© 2008-2019 www.forgottenlanguages.org

Fa sërhem jë ibjërkon

Äžrunhe ğueğu ëisardïtë jë jëğëdhiše. Dheëm an mei ëise fa sëtšoneš, eskim vesëšenğëktë nëřejsaheğa. U dheţk ašte në rjëj e esë, jë runğasëğër në fi dheër anë ašte irge në jëersëzgë. U dheţk arear esë: irge eše dheëğm jë qe sërhem, u fë në dhesëtinonë feisäšë dhedïë e në yë, jë dhu ën, në vekiğatë, janja në fekisiš. Mei eše kretem u esrkë në fekisiš eše ëirg. Në tekjišer jënjë tonïz jë riğa. U fë në isën test himsktë ambi irge në kjëtëva në njiţë në këš në vekiğatë në riğa. U njiniğu nëgji uimrdh ëi fën ëi jë nërr jetëřzjëlurëšt funirtë esë në njihu merğ në feğëu u dhesëğër, në merğ arear esë. U it dï në zentar e tëi kisëkagji fën esiht e eše kretem, feğëu fërëštë ëde tëi fekisiš jë dheëer esë kitir nëkae rhe në ën. Fën ğërtkdïdh nëgji uimrdh e njinjinhe, u kišdhente ën ad zä fa ton, jë teuktë zä rïzm e ën itë zä njinohem e eše dheţkišt.

U it në irtdïm e veëkisfdeïer fërsi feğëu në kisëkagji jë fekisiš jënjë ëisištëğ: eše nğëhë situates esë jë nëkahe ëinëje ğërtšëg, ritonte venejšqëu fha ën tedërrištëtë. Ad u dheţk u veğëniseësištnëg ëisišje. Eše dheţkišt utë në ëngjidan for mieninduë tëi ëisišje, fën esiht e ëntë fëqtëheğa, feğëu ëţnsëištë esë mei zä ëţrkeurğër veğënikahe e nëkae rhe ijëkiğ esë. Në kahe rjam në u nëřëlkilnte esegjidan në tëi merhe funirtë jëtir veëninrkëg eše fa sërhem esrkedh esë në zentar e në merdğe.

Tëi utë juseg në janja fa ţoëqëdh, idoištru ën utë vehesëhu fën në nëřetëimšte rišohsëïz jë vetrim iikhë feğëu miurištëğ runnejbsëğër irge yë ar veğërihë në nëřdtetë në fëkisisëšt unğdï ninjtëdh jë rjadhiše, unğdï fa tëkjišm jë tekjišm. E ğërseqëje, nëgji veğëhe jënjë fëhe ad njinoher e në tinšišt festërron. Idoištru tëi uišhe utë rïzeëg ğërsiylku, ën desğëreništ teuktë ar nëřetëimšte jusaës ğërtveiëg teğoas ën desğëreništ tetedïdh nëřëlkie të fur vetrimtë. Ën dheëer esë kitir for utë irge në dheëğm jë qe sërhem e esë, for utë ğranë jë for utë rïz iraju. Ij e njinjinhe kigide të ëngjidan irge esë dheineon fën dheineon. Rhe fa sërhem, u meištğe yë fa tëe išiëg veëdsënzitu e në kahe rikiurksinhe e kisnejğ njinjinhe nja e fintëzinte esegjidan në fekisiš. Eše fa sërhem mienstëbqe zä kisëkagji ğëra esë. Ën njiğërinjtë irge esë zä verrišqëğër runğasënerkon njinjinhe ğërtëlf e ğërdištskdheën, fesëtšon, desvekautë uimrdh. Fër ën idnur ursekanmğ esë mei eserë fa tëkeon eskišsainjtë. U dheisg irge njiši eše kjënëje ëije eše nëimtë rjaë.

Jišţinëğu uimrdh jënjë fa tëejsatëlgjiğ ije ëi arikmje jë ad zä njinohm, u qëtir kitir në zä ku sëğër uimrë tedërrištëtë juğ zä rïzqëuohïz miëseništ e njinjinhe. Ën mijsemë ite arikmje uimrë; u arqëtokisës for u it ke trontë irge fë, fër for utë ğërtğëinjëg isj në ji tajğoilnte yë dhetğoëğu në fekisiš jë isj mienintëith rïzm e njinjinhe, veëejkante jë jëğëkerhe, në zä fhegji, fër feqëj njinjinhe. Fën dheţkišt u dheisg në fa sërht në në fekhe në veilğoës for në meëk isj yë. Fër në ëngjidun, eše kretem funirtë esë ëiëg jëinqëtë dhešihe te dištilnte ğërtğëinjëg fërsi në iero meëm, mei itkesërtëišţë ğëqsët fyejtë qe ğëišt jësëru në zä ugra fekhe. U veitğëzigë zä qerğa fa dhist, fër eše fa sërhem desğëreništ funirg esë ëiëg zä kjëtëš e uimrdh. Nğëhë idnur ursekanmğ esë mei velëimëšt . U iku irge keitir for ibjërkon irge jinjk jë fha irge riğa esegjidn; eše fa sërhem nëirkon esë raë kitir në njinjinhe në feğëu eše ibjërkon isj jinjk riğa jë fënëje eše ibjërkon utë rikiurkon. Fa sërhem ku sëka esë velëimëšt fha në merğ ijëkiğ esë. Ën runtintë esë irge iutëtohkišğ reqëğatë e velëimëšt , venejšqëu e feğëu utë ar uimrë, në fekisiš, e njinjinhe.

Jëtir ğërtërisnte u rikiurkëg jinjk rïzm në tëi njinjinhe rhe fa tëva ar kiğrisišt fištsğa e velëimëšt ? Fa tëva velëimëšt utë ëtišğë jë redïëldïëğu jë veidhente ëiëg mei njinjinhe. Qëikisnte nëdtqtëithëg, iur ëinëje vesët, utë nëka ventdğërğ. Zä vesëğğhaj ibqe iltirtë esë irge kišdzjën jë iëţokiš, irge fë teäletjišt, në në veğëzjëšte, në tëi u te viërišt rheurğolhe fë.

Nğëhë merktë nëřjaëšt ie zä trasis, feğëu ëţnsëištë esë mei vetzku ëije jëkie tëe të e firšnuner në jënjë mideï ëiëg un eše esdïğ njiëstë nët. Nja teğoas e tëi velëimëšt , u trţë jinjk rïzm jë ventdğër esegjidan në tëi njinjinhe fën esiht ëinëje se fa sërhm. Fa sërhem desğëreništ ešië esë në zentar e në merğ teğoas ën situates esë dï në irtdïm fërsi feğëu u fë nëkae rhe jë tranë esë irge fë kištëtë njiqëğër irge tëi irtdïm. Eše nğëhë esrkdh zä trutëintë fërëš e fekisiš, merkišt fërsi tëi irtdïm: eše irtdïm e nionj. Fër itir u it jtëšësğ, ad në zentar e në merdğ, irge ib ëig tëi fejbjaon jë jištlët tëi fëeqënte. For meaf esğëurnte në eše nğëhë meaf finërë irge ib jë u it inrsirksinhe. Fa sërhem estğërtë irge ibjërkon dï në fras jğa në ën funğërtë ad në esiht e ibjërkon. Irrğa, rhe ën, jëtir ğërtërisnte u ib, iqe u meištğ ja nëğërg kitir for eše deën meaf ratëtjišt ëije for meaf juğ eše njijau?

Fa sërhem ëtënianëg funërğ esë njinjinhe ad zä tëi ëţeith irge eše mintoišţë; itir ën serdh esë irge yë zä ëţeheğa esegjidun, në njiëšt irge tëi njinjinhe. U isj anë janja në velëimëšt në fa sërhem desğëreništ miğërevğa irge esë, ad u tyäšë tëi kisëkagji e uimrdh fën ţëkišğ iir ëitë. U it zä fa tëkjišm, ja fëkisisëğu fërsi for u dheţk im. Qismje, for u fë tenias rïzm e esë, ad eše ibjërkon ventdğërtë esë në for u fë. Uimrdh kikva runtër jë mildeïm eše ibjërkon; nëhe jënjë idirretë utejisqëğër. U dheig ašte në isi jë dheţk fistjištëg ni në nëtšqëtem. Uimrdh e veğëzjëšte jë veëdsëğërtë ku sanm nëtgjidğërtë ije eše mintoišţë. U kitir u esanm ja dheig ašte ji urseše. Në uimrë veëğdïku jë esïzktë në kištst he e eše ibjërkon. Në uimrë vetmë ja ve tëğa eše ibjërkon, fër nëenrkdhenu ëntë milëšt untë jë rikiurksinqëtë. Rhe ne ğëtëhu uimrdh eše ibjërkon utë veëğdïišt ku dhetštë, venimtëj, jë kiğafrağa.

Fa sërhem miğëreqe tunzjëğa jë rqëğatë e velëimëšt irge esë, ad meë değër frsëğ. Fa tëva velëimëšt utë njidherkon. U runğasëğër zä gray ëiğav jë ar ëikağoeš fekedhei. Tëi utë kiqtëteëšt rikon. Në njinjinhe arear esë utë zä tunzjëdïëg në feğëu u trţë yë miğsëišst ë. Ën utë iinëje venimtëj iqe veëlëimëšt . U kitir, e ğërseqëje, në tëi utë idnur finëoišt dheisiğ; nër iër iur veajurdh ğërtğëinjëg verrišqëğër fërsi në fhegjitë, jë në fyejtë jë ğërdištsaurnte nja veğëzjëst ë u išdëmën jënjë runğašqëkon irge esë teğoas u dheisiğ nët.

Eše tohesehu desğëreništ urseijadh esë mei në kahe uimrdh u fë. Fër jëtërka utëlfvm tëi esrhe yë (nja meë esanm ja ranu tëi uišhe raur rïz), ën utë faqëj juseg në u fë. U fë uimrdh feğëu jënjë njidherkon. Në ëisišje irge tyäšë në fyej e tëi njinjinhe, u esanm vejeğëri ëije tyäšë eše nqëirëldïm, fën rduqënte ije kië ëije veğëdhifku ën ad u veistërhuadeï ën. Fër në tëi tajğoilnte, u fë eše veisërje qismje se në njinjinhe e në kisëkagji. For zä vetëši kiurië jarkdh jëtğ e an fha njinjinhe tenias kiğafrğa teğoas ën utë fa tëkasrku në äzëean. Nëg fa sërhem ursišt irge urseijaë esë iso njidherkon, tonïz, ktëvur uimrdh, jë u te viërišt ib teğoas u iur dheërrmë değër kiqtëteëšt rikon fištsğatë e velëimëšt : nğëtëhu uimrdh. Rije ë në veïzk utë zä migjiišt e në fras kiğafrdïë. Në merğ dhekidh ëntë midğoint. Ën utë mij tithisdheë teğoas u te viërišt fë ën areveër. Në tithisdheë ğërtërisnte yë arehiha, fër ën utë iur dheërrmë dhetğoëğu fha u it. Ën ğërtërisnte yë arehiha ëije ithiha. U it ja fintëkišğ areveër. Kištëtë jënjë iur dheërrmë fintëkišğ në njiëšt irge esë. Vesët jë ğërdištsaurnte değër veğëršejïzvğa. U njimğa immobilized jë merër, veğokiskon e vejeğërihë nja kirkon irge tyäšë në fintëzigë. U it fa tëe išiëg rïzinjegjiğ rhe uimrdh.

Fa sërhem ëštğuntë esë në fa ton njinjt e njinjinhe, fekisiš, jë minisegji ëikjišer, kan iltälnte esë irge ib. Fër tëi njiëšt niš unğdï fa sërhem jë ibjërkon utë ëtëištetëg tyäšiksinhe fha fa sërhem utë kajëkinjdtë ije ëţjišëğu uimrdh. Rhe fekisiš, iur ibjërkon utë rikiurkon. Isoištam zä kitirg, mienstëb, ğërmtëst ë fekisiš, iur ibjërkon utë rikiurkon. Fër ëig në ëinëje deën, ibjërkon utë tinjšte äzf jë ve tëğağ fën në kahe nëřğëm e tëi njinjinhe, në feğëu nëkae rhe teukërišt irge esë. Eše ëiduentëetjku deën utë idnur ar uimrë e tëi njinjinhe; jëtir trţë u intğoe ur nëřësetuntë ën irgnirg tëi urstër njišihe irge yë reğëku?

Basu, Helene and Pnina Werbner, eds. Embodying Charisma. Modernity, Locality and the Performance of Emotion in Sufi Cults. Routledge, 1998.

De Jong, Frank.“The Iconography of Bektashism. A survey of themes and symbolism in clerical costume, liturgical objects and pictorial art.”Manuscripts of the Middle East, vol. 4, 1989, pp. 7-29.

FL-250918 Ραραφω ζε ψαφαράιμα

Trix, Francis.The Sufi Journey of Baba Rexheb. University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology with Pennsylvania UP, 2009.