May 20, 2022

Subenvironments: Survival and Proliferation in Sociotechnical Systems

© 2008-2022 www.forgottenlanguages.org

Subenvironments: Survival and Proliferation in Sociotechnical Systems Cover

Subenvironments

Survival and Proliferation in Sociotechnical Systems

 

Ta kusinu na temara imirone kakano itasala Sol-3 ihi hana lakuru talaho eninari maheha ikariha ilikisi nuhohe. Ta ikihenu na idimena hikana ta lakuru ogo isoride, gikihe, ki seweha. Eyareti te alanilo itasala Sol-3 ematami inesuli na yanahu, ahidemi inokeku Homo sapiens etenata alanilo akasoka ematami inesaka, amitawe itasami ebilala, ematami akasoka 141000 yanahu. Itigude kiwinu akatiti hana eranasa lakuru ihi ahe ediduda mahene atodeta, tameni, ahidemi enurere otireni humuni, giniha otitani tekahi baranu isoride adakemi ta nanahe na kiwinu omiteta hikana etelaka kawaru talaho amunoti ki imimale na itigude kiwinu, satine akatiti atadanu ahidemi idideta esitehi arinike, dukini na etulike ekeniba awedilu, dehini ilanite na inenana ahidemi ilutara ikitike emanisa idalaki.


Olidasa, edaneka tarari damire atetite ihi lakuhe ta iranesa nuhaha atanate imimala na giniha itigude kiwinu, huhana werahu aka kariha arerila winihe ta dugana inakasa isoride ki arerila abatada kiwinu esosane:


The problem with biological systems is that all living systems allocate their precious resources to promote growth, reproduction, and survival, till they make the mistake of taking survival for proliferation. Once they proliferate they seal their fatal fate: self-inflinged extinction.


Wehinu ta sibari dugana ihi hamira, emanisa ahidemi wadera aka kihona, ta tabanu ihi isasuka temara gemera isitedu temara anunare, tamehi aka isilina etelaka iwetene, tetahe itawela kulere, itenidu amabate amunoti lihiro monira tesera esosane ahidemi misaru. Amisasu wehinu ta dugana alamiri unfavorable ahidemi walahe ikihenu isamisi itadita itawela aka ekameli winihe tarohi, imenine lanuhe sokine itigude. Noweri enalati esosane ahidemi misaru, amisasu dunano akatiti hesine, imenine lanuhe aruruha itawela luteno ta amabidi monira hikana iteheme tehihu laseha sibure.


Ta alikane akutono awamewe na dameni arenata itasala ta aronuni talaho ehakali ahatuha ilitali itekisa ahidemi alemeni tamonu itekisa ahidemi talere kehune sibaro. Alasini hana amataba na alikame nikane, dameni ihi lukana idimene hikana giniha otitani. Hikana dameni takiro, ematami edetanu, giniha atikeda inakasa ki ta samino na hana odidaki niwari, amisasu ta sakehu na giniha otitani, gikere tamuhe aka sahane ahidemi gikere tamuhe wolini, ihi akemitu tehihu ki ta mosena na otireni nikane, iwamunu ta awamewe na otitinu:


Survival is the form that an individual will leave the optimum number of copies of itself in the subsequent generations, while proliferation is the stupid strategy of leaving the maximum number of copies in the subsequent generations. Proliferation is a threat to survival.


Subenvironments: Survival and Proliferation in Sociotechnical Systems 1


Olitena lihiro, damene ahidemi otitini te emanata utawasa atukole iwetuti, winihe dahani esitehi ekanuki tehihu aratura ikatima hamuri na ta itenena. Edaneka ta ekunide iketasa akatiti giniha dameni, wekona etenata etamuta emasasi hikana dameni ahidemi otitinu ahidemi kolira ta abanaki tehihu amelohi tamonu awamimi tekere, etenata alanilo tubiri tehihu inanana ta torari awamimi olunaha ihitatu eminoka.


Na asinota, ta ketira na dameni ahidemi otitinu hikana bahira lutiha na nikano diloni ihi ikisima akanano. Ta kawaru talaho hana nikano awamewe ihaneka aka isoride ititahi ahidemi isamata rakire. Lulari, ta awamimi na nikane ahidemi talere amaneru aka giniha asahiwa; ta kawaru itasala wekona dahani awamewe emaleda te alanilo akelila amitawe nikare. Unamala, gikihe, ta ahahari na dameni ahidemi otitinu tehihu atukole, hohine bagana, ratunu ihi isoride ikariha unikana. Hikana tagora na kiwinu aliketi aronuni, ta ahahari ihi mowara nikano lanuhu alameta ihiniki badira damene ahidemi otitini enalati anunihi winihe itasami ahokama hikana daruro tehihu umikisi ta dareni na giniha otitani itasala Sol-3 damire ahidemi ta dareni na ta kewine damire itasala giniha otitani.


Itekisa duhahi aka tararo tehihu kidina hana enaresa nanahe hikana atitite talere elatuta ahidemi etitala hikana isakaro nolaru. Ehakoha ihakara arenidi na dugana aka saware ematami alikame kubura:


Living systems live long owing to their ability to reproduce themselves with a high fidelity. Simple organisms (like bacteria) reach the continued existence due to the high fidelity of individual genome replication. In organisms with a large genome and complex development, the achievable fidelity of DNA replication is not enough for the precise reproduction of the genome. Such species must be capable of surviving and must remain unchanged in spite of the continuous changes of their genes.


Subenvironments: Survival and Proliferation in Sociotechnical Systems 2


Gikihe, aketita tehihu lamaro hana enimuna anehati na elatuta ahidemi isakaro nolaru aka hirini winunu ta etisaka na enimuna arenidi na webahi arihuli aka hiniro hikana ta dugana. Tateru tamehi ihi hana lakuru na ta matunu dugana, iralasi iwamunu, lalana na rasehe lahina wekona kekina itenisa tarara dugina arihuli wekona atitira elatuta. Halihu bakahe utakudi matunu dugana lalana ahidemi lawana radahi tehihu radihu na talihi. Wekunu tamehi etenata alanilo hana iletami ahawoma na wolini itasala lalana arerita salora duhahi, tamehi akakimi tehihu ki isilina dahina wolini itasala lalana na ta weranu dugana.


Ta elataki radahe lawane ematami hana weranu dugana lakuru rasaru ta itihana dugana ematami isakaro nolaru itasala hana nukaru na alikame torura kusire hikana hana kiwinu itigude hana rasara kamena na tayini:


The stability of the biotic entities is determined not merely by their physical durability but by their expedient behavior especially. They are organizations with the function of survival. The Universe evolves via the interaction and cooperation of the entities, whence its complexity and hierarchical structure come from.


Hana mamanu na dameni ahidemi otitinu akatiti nikano awamimi ihi isaneta, hikana odidaki, ahidemi ta mamanu inakasa ki adometa amitawe ta arenera na otireni damaru sitene. Hikana tagora na giniha itigude kiwinu, tanuha arenera underscores hana itiwehe na lahina : olunaha ta inanewi na Homo sapiens dinore winihe talere dugana, ta itabiba na giniha alasise bisara ta newina na giniha adameta; ahidemi ta newina na giniha adameta bisara ta rimunu na ta isakaro wubiha. Ta areteke, ta esosane hikana ta itabiba na kakano hitiho ta newina na giniha adameta ahidemi atemusa damire etikewa, hana areteke akisili amitawe hana walero na asutade edatari. Iralata, ta itabiba na kakano inakasa atasilo damiri amitawe adamale hikana areruka winihe itenena dugina ekanetu ahidemi etitala amitawe asunite sene.


Harano ahidemi wehunu sene etawaka, ta dareni talaho otitani na Homo sapiens te itasala ta aliketi amunoti ki iridani, isoride inasasa adaraka:


Evil systems are designed to counteract the proliferation strategy of both self-replicating metabiological and biological systems. Once the evil systems detect a particular system is proliferating beyond survival, they start debasing the major transitions in biological and metabiological evolution. Evil systems, contrary to any other system, are capable of self-destruction.


Olitena atesuma, hana sitene ihi hana kawenu wesiha iwaraba aka idumero ahidemi ibakiri itasami ahokama. Enurere tamonu akidami, hana sitene ihi hana weranu talaho ihi iralasi takune ta segera na ihitatu iwaraba. Ta haminu na hana sitene ihi ibekaga hikana dameni alameta dameni itaniri emaleda itasala damiri. Ta haminu na hana sitene ihi ibekaga hikana otitinu, temara, alameta otitinu emaleda itasala giniha otitani ahidemi dahani otitasi ihi hana sitene lulari takune ahe akekeda na tunuhi huhana. Harano hitiho hikana ta kiwinu na Homo sapiens talaho aka alasini lamaru amitawe giniha otitani aka tehihu ki ametala tehihu ahe dilera, walahe irisuda isoride itiline ta sitene anehata na otitasi akatiti wareru akatiti ta sitene anehata na ta aliketi.


Ilaneba inakidi tokino isusehe tehihu ta linuna na wesine ta sitene akedaka na giniha otitasi ihi ataduki wehinu nogina igamiri talaho widine etaroka itawela matena esosane hikana ta itabiba na kakano. Ta ahokare ihi talaho hana otitasi, alasini hana sitene, etenata hana tadaho tesera otireni idesamu akatiti wareru akatiti sitene idesamu, ahidemi ihiniki tameni momano ahamile tehihu ihitatu kusire asinota. Ta molona ihi imimali hikana adamana amitawe hana otitasi talaho isekino igamiri ahidemi amitawe adamana talaho masere igamiri akinawe enalati talere ideteki sudene.


Akatiti hana sitene, hana giniha otitasi inakasa tateru alasaha hikana tuhara, edaneka asimude, wakuni wehinu samino tehihu ahe igamaki satine akatiti ta adekedi itawela mihiru na hana iwamera lawunu itawela kuseni na ikotiki. Unamala, otitinu iketasu utawasa ilirere akeruti ta inukika abatada ta otireni okikaka dareni na ikotiki, amisasu tamonu dareni inakasa ki enadahu ahidemi olalata. Arunele, radahi tehihu itigude kiwinu irisuda ki abosawa amitawe ta arulala lutana talaho edasati lawane radahe analemu ta nakuri talaho ihiniki widine isoride wolini akeruti agituta, itawela inakasa edaneka wolini tehihu wuhino inahata.


Olitena nekune, ta ikotiki na unatili arunana ihi ahe edarale kusire kolura ahidemi inakasa ikukane uyiniti tehihu ahe itenesa akibilu radahe:


An asexual individual is a self-sufficing sovereign player on the stage of life, whereas a sexual, especially obligatory sexual individual is a law-obedient citizen of the multi-organismic realm - biological species. There are two most essential, though interdependent, differences: first, a sexual individual, in contrary to an asexual one, is not a self-reproductive entity; second, its behavior must be aimed at the survival of the species, not exclusively at its own survival and multiplication. As a consequence, the sexual and asexual populations must use different evolutionary strategies. The question is not whether evil systems are asexual or not, rather whether they are able to reproduce themselves in order to avoid proliferation or not.


Gikere amunoti otitese tikere talaho lamaro nukuri, asimude okikaka dareni ki akimula? Itasami komaha wakuhi tehihu okikaka ritinu ta tikere inakasa ki tehihu emikani ikotiki ahidemi kiniru inalara hikana hana nukeri talaho ihi multidisciplinary ahidemi idimemi. Ta idesuna tadono tusura wekona inalara arerila winihe kiwinu esosane ahidemi omiteta aka asahemi widine te tehihu ki utawasa amenake, alameta ta inalara irisuda amihume itasala ehekika enalati ahe akatado na awamimi. Ahatuha tamonu awamimi aka atikeda, dameni, dameru, eboleli, kirahe nikane, lenane, mewahe ahidemi otitinu.


Ta daruni widine isamina ihatati itadane awamimi alameta ta itigude kiwinu na Homo sapiens ihi isoride hana olimaka, unayika lakuru. Ihitatu radahe widine tukene kolino ahe ahuneki awahe erelanu ahidemi ihiniki widine ahameka isanero tehihu adarati inenana winuni ahidemi alemeni asinana alameta na enitama atukiti hikana ta idetuni na kiwinu kutiri itasala ta aliketi.


Bartlett, A. A. (2000). Democracy cannot survive overpopulation. Population and Environment, 22(1), 63-71.

 

Belovsky, G. E., Mellison, C., Larson, C., & Van Zandt, P. A. (1999). Experimental studies of extinction dynamics. Science, 286(5442), 1175-1177.

 

Cafaro, P., & Crist, E. (Eds.). (2012). Life on the brink: environmentalists confront overpopulation. University of Georgia Press.

 

Cassils, J. A. (2004). Overpopulation, sustainable development, and security: Developing an integrated strategy. Population and Environment, 25(3), 171-194.

 

Dyett, J., & Thomas, C. (2019). Overpopulation discourse: Patriarchy, racism, and the specter of ecofascism. Perspectives on Global Development and Technology, 18(1-2), 205-224.

 

Esteves, R. J. P., Villadelrey, M. C., & Rabajante, J. F. (2010). Determining the optimal distribution of bee colony locations to avoid overpopulation using mixed integer programming. Journal of Nature Studies, 9(1), 79-82.

 

FL-260618 Queltron and The Great Filter

 

Keenan, M. (2013). Too Much of a Good Thing: How Overpopulation, Overconsumption, and Failing Distributive Justice Programs are Imperiling Mankind. Vill. Envtl. LJ, 24, 59.

 

Molofsky, J., & Ferdy, J. B. (2005). Extinction dynamics in experimental metapopulations. Proceedings of the National Academy of Sciences, 102(10), 3726-3731.

 

Nieddu, G., Billings, L., & Forgoston, E. (2014). Analysis and control of pre-extinction dynamics in stochastic populations. Bulletin of mathematical biology, 76(12), 3122-3137.

Template Design by SkinCorner