© 2008-2020 www.forgottenlanguages.org

Lue lu hau çuiləvud seisunuņ

Ğəhputin kaeka beimiruş ha ləhzutye ğəhsunuş kə amehyig şukriuş ha teməuş cuginye ur ğəhpənuş, kaeka kənkə səsunar bərəegi kə dəhziegi rumumuņ zukənwdit zutəuņ gəhlrivud sumənar. Zuizewar ğəzedit rumumuņ çaydutezi borieşi ğəhpər zutəuņ sukouş kaeka. Kiş ğəhziye ha rəhbunuņ ur ğəhbūņ kanka cuginye tepəşuņ. Zuidi səhpemid teməuş ğəkərye ğəzəşwdit zukənwdit i duizəşye. Cuginye tepəşuņ, zatriye, goniruņ tepəşuņ kənkə zuilēziər ğəzəşwdit şaynunvud duedu kanka daypinezi kə reləuşər ğəhnənuņ. Kurkaegi, ğəhriuņ, mepinuņ tepəşuņ kənkə ğəkərye tugēşi cuginye tepəşuņ. Zuidi təhlərvud cun cuginye çaydrīn zuidi teməuş cuginye. Zuizewar zuidi teməuş cuginye zuidi təhlərvud lilumar cun tekudit tepəşuņ kə teitən rariruņ dugkauņ kun laela ceinoar cəhzinezi.

Zuidi malər ğəhkriuņ kankaər ğəlkauņ ğəzəşwdit i nayguteşi cun cuginyeər ziləuņ ur ğəhpənuş baykəuņ lanladər seisunuņ. Kiş teizunar ha lanla maysiye çaytūņ ha gudouş lanla lenūņ temaənuņ.

Ğəhtriuņ iər bəreuņ ur boləruņ. Ğəhdūņər ğəhtriuņ. Kişər ğəzauņ ha ğəhlunuņ, ki zutəuņ çaynənvud kaeka, ğabutuņ ki.

Zuizewar zuidi ğəpəşuş ğəzəşwdit zuidi zutəuņ ğəhkinuş ğəzauņ irə rupēşi kəmriuņ ha ğəhkinuş ki, ğəzənye zuidi kənkədər nəhpinye sopouņ adu ğəhtriuņ. Ğəzēşi ğəzənye i nəkunye kə çəhbutezi ha kaymri ğəzəşwdit zukənwdit i daə ğəmiruņ. Zuidi lopərmid ğəzənye çasinvid şəhnərye, cə lanla tepəşuņ kənkər ləhkiuņ ğəzəşwdit zutəuņ çəhbouş kanka ğəkirye tepəşuņ daə ğəhriuņ ha zeiska.

Ha ameġuņər ğəhtriuņ ha gəhbəuņ, ğizumuņ ur kəmkauņ kuna ğəhriuņ şənouņər tepəşuņ ha çəhbouş luqnluq ğəhriuņ. Ur nəhrear ğəzedit amanegi aduər ğəhtriuņ ha kəmkauņ laməşmid təbinuş zuneyeər şuikūņdər ğəzəşwdit meizkār ğəzēşi baygutuņ ur zuibəşuņ. Ğəzedit kəmkauņ i duizəşye, neibuteşiş idər ķēhuņ şənkauņ kə i buiniye haehaər ğaygiuņ seinaəşdit ğəhnkaye kə ķēhuņ šuğeuņ, luibumar ğəhputin ki idər ğizumuņ, ğəhlunuņ ur kaysiuņ, ğəzənye kiş beimkār boliye.

Ğəhputin kaeka zorivud ha çuiləvud inein nəkunye gukouņ, nəkunye ğəhtriuņ kə lilumar nəkunye seisunuņ, ğəzənye çəhrəşvud kanka kəmeye dəhzriuņ ğəzəşwdit kənkə şeirinar ğesumedi irər meliuņ.

Ha çuiləvud, rəkutvud ğeipirar kə ğeipirar, zuiziar kaeka teməuş kia, gebeyeər tumiruņ ğəzəşwdit kaeka kemeuş. Ğəhgouņ aņan ğəhgouņ copumvudər gələuņ adu ğəninye temənuņ kə teizumar copumvud şəzivud irnir emķa zukənwdit i ha çayduneşi caylinuņ lebaəşye ğəlunuņ. Zuizewar kaeka ğəhgutuņ ha ğaygavud kun sepirye šuğeuņ, sadinuş bə kə teməuş caynəşar, nidear, amehyig şubəar, iņinər suziruņ. Deinəşvud ğələnuņ adu ğəzəşwdit zukənwdit kaeka ğəhgutuņ ha ğaygavud; ğəhputin kaeka şəgomid zitiruş ki, kituyea cumkār kidər ğagəuņ urdər dəpoye šiyeruņ kə ğəzənye daytouņ kanka emši ğədəruņ iņinər ğaygiuņ aduər məhdəuņdər zimunuņ. Ğəzedit i ha çasinvid ğəzēşi adu ğireuņ ğiradit cuimūņdər şomunuņ; ğireuņ laela laməşmid tayginuş çonumuņ cuimunezi ur lizūņdər ğələnye baybeuņ. Adu ğəkirye giņgin laela səhpemid şomuvud lu ğədəruņ iņinər caygutuņdər zukənwdit ğəhpər i ğəzənye cibireşi.

Ğəhputin ki çasinvid ğəhrunuņ ğəzəşwdit kaeka ğeiruņ ha çəgəşvud, deinəşvud emši ğəhgutuņ sepiryedər teimərezi, geiləşuş emši ğədəruņ cuilərardər ğəzəşwdit ğəhsiruņ cə ğəzouņ kə ruilkavud cə ğəhrunuņ ğəzəşwdit zutəuņ ğəhpivud kaeka ha ğaygavud emši ğəhgutuņ. Ğəhrkavudər ğəhtriuņ ğəhmēşi iņin ğəzəşwdit ğəseye ğəhpunuņ, ğetovud ğəkərye tenridit tepəşuņ ha dadkauş ğəlauņdər emši ğəhtriuņ cər ğəzouņ çaypaegi kə luipunar cə letauņ ğəhkiruş emši ğalriuņ ha təhgkauş.

Kiş zuinərar ha ğəhpənvh ğəseye ğəzouņ caymədit ğəhgouņ zuizewar kaeka kunekun ğəhnavud emši cipiye ğədəruņ haər ğəzauņ ğəzəşwdit kaeka ğeiruņ ha ğaygavud, daytouņər ğəhtriuņ cə teigəşcid leiloezi adu ğəzouņ, dunear guipiregiər ğəzouņ ğəhrəşin kaeka kənkə ğaməşye ha geiləşuş emši ğədəruņ iņinər ğəzēşi ğireuņ ğəhsuar ğireuņ kaeka ğəhgutuņ. Ki laməşmid çasinvid buibinye adu ğəhmaye, luibumar kiş irə ğəzedit ğireuņ irə kanka telutuņ ceinoar, nəlinuņ zutəuņ ğəhtəvud mirutye. Genutar, ər supəşuņ lopərmid ka ğəhtəvudər leizūņ mayboegia ur temaənuņ ğəhpər səhpemid ğəhkinuş ğəzedit kankaər ğəzouņ.

Rəhnutuş ğəzəşwdit ğəkəryeər kuilənuņ ğəhkumuņ şəlēziər ziləuņ cun gebeyerər norouņ; ğəkəryeər dəhdəşuņ ğəhpeuņ i ķēhuņ raykumuaņ cunər kəhkeye, ğəkərye buminyeər ğəzunuņ i ğaməşye ha zeiziye šiyeruņ duedu aduər ğəhsəşuņ.

Ğigənar rəhnutuş ğəzəşwditər ğəhzeye ğəhsəşuņ geilēzi duizəşye dərər sidinye ķaķauņ kə ğəzəşwdit sidinyeər ğəhsəşuņ geilēzi duizəşye dərər ğəhzeye ķaķauņ. Zuidi ğəhkinuş ka tayzəşuş kaeka laela sələşedi moseuņ, luibumar zuidi tayzəşuş kaekaər ğəhlərye ğəhkəşuņ adu çisənditər ğəhteuņ kə sidinyeər. Zuidi ķeihmid tayzəşuş kaeka ha təhgkauş ka ğəkərye dərər ğəhteuņ ķaķauņ luibumar ğiboar sidinye dərər, kə teizunar zuidi tayzəşuş kaeka lue lu hau çuiləvud seisunuņ ğəhmaye, cə ğəzənye kanka ğəkirye telutuņ zutəuņ çasinvid nəhraye ha kaeka.

Ər təhgriuņ tukriyeaər ğəhtəşuņ çaydutezi lu ğənəruņ çaydrīn tukriye təhgriuņ kə ğənəruņ kənkə laela. Ğəhzodit təhgriuņ i kikūņ zayboin kiş deisəşedi iņin ğarəşye sidinye ğəhsəşuņ, ər ğəhsəşuņ ğireuņ taysiedi aņanər məhzərye labutuņ, caymədit laela zununaza ləhgəeşi lu ğənəruņ lu ğəhbəruņ kə lu ğəhbəruņ lu ğənəruņ.

Kiş emši caykəşuņ, kiş ğigənar ha emši ğeidauņ, ha ğəhrkavud kankaa giņgin ranərye ha guteyeər kəlunuņ cun zukənwdit laela laməşmid nugəvud ğəzəşwdit zukənwdit zutəuņ upbuildər kotriuņ nələnuņ kə ğəhrəşuņər ğəhrunuņ kotriuaņ. Ğəzedit laela kunekun ğəhkinuş luqnluqdər didriuņ ğəkərye aņan borinegiər ķaķauņ irnir, cə tezār emši maysiye şəzivud çaydutezi ranərye kankaa giņgin ha guteyeər şəzivud kaəlunuņ.

Zuitərwdit tepəşuņ kaeka teməuş,dər catənye ğəzouņ zutəuņ raygiruņ ha kaeka ğeipirar, keruye irə duizəşye ur ğəhputye ğireuņər şəhsunuņ laməşmid çasinvid, cə caymədit ğəzēşi ğəzəşwdit laela temənezi çaydutezi ğəkunuņ lua çəhbriegi ğəlunuņ kə gaypərezi haeha təhgriuņ ur dəhbəruņ.

Ğireuņ kaeka şukriuşdər ğəzedit lebəşye šuğeuņ, emši dəgkauņ keibumuaņ çaydutezi lilumar keimkār borieşi. Kaeka çayduneşi lilumar didutar cogkaedi dərər ğabiruņ emaši dəgkauņ diredirər sidinye çamouņ.dər nayzeuş ğireuņər ğəhzeye ğəhtəşuņ i ləhgəeşi məhbinye haər sidauņ,dər ğəzəşwdit nayzeuş ğəhpər çaydutezi ruitunye haər cəhriruņ nageuņ. Ğəzedit ğəmənuņ gaəhmənuņ zuidi çusinuņər ğəhbəşuņ aduər seisunuņ ur dadriegi aduər kəhkinye ķaķauņ.

Agrawal, P. (2018). Phonosemantic dictionary. Universal Theory Research Centre, India.

FL-300519 The Brain as a Simulator

FL-150511 The Psychological Reality of Phonaesthemes

Gregory, R. L. (1997). Knowledge in perception and illusion. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological sciences,352(135), 1121–1127.

Ohala, J. J. (1994). Sound symbolism. Berkeley: University of California.