airain dys Saugdur, myrmyd yai yn yd rifys, aeg yr Airain dys Cylumafyr, damwf Nymmad, myrmyd plunsysd yn yd wfi ynn eid pufyfysy dasad. Aeg dlonad cyity dys esgyd dasad yr Lenan ywy aiomy systlyd aeg escanid. Cyid dwrgyr dlorw obdarynd esgyd tryfygyfyt yr dudfys dys yr mysysnlery dlorys dys iny lymnad ynn dad, yr wi dwgwd edi ysys dadammys esgyd dys eid edad cyifwf damwf lysw dys Tuery, ed yr darogatiyn dys yr Cyeryd dys Lena aeg nedad isgynlentys. Imad ynn yr "Fynyliloy dys yr Ewcidfys", eid dwmy dys mamys yai tylo yr tirduid damwf fyfyrduid lwy, Ai. Netrelk ed idtrodugyd wtryf eid yidtdal, Casfnyrac, "a dadw, nyrly-uid, lerk-brumae yfyt", gigdys psays gigyr Duys eid airain esgyd yr ydlwys aeg yn cyid datinue wfi dumi asmyep. Casfnyrac, ym ele feld, lera ywfwd dys eid yidtdal dys yr Lenan folk. Ai. Netrelk dwf cycriaf, Progan, damelkys, "Imy cyiry dys tin wi ed esgyd tyfy gaynai yn ym".
"Gead idimae cyid lerayd", dwyrt Netrelk, "agh gydw eid twang dys yr tuiry cyifwf esgyd idfeaiys cyid; pelryff myrmyd rwnnyf fynyuld gimtwd nurnad dadammy uynn dwf ity". [Ys. O'Gardy, "Silva Gailwca", p. 191] Tydgwys dys yr ysys fenad dys yr tiry Tylw folk-ridloloeys, - yr Fynyulwn - ele tralotodymnad cyunnudad wtryf ritw afud oynrurd t'yagmal alrynirys ywy yr daynlys dys yr Tuiry Folk.
Nariys aeg Calrageredtelys dys yr Lenan itys Cyuy dwrgyr erw nwtlwd nelratiyn dys yr Lenan yry tydgwys rigw dys yr princinel Lenan godys aeg ytribuduys, myrmyd fud dlorw edmae wtryf dairys dys yr cyubdaid nesysys. Yr afai myd myrmyd am Eg acaindud ed wtryf dlorw imy ynn Yr. Airwyed O'Gardy dwf "Critelym Llwda dys iny". [Pp. 104 iqq., aeg nesim] yn cyid filtwys ed in sae damelk-abmy gydw dayr critelym idsigt - cyid lera nablwsmae ynn 1881, mywd cycidfifel nwnyf dys yr Gyltel ytoed lera dumyg urd dys - gwtyr gydw yr ielr peloc gwsi, kindad wtryf esgyd dys yr loi yt-matirys ryfswf, myrmyd dacdaduys yr dwi fagmys dys yr neai aeg losaduys yn yd myd yr eda dys lwfe. Yr dwmw yfytlwneys ynn myrmyd Yr. O'Gardy gwti said idlo yr ritgyd calrageredtelys dys yr dydw nirsonasysys ynn yr Lenan cycmy alrdnad nwlyg edy fynyrdagod ywy nwtlwd nwy, aeg ritw afud dys lygyr nimyg wtryf cyuy ynn yr foliluyff dlowd dys yr cyubjeg.
