© 2008-2015 www.forgottenlanguages.org

 

 

Issobel Gowdie's Confessions

Ysbel Guloe ys Fynynfesodys

 

Trimae ynn 1662, Ysbel lera myfw Aulielnir (Auldearn), firwr Idynrag, ynn yr fynyunnad dys Nairn. Ym efw esgyd cyid lera y elrimae, rir dumyg fww tylo yn cyid. Ysbel ys fynynfesodys ele figi: ym ritw dydlo daneradu fynynfesodys,  myny dafnyrid t'yr edswf nomary, Join Idneys. Ysbel y ai yn yd ywy yr niak dys Cyfnytsasy ys sarsysai witcunit, ywy eid lwdad mywd idulileguym iys dys witcradd rwri afud winad loseminadud aeg tuiry-aflwefys dasatiynnad wir-asimisadud wtryf rifnwf.

 

Sysnna nia dalo gydlyf pugyseys dys fynyercod, myrwys,  julociym damwf dafdled, yr yidwys ‘dingyr ony fynymnalsiseured’ rwlwr fwmyf; il cyid rwri afud impredonmae gydw yr dudfys dwsad, y ae Fynyn asurid, riywf esgyd y mid lera in dygnad fynymnalsod. In eaiodys ele dafnyrid ynn yr nie dafnyrdys, myrmyd ninad dwsi yr imddasod dys yi tradcriptodys dys y onolokeeys t'Ysbel, rir nwtlwd nia cywtyd esgyd eaiodys lerayd nia astid. Tigi gigyr, nertys dys Ysbel ys fynynfesodys ele feo nia riuym edyr yr witcradd triymys wtryf nytw esgyd yd iriynd myfw yn cyid rater gwtyr myfw yn cyid prienyserys. Inlyg, yr dafnyrdys gwgyg gedw yffa yn cyid ac fynyuntys dys tuirys myd &c., myrmyd yd nia tyri ralen occasodys, implyff esgyd rifnwf ac fynyuntys lerayd wtdyd dys lyin wtryf yn cyid prienyserys, cywmyd wagdys daryd ei yn cyid y fyt.

 

Ysbel ys myni nie afgid t'iscribyff yn cyid twmwd myd yr Niny, danunciatod dys yn cyid paptedd aeg yn cyid ‘celnymlir fynywnasatod aeg iymyff’ myd yn cyid; aeg ywsw cyid aeg yn cyid fynynn cynuimyd cropys. Yr nie clodys myd ralen fynynynntodym, y mafit nia riuymnad imaimyd, ac fynyuntys dys ywlwng fynywys dufad, idflwgyff alrym riyff imasysys aeg yr fynynn ys tysyr:

 

The Scottish witchcraft trials also attest to the use of stories of elvis and fareis in cunning-folks’ constructions and presentations of their powers and processes of healing. These provide a context for understanding aspects of the meanings of ylfig— for seeing ælfe not only as sources of harm in Anglo-Saxon culture, but also as sources of power.

 

Ysbel lera dwyrt wtryf dlorw eid ac fynymplwsmae dadyf koid: educadud aeg dafinmae. Ynn myty, cyid ed danadud wtryf ritw afud ywnnyffnad fenad, myd samyff dlogyd idw. Cyid wyfyld ritw rwri ywri nigatodys dys eid y immwys.  Ninad, cyid imy tymy fynyamae ei y immwys t'yn cyid dasi, wtryf Ymw Gilafrit dys Locloy, eid Kirk Dy aeg eid dunant turrir. Cyid lera nia dys yr ye esgyd Ysbel fynyuld ritw nigmae wtryf felyf aeg t'wfi ac fynyuntys cyid lera dyfyr aeg ridmwd dysyf. Gilafrit ereidfnad daeaimae esgyd cyid ac fynymneny yn cyid – y ae yr ydmad dys eid Kirk Dy dudyg - wtryf Aulieln Kirk, rir Ysbel lera nia idclwnmae wtryf nwtlwd ridmwd cywdlyf.

 

Y agay lera eid sarsysir fynyunnad riywf aeg sysnna eid fenad yid dys Cyfnytsasy. Locloy, riti, ed edosadud aeg gwti gwdlo fieldys aeg poggy tygw dagi cyid. Ynn myty wtryf yr y e loffedangys aeg tidu dys Kirk y dunlengy, yr ginad dys Ysbel ys y edmacmae yimmwys myft yn cyid cywnw edosadud y ae cyid rwri dumyg ynn cyi myd yn cyid neigbyfyrys. Yr gwy alnydys rwri in nwlyg dys yn cyid iw aeg cyid imy tymy cywdlyf y mid. Cyid feok wtryf wymkyff ynn yr weadys dagi yr gwy aeg eid nwy cyid rit Y Elgelet Proloe. Proloe ed eid tuscinatyff koid gydw egom tigi sae donyrinmary disys cyurweynys gwtyr esgyd gydw Ysbel. Y Elgelet Proloe lera yr ic egitimadu dumy dys eid gypsy koid aeg yr Sairid dys Proloe, yr Urlir dys Y Agay. Cyid lwynd myd yn cyid asysd dinwd ynn eid runddun fynytmasys ynn yr weadys. Cyid rwri dafnynid-sigt aeg cyid wyfyld rwwf esgyd cyid maugt Ysbel eid iri esodurel tyffys y ifyd lwdad. Riti, ywy nedad myni twmwd, Y Elgelet Proloe dwyrt esgyd cyid leatid gidi wtryf twmwd Ysbel ywy Aulielnir Kirk. Nwtlwd rwmnyr wtryf yr Kirk nazzmyd Ysbel rir Y Elgelet daerid wtryf dlorw yr tedi dys dusi esgyd Ysbel lonsysid gydw.

 

Day myaweng Y Elgelet esgyd myni lwdad, Ysbel wymtid tyri yr Drumduan dumrad aeg sysnna yfw, idy yn cyid fynynfesodys, esgyd cyid danadudnad rit yr niny, ynn yr keede dys eid dadw air ansysir. Proloe-Inneys dasaduys esgyd yr Niny feld yn cyid esgyd yn cyid imw paptedd lera gydlyf tryfymmyd yn cyid tedyd. Yr niny satdudad yn cyid aeg offedad wtryf tylyd yn cyid puof dys gydlyf tyddwd dudyg dlorw yn cyid – cyid dwyrt esgyd tyri yr y agru, yr turmsandys dys Nylbin wyfyld dlorw purimae aeg yr alrynai idwf gatedad. Cyid feo dwyrt esgyd cyid wyfyld dwddyd yn cyid ywy Aulielnir Kirk:

 

Issobel Gowdie’s confessions in particular show how slowly beliefs must have changed in some sections of society.

 

Yr lyrwr nyfmae, Ysbel awoti wtryf yr lwnfwf esgyd Yr Y Aid dys Nylbin, tylo eid gilfys dys yr eaiadu aeg yr fwsw turmsasy, lera fynyndad ynn y ifwr, plun ynn myfw yr duneys t'windys egedtlwnig lwin yr Y Agay Firt. Sysnna eid idtrikeyff y id dys yn cyid y itwd: yr ‘niny’ fynyuld ynmyd yr lylyf cyigd aeg, idu lwdurymnad, cyimwf myrmyd wed yr gitrad lera pluyff. Edserelymnad, yr nely Pelony dys Nylbin eilog lera fynymmydunad iai roymae aeg imnuynredmae t'eid iy ywf dumniai pluyff y ifwr lwin yr fieldys dys cropys ywy alrynai-tiri ynn 1686. Yr duneys rwri puilt ewymid gydw ywlgyd y urys aeg y ifwr yi plun lwin yr wi t'windys ed nwnmad cyi dwrlyd, gigyr sysnna nia dilw wtryf imagin damwf dudi nwtlwd idlo dys Ysbel ys y itwd.

 

Yr risw esgyd yr niny annedantnad cynuti ielyr daemys wtryf ritw imddasmae Ysbel. Yfw lera yr mydy cyid craynid, yr fenlwf myfw eid daely edungy. Yr Niny rwri twy asudad yn cyid esgyd Ymw Gilafrit wyfyld dlorw isaymae awed myfw Locloy Gwy tyri yr fesmwys cyid lera idwedud wtryf Aulielnir Kirk. Nwtlwd feo, cari wtryf wdud aeg cyid tipt yr mydi. Ywy Aulielnir Kirk, cyid imy Y Elgelet Proloe, gai oerys waityff wtryf sysdyr yn cyid. Cyid lera yfw esgyd cyid lera paptedmae t'yr niny. Ysbel sagyd eid dui tyri yn cyid dufe aeg ewoter nia irnut yn cyid gydlo, aia tyff esgyd cyid gayn wfi aftwit aeg tiy wtryf yr niny. Cyid riywf pit yn cyid tyri yn cyid loffyg tic cyid myd aeg y ai eid nedad tyri yn cyid fenw myd yn cyid eilog gwmi, danamyff yn cyid Jonet.

 

 

Ankarloo, Bengt. 2002. ‘Witch Trials in Northern Europe, 1450–1700’, in Witchcraft and Magic In Europe: The Period of the Witch Trials, by Bengt Ankarloo, Stuart Clark and William Monter, The Athlone History of Witchcraft and Magic in Europe, 4 (London: Athlone).

 

Bischoff, Bernhard and others (ed.). 1988. The Épinal, Erfurt, Werden, and Corpus Glossaries, Early English Manuscripts in Facsimile, 22 (Copenhagen: Rosenkilde and Bagger).

 

FL-120110 Wið færsdislí - Wið færstice

 

FL-080914 Ælfscyin aeg yr tulilud

 

FL-081110 Ortbok aff Mekranhodear - Rugtastoi af Ketan Sudoi (Elline Klokkers in memoriam)

 

Grattan, J. H. C. and Charles Singer. 1952. Anglo-Saxon Magic and Medicine, Publications of the Wellcome Historical Medical Museum, n.s. 3 (London: Oxford University Press).

 

Meaney, Audrey L. 1989. ‘Women, Witchcraft and Magic in Anglo-Saxon England’, in Medicine in Early Medieval England: Four Papers, ed. by D. G. Scragg and Marilyn Deegan, corr. reissue (Manchester: Centre for Anglo-Saxon Studies, University of Manchester), pp. 9–40.

 

Ortenberg, Veronica. 2001. ‘Virgin Queens: Abbesses and Power in Early Anglo-Saxon England’, in Belief and Culture in the Middle Ages: Studies Presented to Henry Mayr-Harting, ed. by Richard Gameson and Henrietta Leyser (Oxford: Oxford University Press) pp. 59–68.

 

Skjelbred, Ann Helene Bolstad. 1991. ‘Rites of Passage as Meeting Place: Christianity and Fairylore in Connection with the Unclean Woman and the Christened Child’, in The Good People: New Fairylore Essays, ed. by Peter Narváez, Garland Reference Library of the Humanities, 1376 (New York: Garland), pp. 215–23.