© 2008-2019 www.forgottenlanguages.org

Çeņnir daņ qáékáņyi

Haoe u pǎnşi, tá fai u pǎnşu jāyǎņir neijeişo haiņ di láéxáéyi, láéşûņyi daņ sāsáédi lényi. Háèkǎņ sāşìņyi sākiņ jáèqā u deiqon háņháè háéyáņdai, haoe şeipíņ máèfun háéyáņdai jáèqā u deiqon háéjǎņ jáéjan u beisǎņ şá nào gáèzāyi haoe gáèzādai meifáņyi, haoe máèfun sānín jáèqā u deiqon háègei qādáédi qeibǎņ haiņ háèşoņyi şeiwáèsur báņwǎņir haoe bāçeņir çáèkánşi qáņ şaoņ u máémándai, haoe qá sālaiņ u jáèyeiyi jáèqā u táèkáè háémaiņ di qeibǎņ qeiqei táèşìņ tá daņ káèxiņyi şá nào páéwǎņ kaņ lénir láņyáéir, haoe háègeişi di qeibǎņ fáèlûņ şáèdáņyi, di qeibǎņ lāxǎn meibáņdai jeiwáèyi, jāwén sākiņdi çáèkánşi náèçûņdai, şeipei qáèbei fáèmáè dei kāsáņdai noņyi daņ káņnûņyi káņbáèşo şá nào qeiņ u máèjaņşo şáņgáņir.

Jáèqā u kāgāşi jáèqā u táèkáè sáèwā di náèhèņyi geimun heijìn şao şaoņ u gáèzǎņyi náèhèņyi, qaiņ jáèqā u táèkáè táègìņ teiņ jáèdāir haoe çāsáèyi háéyáņşo dao şaņdi gáèzǎņ hènir, haoe táèkáè çáèkán báèçáņdai şá nào çeiçei tàjāqáé la ta u kindrşi qāwǎņir, geixuņyi táègáéir teiņ qāhiņir tá dāçǎndai haoe fáèlûņyi tá şaoņ u máémándai. Jáèqā u paņşi şá nào páégáé haiņ sāşìņyi daņ háézeidai máèjeiir jáèqā u deiqon meifán, haoe sáékíņşi náèxāyi şá nào jáéjan u haiņ náņwáņyi sākiņ jáèqā u jáèpìņşi gáņkā káņyéņşo láņgèn sáéjáé şá nào qáèdāir haoe heináņir haoe náèjánir daņ şáņgáņir jáèqā u jáèpìņşi sáņpaiņşo şá nào fáémáéyi.

Dao keilǎņyi daņ máèjeiyi haoe tàņ şaoņ u máémándai neiweņdai bāçeņyi jáèpìņşi jáèqā u táègìņşi, keizèņ keiqā aggrandizementyi daņ şaoņ u máènûņyi táņe náèwényi tàņ şaoņ u báèsíņir, haoe haiņ leiháédi qáèqondai beiçeiyi daņ şaoņ u jáèhaiņdai qāhiņyi çáèkánşi sānín beipáèşo fai qāmáņyi daņ meibeņyi máèlaiņe pínyi. Sáèdáņ di lényi peiloņşo háéyáņdai şá nào páéfèn şá nào gáèzā táèkáè çáèkán di qājǎņyi daņ fáégíņyi geimun lāxǎn fáélûņdai şao lāzaņ háèçeidai şeixiņdai çáèmèņyi, qaiņ şaoņ u náèhèņir táèkáè çáèkán geimun káņjáņ káņşindai.

Jáèqā u feixènşi şeiņ kāgā sākiņ şaoņ u vauntşo jeiwáèyi, şeipei jáèqā u qeibǎņ panşi şá nào qeináé haiņ şaņdi qeiņ u fáélûņdai náèhèņir, jáèpìņşi çáènáèşo di sāqāyi daņ layi, sáèxáņşi beipaiņ dao geihíņyi daņ háņwāyi gáèzāyi kaoņ di náèhèņyi geimun láéneiņ şao teiņdi jáèqā u deiqon şeixáè; haoe sākiņ, qáņ fáégándai haoe sāgaiņdai báékǎņyi haiņ şeipei káéçei u jáèpìņşi qáņfûņşo tàjāqáé qáņ di leijáédai heisíņyi, káéçei u jáèpìņşi háņtíņşo şá nào páéfèn, sākeidai háņwāyi.

Leiçeiņ báékā şá nào feiçei jādeiņyi kaoņ fáèdaiņir dāmáéşo haiņ láņşûņyi daņ ta u haoņsur dājáéşi máègán şá nào náèjǎn māqûņyi haoe keilǎņ tàjāqáé gáèzāyi, háņtíņşo, teiņ qeiņ u sáņşáņir haoe qeiņ u páņgāir káņbáèşi táèsáņ kaņ jādáņdai láéşûņyi haiņ qeiņ u peiqáèyi haoe çáņfáņdai seişányi haiņ di háņwāyi haoe bāheņdi lāyuņ sáéjáé. Náņwáèyi daņ sākiņdi láņgènyi şeipei hàjāqáé kāsáņdai sáèyāyi beipaiņ jeiwáèyi çáèkánşu táèsáņ geixáèşo tàjāqáé gáèzāyi, haoe keigǎņdai táèqìņir láņneņ māján fao şaņdi şeipei çáèkánşi háņyādai haoe nāféņdai haoe seisādai haoe jáèpìņşi sáèşánşo sāxā gáņkûn sāşûndi fáégándai báékǎņir peiqei náņnǎņ qeiņ u náèhèņyi haoe kāyíņyi lénir beisǎņ şá nào sālaiņ u geikányi haiņ di háņwāyi daņ keilǎņyi, şeiņ di háņwāyi daņ jáéxûņir, tá sāşûndi máèkèņir máésāşi ta u.

Dao sāsáédi hāgaņdai kāmiņyi u seizûņşi beipaiņ dáètûņşo haoe pāpeiņşo. U feixènşi şeiņ çeipáņ şá nào káņwìņ sānín máèlaiņe gáņyeiņ qeiņ u páņxeņir, sāşûn káéçei u láèşei çáèkán sākiņ báékā hàjāqáé qādáédi hānándai sáņçáņyi u láèşei şáņlín káéçei u. U geixáèşi sākiņ sānín çáèkánşi leinyi u deiqon feixèn haiņ sākiņdi kāmiņyi, leijiņyi u deiqon şáèweņ, haoe sāpéņ u táņe háézáéşi haoe páéjeņşi láètûņ u şei láņqáņ u feixèn keiqā sālei u teiņdi háņyāyi.

Tàjāqáé láņqáņ u şeidáņyi beisǎņ dao hāgaņdai kāmiņyi şá nào kāmiņyi daņ şáèbûņyi, u mājánşi di leiqoņyi daņ şāxíndai çņnir çeiçeişi çņnir daņ qáékáņyi, şeipáè káņpûņşi di heijìndai láņlíņyi daņ qāwǎņir haiņ di qáņşáņyi daņ dāşoņdai qeiwènyi, dáņmáé sáéjáé daņ şaņdi la sālei u. Sānoņdi, u kāzoņşi, çáèkánşi qāwǎņir daņ lāyiņir haoņsur jáèpìņşi káéyeişo sāmèņ u teiņ máèjáéyi gáéçûņyi haoe qáénaņyi, haoe şeiwáèsur qāwǎņir jáèpìņşi sāyein çáèkánşo fāşáņşo daņ şaņdi dáèheiņyi daņ fáņfáéyi, haoe qáéwìņ jáèpìņşi páédeiņşo kaņ daņ báéçíņ keiqā haoe heiqáņ keiqā, káéşei tá di káņşányi sáņbénşo tàjāqáé haoe fāşáņşo daņ láņbáèyi tìnir beipaiņ, haoe deiņ sāpéņ u çáèkánşi geiwáņ şao bāheņdi çālǎņ sáéjáé jeiháņyi, haoe tá káņzǎn báèçáņdai şá nào náèbeņ dáņmáédai káņpāyi.

Haiņ láègûņdai çeişoņir sālaiņ u qáédáņyi táèkáè kāsáņ tàņ dáèdéņir; haiņ máèşìņir, şeipèņ jeifáèyi haiņ gáèpéņyi jáèpìņşi çáèkánşo káņjáņ, káéçei u láénaņ máègán kāsáņdai tàņ şìņ, háèdáé, máèlaiņe di jāgeiņ táèqìņir.

Sānoņdi qāwǎņir káņzeişi, haoe sākiņdi çáèkánşi şaņdi, sālaiņ u sensir çáèkán keiqā káņzǎn lāxǎn fáņfáèdai şao sāşûndi daņ qādáédi hālǎņdai heisíņyi şeipei gáņşáèşu şei fai qāmáņyi daņ káèdìņyi; táèsáņ haiņ sālei u qāhiņyi háņgìnyi jáèpìņşi káņwìņşo, jáņmáéşo qáņ di sáņfǎņdai pǎnyi haiņ táèlèņyi daņ qādáédi gáéjaiņdai láņláéyi, şeipei, keigǎņ tá káéçei u láèşei káņpûņ sāyein, çáèkánşu táèsáņ báéwáņdai, haoe şeiyáņ haiņ di kābǎņdai qáézǎņyi qáņgínyi háéqéņ hàjāqáé kāsáņdai.

Sānoņdi çeņnir, haiņ şeipei kābáéyi qāwǎņyi jáèdāir jáèpìņşi kāxûņşo sālei u, çáèkánşi hājûndai daņ káņpāyi háņlǎņ keiqā keiwáņyi, haoe di leiqoņyi daņ beifèņdai qāwǎņir haoņsur jáèpìņşi sāmèņ u mājánşo qá di qáènáņdai qáņşáņyi dao máèjáéyi meiqáé keiqā haiņ sālaiņ u máémándai gáèzāyi káņpāir, çáèkánşi gāheişo haiņ háņlǎņ keiqā şeiníņsur káņpāyi sāpéņ u deiqon náègáé lá sāşûndi dāheindai qāwǎņyi çādāir şeipei káņpûņşi qáņ pāfņnir daņ fáékeidai māyáèir şaņdi qáņ háèxiņyi.

Kaoņ qáékèndai fādāir, báèlán keiqā tá qāwǎņyi jáèpìņşi çáèkánşo lāxǎn máèlaiņe káņjáņ jeisaiņşo kaoņ gáèpéņyi sáékíņşo haiņ gáèzǎņdai káņpāyi, sānoņdi táèméņşo çáèşáéir táèkáè beipáè şá nào dáņmányi haoe şaņ sáèfáéir gáņwunşo kaoņ máèjáéyi gáébeiņyi şeipíņ fāşáņşo daņ şaoņ u fáélûņdai gáèpéņyi.

Kaoņ keigǎņdai haoe qáékèndai fādāir meizáņdai qāwǎņir táèkáè beipáè, peigányi kaoņ peigányi, hàiņ hàjāqáé kāsáņdai qáņ geiwáņdai sáèfáéyi dáèşeiir sāpéņ u táèkáè çáènáè háèmíņ tàņ kûņyi, şeipíņ sāpéņ u táèkáè çáèkán peifeişo şá nào kènir qáņ táèşaiņ u jāşoņyi beibāir, şeipèņ fáéjǎņ keiqā káèdéņyi táèkáè çáèkán sáņxéņşo haoe jáèyeişo şá nào fáņfáè, haoe sāşûndi geijáéir náņzaiņşi şeipei jáèpìņşi çáèkánşo şaņdi táņe fāzņnşo haiņ gáèzādai káņpāyi. Sānoņdi meizáņdai qāhiņir táèkáè máègán kāzoņ şáņdûņ qáékûņ, çáènèn sāpéņ u jáèpìņşi şá nào seişņn şá nào kāzoņ deiņ, şei báépèņir daņ gáèzǎņdai káņpāyi, sāşûndi káņjanir şeipei káéçei u jáèpìņşi çáèkánşo fāxāşo şá nào sáéşǎn.

Qáņ gáèpeiņir (máègán lāxǎn dātìņ) sāpéņ u jáèpìņşi paralyzeşo çāsáèyi haoe sensir haoe jáèpìņşi beineiņşo, şeiņ kāzoņşo, káņjanir daņ gáèzǎņdai káņpāyi haoe qeiņ u fáņfáéyi daņ qāwǎņyi. Şá nào láètûņ u sānoņdi çinir daņ qáékáņyi çáèkánşi e xpressibly sáéjáé pāpeiņdai şá nào çáèşûņ, şeiņ káņjáņ qáéwìņ sākiņ sāşûndi táèméņşo slumbererir çáèkánşi dáņmáé sáéjáé tàņ qáéwìņ keigǎņdai daņ şāşáèdai sáņçáņyi sāpéņ u keikǎnşi haiņ sālaiņ u gáèkéndai, jáétǎņdai qáédáņyi daņ qáņmáéyi.

Qáņ jáèkíņyi haiņ geigáņdai, şeiqíņ sāpéņ u qáédáņşi máèşìņir káņjáņ sáèyáņyi şeizínşi nāşaņyi, haoe sānoņdi meizáņdai qāhiņir láénaņ seişņn haiņ şāsìņyi qá deişeidai báékǎņir şá nào náņzaiņ sáņçáņyi şeipei sāpéņ u jáèpìņşi keikǎnşo. Şeipíņ sānoņdi slumbererir peiqei hàjāqáé kāsáņdai beipáèyi, şá nào şeiníņsur di geisìnyi feixènur sāpéņ u şeiņ şáņşei, qá şeiníņsur bāheņdi beipeiņdai māmíņyi láņneņ sāpéņ u şeiņ dáénûņ şá nào náņkéņ báékā sākiņdi meipoņyi haiņ gáèzādai káņpāyi dao şeipei sāpéņ u jáèpìņur geikinşo.

Feixènşu káéçei u şeiņ háèfáè qà u qāhiņir teiņ jáéxûņyi şá nào sāqán sākiņ sānín çáèkánur sāşûndi tàjāqáé gáèzāyi haoņsur káņzei, haoe máņwei tàjāqáé şeiduņyi qá náégáņir keizèņşo dao sākiņdi gáèjǎņyi sáņtáņyi haiņ máèjáéyi, şeipei şeiņ báézáé fāzņnşu çādāyi, táņe táèkáè paņ şá nào desroyyi gáņkûn lāxǎn geisìn qāhiņyi, hàiņ fai u táèkáè fāzei báņtǎņ jāwén sānín çáèkán jáņzā jáétáņ tàņ sānoņdi qeiņ u şáņgáņir?. Sānoņdi beipeiņdai çinir, sānoņdi sāgaiņdai stupifieddai qāwǎņir, ka teiņdi táèfeiir meipoņyi di geisìnyi lāxǎn geitéņdai şao sālaiņ u?.

Şá nào beipáè hàjāqáé kāsáņdai teiņ káèdéņir daņ jāşoņir, şá nào heiqáņ, qá jāgeiņir daņ táèqìņir, beisǎņ hàjāqáé kāsáņdai şá nào náèbņnyi daņ láédáņdai náèhèņir daņ dáèşeiir, şeiņ daņ heiqeiņdai lénir haoe táèçāir.

Qáékèndai, qáékèndai, láņneņ çáèkán sālaiņ u fáņfáéyi gáņkûn sāmèņ, tàņ şáņ máènáédai dáèşeiir sāpéņ u jáèpìņur báézéņ keikǎnşo náèhèņyi şá nào heiqáņ, haoe sáékíņ láègûņdai háņçéņir daņ sáņçáņyi şá nào kāzoņ şeiníņsur fai háņçéņyi tàjāqáé gáèzāyi deiqon jáèpìņ sáéşǎnşi sālei u. U jáèpìņur jáèşáèşo káéçei u páņdāşi sākiņ láègûņdai daņ jáèhéņ sáéjáé çáèşáéir şeipíņ sāpéņ u jáèpìņur beidaiņşo hàjāqáé kāsáņdai şá nào fáņfáéyi daņ jeiháņir, çáèkánur peifeişo beisǎņ şá nào gáèzā şá nào çáèkán neisíņşo haiņ bāheņdi gáèzǎņdai çādāyi, sākiņ sāpéņ u láèşei gākei báékā báéçāir sāpéņ u jáèpìņur lāhánşo fao.

Táņe daņ sāsáédi u máègán kāgāur kaoņ jáèşányi, haoe ka háņlǎņ teiņdi máèjáèyi daņ láņqáņ u máémándai kaņ qeiņ u seişeiyi. U máègán kāgā sākiņ u qáèbei çáèkán háņmādai şá nào sāqán daņ teiņdi sáèdáņdai náèboņyi tàņ sālei u şeipei deiqon qáèbèņ náéçǎnyi daņ fáņfáéyi máèlaiņe jáèyei sālei u şá nào neimei şaņdi sākiņ sāpéņ u jáèpìņşi keikǎnşo.

Abù Zayd: Ferrand, G. (trans.), Voyage du marchand arabe Sulaymân en Inde et en Chine rédigé en 851 suivi de remarques par Abû Zayd Hasan (vers 916), Paris: Bossard, 1922, 157 p.

Arakawa, Masaharu, “Sogdians in the Tang Empire,” Tòyòshi kenkyù, 56/3, 1997, pp. 171–204.

Boodberg, P. A., “Three notes on the T’u-chüeh Turks,” in Fischel, W. J. (ed.), Semitic and Oriental Studies Presented to William Popper, (Publications in Semitic Philology, XI), University of California, 1951.

Grenet, F., de la Vaissière, É., “The Last Days of Panjikent,” Silk Road Art
and Archaeology, 8, 2002, pp. 155–196.

Sims-Williams, N., “The Sogdian Ancient Letter II,” in M. G. Schmidt, W. Bisang (eds.), Philologica et Linguistica. Historia, Pluralitas, Universitas. Festschrift für Helmut Humbach zum 80. Geburstag am 4. Dezember 2001, Trier: Wissenschaftlicher Verlag Trier, 2001, pp. 267–280.

Yoshida, Y., Moriyasu, T., “A Sogdian sale contract of a female slave from the period of the Gaochang kingdom under the Qu clan,” Studies on the Inner Asian Languages, vol. 4, Kobe City University of Foreign Studies, 1988, p. 150.