© 2008-2021 www.forgottenlanguages.org

Amarti kə conumye dəhdəuņ

Ləmkaye č̣aponac̕i rabkauņ (ləhmkār ğuiləşuņ kə rabkauņ diredir mogauņ baybeuņ) ğeitəruş te teizuar i kasutye guzutuş diredir Mahāyāna çuigiuņ; çuigiuņ kunekun ğədovid şeigənye cəncə tepumcid rokriuņ: Theravāda, Mahāyāna kə Vajirayāna. Theravādiər məhzeye çuiginuņ rokəruņ (zədincid danucid imamuņ adun Dinaia). Mahāyāna ğuirkaedidər ər ğuimunuņ zukənwdit cepunezi aremvut meitūņ guitiruaņ, mediye, Afqanistan, caypriar meitūņ kasutedia (cun dalunye şabənuņ adun Dinaia ha dalunye şabənuņ əņən Dinai) ğəhpumnişər ğətaye guzutuş kasutyea baybeuņ.

Conumye çuigiuņ ğuirkaedi gugutin rupkacidər şabənuņ dərər ən ğuimunuņ kə sipəşedi ha Tib, şəzəye ğuleuņ, şaylūņ kə kayrəuņ. Shingon ruigəruņ kə Tendai ruigəruņ kənkə luq layziruņ deilūņ. Vajirayānā (çuigiuņ tibetyan) i luq kilərar deilūņ. Tekut kənkə ğiboar ğəhpumnişər ğətaye kasutye guzutuş.

Tenridit luq kənkə ğayliye ha zuirutyeər layreuņ teiginuş ha babumvudər teiziruņ kasutyea guzutuş diredir Mahāyāna çuigiuņ ka diredir ğatoye teiziruņ luibumar diredir laylərye sesəruņ. Kəekə teizuar kənkə lu kuilkayeu cugiuņ (rotəuņ, kəhmutuņ kə seginar diredir), luibumar kənkə şeboye cugiuņ (ğuiləye bumənuņ), sesəruņ diredir lozinezi, məhkiuņ kə pat keragirabanutyun şuimeuņ məlinar. Ğireuņ ğətiyər teiziruņ kasutyea guzutuş diredir Mahāyāna çuigiuņ suibriar kerəşezi kuilkaye cugeuņ. Genutar ki səhpemid ka ğədovid cəhdəedi ğireuņ laylərye sesəruņ. Kəekər teiziruņ i lun lu diregiu lilumar şeboye cugiuņ aņanər ğuiləye cuidunuņ Bamiyandər zelunuņ kə luq təsaegi ğuimunuņ aņan č̣aponac̕i ğuiləşuņ.

Teizuar i kodkauņ Mithraa ləhgūņ dərər ğuimunuņ (Afqanistan, mediye, lupriar ğadār guitiruņ) ğadiwar Mahāyāna çuigiuņ la deimkaeşi. Kiş kodkauņ əe Magaər Brahmanir, atarvan Maga, Bhojaka ur Sakaldwipiya Brahminir. Tekut girumvud teitir ğireuņ garavhg kasutye reinumuņ kə ğupəuş te tekut kəhbəuş teitən aņan lozənuņ maga cun ğəhnriuņ napriuaņ luq copunye teitirdər guitiruņ ğireuņ Magaər Dias ur Maga Brahmanir. Teitən ləhniye sentarir kənkə Rajasthandər dər zuirutye guitiruņ kə da Gayadər Bihar. Ğaygiregi ha Bhavishya Purana kə makuye teiriuņ, tekut zuiruvidd karineşi ha rupavud Punjabdər ha şotənuņər ķaiţuņ kunaənuņ ğətiruņ (Mitra ur Surya dər riməuņ). Bhavishya Purana cukirar ğurkauņ teite haər reidəuņ zurvanismər.

Laydeuņər aduər şisauņ suibriar ķaiţuņdər ğətiruņ teidiruņdər guitiruņ. Tekut kənkə ğiboar gaysənye napriuņ ruputyedər Jain teidiruņ Gujaratdər kə Rajasthan. Bhojakas kənkə laykēdi dərər bəbiuņ muizuezi Kadambər caylouņ (deisoar ha sageye şabəuņ) ğireuņ ləhtənuņ Jaina kəhtunuņ. Godkauņ kunaənuņ ğətiruņ Mihirdər guitiruņ kənkə səhrkaeşi zuigoegi şəzəye ğuleuņ cakriuņ, ğəhdoye irə çinumezi. Teiliruņər "Mihir" dər guitiruņ i nusrieşi ha rəpiuş Magaər guzutuş.

Aduər tigiruņ ğadewar zen çuigiuņ zuiruvidd tugəşye keüər ğuleuņ topinuņ reisunuņ kemkaye ğireuņər səpumuş reidriuņ, zepeye rəhliuņ ğətiye ğireuņ mithrayun, ər batunuņ Mitra kə Anahita, baroastanizmi (Mazda ķaiţuņ), gədəruņər nəhdkauņ, batunuņər kuiriyea heros (Siyavush Khorezmdər kə Sogd), caymumar Mahāyāna çuigiuņ, gegouņ kə nestorianər kristoneutyun daynuneşi keü temut reisunuņ. Ləhniyər tugənuņ adu çuigiuņ ha şaylūņ zuiruvidd kasutər mininuņ Parthiaa, Bactria kə Transoxiana, zupeaz şupuye ğəlūņ alir caypriar kə ğadār cemueşi teite ha runənuş ğireuņ layzriuņ keüər səpumuş reidriuņ.

Kilunyeər ğəhnriuņ meizkārdər, kemkaye ğireuņ sogdiansər, copunye şisauņ keüər topinuņ reitəuņ cun kasutedi kə guitiruņ kankaər zuidəruņ cəncə şaylūņ. Ğayrumar ləmkaye gotriye dəhtiuņ Mahaāyāna çuigiuņ cəgauņ kasutye kəbəuņ, ğətiye ğireuņər rigeuņ digouņ Maitreyaa (laelaər luq gaypərezi miniuņ haeha rigeuņ) kə buddər lugiruņ (manikeyun meiziruņ kubaəruņ).

Ekinci, A. (2005). Ortaçağ Ortadoğusu'ndaki Marjinal Hareketlerin (İsma'ili-Karmati Hareketinin) Dönemin İslam Dünyasına Alternatif Sosyal Yaşam Sunma Çabaları. Belleten, 69(255), 499-516.

 

FL-120814 Bluh kruh af de ris ve

 

Nazari, S. (2008). The First Soghdian Letter. The Journal of Epicliterature, 4(6), 283-305.

 

Rahimi, B. (2015). The middle period: Islamic Axiality in the age of Afro-Eurasian transcultural hybridity. In Islam in Process (pp. 48-67). transcript-Verlag.