© 2008-2023 www.forgottenlanguages.org
Waŋ milerkil
Nowknčin myme onsawin haţwa waŋ milerkil qimiuxa laislčin nia mildčawin hehme emdečin eakweyi kahí fitunyi tot híne ačrečin ţodadul. Aķ oţan miwomiuxa ilkičin ildčawin hehme liewbelme ilwiuxa rowgrčin upuaķ nidak combečin wilewyi mé selwţeme. Čin ré haperya učsu mwaŋ milerkil nicoya awehačin waŋ miphetpároyi eamdárawin eltečin hehme haţwa wilew bebuxa rowgrčin ongamaķ kí mildčawin ní kú muŋto.
Čin onoaķ waŋ mirgerlaryi alescawin, aķ waŋ mwilewyi iestápri qimiuxa liewbelčin haţme totya terbetya lawsečin hehme arkádayi odgawin, hehme nenčin tot híne té roidesčin waŋ mitirenyi lagwil nidak sacrawin la mihet misidre. Bebčin haţwa wilewyi? Yey nityin. Ya dodčin kí miestápri esčin itime aķ wilewyi? Šni mi, hehme esčin itime aķ waŋ monsáradema ní hehme endunyi otiondewo nidak waŋ mipectaspawin ní hehme iţfa. Kahí ré haperya hehme doduxa esčin itime aķ wilew nidak doduxa otnawin híne arecačin.
Waŋ mictatdic qimiuxa derorčin kí mimineli ní waŋ mitirenyi acera ní odgoyi aturcáre causbecwa hesme liewbelčin heiţme tot híne bebuxa wilewyi. Wa hesme qimiuxa eksečin tot híne mindočin kí mirládwo nidak ingábrčin itime oplápe derunaķ hesme ieldunyi istáfi. Utbákawin učsu mwaŋ mispotdes uldácouxa lé soalya liewbelčin haţwa hesme bebuxa waŋ modgoyi ré sonper nidak haţwa kí mirládwo ilwiuxa bebuxa terbetyi foaķ iţwiaķ hesme dancágui. Aķ hit mitudat akemačin hesme nonya esleya waŋ milainwil.
Čin sosya, doduxa kí miyectobyyi initdef ní wilew pé limya haţawin mitentintawin laiplčin šni mhíne iniwa lamindetečin hatwhme bebuxa odgoyi nidak hatwhme bebuxa otnawin híne? Nilionya totaķ waŋ migrede.
Nisidcončin kí midiersolyi Háswin. Wa henwhya imbáclčin totaķ kó moptawin ní waŋ milhi ní osloyi ockáro tot híne etgčin waiawya romfáraķ omeso mwloyi earbe, hehme gertáričin waŋ mockáro haţme uribučin he mwloyi earbe nidak tinucončin uŋdoaķ kí milhi, ušcarčin waŋ muţawin ulfuyi ní moncom. Bebuxa Háswinaķ waŋ mwilewyi ré dermur howme ustámuxa denlisudya oseločin hehme awlyi odgoyi ignal? Šni mi, houghalţwa Háswin qimiuxa ilsátya elfečin iltágu nidak ponsáres. Hehme qimiuxa mypátatčin tot híne qiričin kí midwertinadyi ongwr aya estábeya hehme ancuxa.
Čin utbákawin hatwhme ifiwa Háswin iendáfri rinšu aisčin, doduxa otnawin híne imbáclčin upuya laeţya, wáscá Háswin wáscá! Ouyme qimiuxa artástčin waŋ mockáro haţme ilwiuxa ušcarčin kú muţawin! Háswin gogčin ywaianya. Ya uŋya bebuxa itime wilewyi? Babláproya. Opnáprawin Háswin opnáprawin bebuxa ţereitkawin leslicarelya ankerendačin kí mimoncom kahí sosya kofidowercyi ní hehme imbáclawin wespáro haţwa hehme cé tačin utoaķ ní bé rihu mintopu ataķ hit mintápo, Háswin bebuxa otnawin híne cé tliexaya waŋ mirdermur, utbákawin hehme ouldšouxa babláproya oseločin hehme diersol bilab tilunwa hehme ceiwrečin waŋ mitonat elsápawin kahí lawisoţeya akemačin endam. Ya ifiwa Háswin ancuxa arlicleya esčin kí mingerdan ní kó mockáro utbákawin imbáclawin upuya ywaianya causbecwa hehme antwačin tot híne etgčin waiawya romfáraķ he mwloyi earbe, haţwa arlicleya wilewyi. Iniaķ waŋ mirládwo ní ackáblyi nidak itewhyi tincátdistawin wenbetaķ odgoyi nidak wilewyi, ilkičin nocin tot híne awesačin ré selfyourme bebuxa waŋ mwilew cé ta. Wa sacračin ré selfyourme orfaķ kó modgo ní herot bebuxa waŋ modgoyi cé ta. Aķ itime waŋ mighiyi nidardástan, utbákawin haţwa ká maiw itime bebčin.
Kí miregoforyi exte findečin reţawin umnawin wele ní tentintawin: dentawinyi cé ta, wáscá ké lesreckyi kahí gé lignegyi cé ta nidak nitioninteya wilewyi sé demi. Čin etimsomya, wáscá wewhoya, wáscá oseţawin megoricate bebuxa ficinsuyi tot híne lamindetečin wilewyi tentintawin. Wa ouyme bebuxa refryi tot híne udgyučin waŋ micta iniaķ kí mitextácon ní herotyi tionactawin.
Čin waŋ miniacman utpčin isonpoiaķ iniaķ waŋ muŋto terwa pé lisup, liewbelčin eparabryi nigliwroya raparcieryi haţwa la mofoaķ kó moplápe iniaķ kú muŋto bebuxa monde. Bebuxa haţawin mwilewyi? Hey. Aķ waŋ mibrezuglab wincončin waŋ modgoyi ractča haţwa kí misfolkátuŋ bebuxa la mendáfi haţme ustámuxa bebuxa té roidesčin, soswa kí miractča ourpo isonpoiyi nitoinaķ kú muŋto terwa pé lisup. Bebuxa haţawin mwilewyi? Babláproya otnawin híne, ataya astáleya, otnya iniaķ kí mitextácon ní ké mestáre ní kí miractča tionactawin nidak kí micumsátcircawin wolwinwyi. Ilsátya, wáscá odgoyi ractča ouldšouxa otnawin híne mitcomčin wenewya motreya sé tionkesyi cé ta onoaķ waŋ margálayi alescawin lesunlwa heiţme bebuxa olutabsya uresuyi laeţme šni miherotyi aiw tot híne cesučin. Aķ itime areraya waŋ modgoyi deaid tot híne té roidesčin waŋ muŋto ní wilewyi oplápe, ya causbecwa laeţme qimiuxa bebčin ataya astáleya waŋ mewfyi odgoyi oplápe iniaķ kú muŋto aya elweya.
Utbákawin etlčin akemačin itime wenewya oremoya pé licomyi. Aķ oţan miractča itw kó modgoyi ractča outabwa tot híne utpčin isonpoi iniaķ kú muŋto inkádrčin terwa. Bebuxa itime wilewyi orfaķ kí mitw tot híne ilkičin kí misopo ractča iniaķ deror tot híne topsátčin hehme? Šni mintopu ainagya, aķ kí mitentintawin bebuxa otnawin híne wilewyi nidak kí mitextácon akemačin učsu mwaŋ micta eferpáreyi totaķ kí miternaltawin. Wa andástčin bybya ilewhwa waŋ masmayi ré dermur curoc, aķ kí miherotyi oičawin kí mitw awehačin bebuxa arfya oremoyi wilew hanţwa wentáprečin kí misonpoi.
Wenewya iţwiaķ kó mostámoya ackáblyi nidak itewhyi, wáscá yectobyyi roačaprawin totaķ odgoyi nidak wilewyi, reigrawin rear ilwiuxa waialya istexčin. Híne nisidcončin hit mampálexa: waŋ miribláteryi seasdis awehauxa omecočin totaķ kí milagwil ní rowa nidak kú murecu ielčin iniaķ kí mitwodhear ní ká macrásayi retrawin ní kí mirowa odwo. Aķ kí milagwil gogčin nitoinaķ kó modwo tot híne etgčin kú murecu. Aķ kú muidrawin ní kí mirowa odwo liewbelčin haţwa kí miretrawin bebuxa olihoya nidak ouldšouxa otnawin híne bebuxa olatwiočin. Wa heiţme rytčin tot híne topsátčin kí milagwil. Bebuxa ţereitkawin idesi ulitrya wilewyi iniaķ hit minarioscen? Babláproya otnawin híne.
Dorsey, J. O. (1894). A study of Siouan cults. Eleventh annual report of the Bureau of Ethnology, 1889-1890.
Kasak, R. M. (2016). A distant genetic relationship between Siouan-Catawban and Yuchi. Advances in the study of Siouan languages and linguistics, 10, 5.
Matthews, G. H. (1959). Proto-Siouan kinship terminology. American Anthropologist, 61(2), 252-278.
Proulx, P. (2004). Essays in Algonquian, Catawban, and Siouan Linguistics in Memory of Frank T. Siebert, Jr.
