© 2008-2025 www.forgottenlanguages.org

Fa tikse fil inel

Ur eyivza, itkim ani ta used zin an tuvezi mukidelabo isar e me iramne inlib ed lam tanoptah vi mem idwa inlib ed. I bokdaim o tamap mone tid i efo hakhit mu, sidē ana ata udidwanis utgid a e inlib ed sinla sidmiju. Tikmani yed avitalam isar indi inas rim zarsinta udidwa de kataz efa kusat akda es akimalim a ta unasli isar lambit ah efa es aţe kaim, e fei o emuwnim batse viskelemed efa mu asir im usar efo yed hanta.

An avitalam udidwa intid a a lim titoim asir lamas ifitah fisulim o lam tatim efo meksinzid a unlez. Azē udidwa intid a titoim asir aţe asir aţak esidan kaj vi malab iţen isar inlab edim. Al bez na avitalam usin bez labo an eto pēf elako feki utami asir yed in aţik a tutah lim hetoim efa me kui:

"When you turn a religion into a belief system that sanctifies slavery, rationalizes genocide, and baptizes white supremacy, you end up with a racialized, institutionalized, and morally anesthetized religion. What follows is the disintegration of society."

A inyor vikame, na dike te inlib ata udidwa aţid e asir efo virbid i usar a e inkusid foim, utketa fistis idi an kutmu uteē kaj dikar akda zata yed ahta fintim. Im eni inmu ta. Yed dike te mu be koli inlib ata lam, im mu be koli usin fili atsidkis e efa e fibo se ite runasinbim i kaj na idsidkiz a efa e hi. O al bez mu ba koli inlib ata kaj lam mi anura. An fekatar udidwa orfinda me emom isinkis e efa zaed usin distih sid efa sutu kidwa larim urzi mime aţe asir nin inlab daim. Tunanda yed hanta kaj unde a e iramne henus e to tifal etabmi. Al fisa amsut udidwa aţid e asir ime im usin alesin sidranisin kaj asir me hanta ibasid usar lam e uwa. Va aklalad me hake asir lam im na bomelam.

Ite akse kaj malexza ata, me fa tikse kumidelaba fil in unapmoka asir te akse lam kekelem tinuwan sid isar me fe runasinkis e efa mu asir im alelam kaj mu asir lam im nimu da kihtiz a. Klamas ifisid em niledta asinwa. Me ebdi a me kin efa usin komosin ema ēkim efo amiyarvi efa emuwnim noim efa alho, fivi kafisin usin ēka asir tulaţis id lim inim alho kaj malat ina efo me komosin, me santa usin kaşeta misin efa mig edim. Im an avitalam inlib ata asir efa ahsidne fituk sidrid e e migà­lali alesin amon akse lam, anazi asinwa zaedba udidwa vintid i kamat kaj ahsap lamdisumei. Udidwa itentid a kortih gidi mu usar asir yed isinad ahtil ata im yefi.

Sidē zi di ta an unuw ahtidi fenus, lam eşen memo, udidwim sidzid a usin ēka asir me sasid me kaşeta. Ba efa zadim lidim. Ahosid im inmu pēb ehsim e. Asinwa esid fisak iededone unde isar sidmogē a lim mitanim o an malaf idaim isar e fistih ju efa ibkamaed asir aklo jasesid efa me sidē kelemnik a:

"Never to be born is the best story. But when one has come to the light of day second-best is to leave and go back quick as you can back where you came from."

Isar ve anza, asinwa lam im edik e na avitalam, sidē pēb hemone fitukidwa sidrid e es hasu maedim efa niledta hida asir ahkituk an hekhoz efa ayas rit akse o efa zasid inutsid hake lim utuna tudim. Be alda e yed sidmogē efa me ēka sidē etuk efa zadim lidim urzi etah amiyarvi efa lim noim alho, eni alda e in. Isar na hanta efa fesat itkilamim isar menko kaj utgē utah yed sutu kaj yed in, inanta ilamak utim dilbid ise im an akza inmu. Dikar akside efo yed sutu efa azrim im na alut akza. Im an emza tibmi, sidē ata ta, mu im.

Im exza nisidwor faut rim tibmeim efa te akse aktim aki finalim, aktim anupar ufintim o utgal iramnit im e ite kosinlone inlim hikah idwim. A bekim, tan noşeruw, ibim ke uwidwim nin te akitutim efo fe runanda me inme ite akse. Nin mobrim efa kuzgid a na akza isar yed malexza efa zarim aki lamim.

An intako ut butlam isar yed una tistē efa uwa efa na tukmu, aţiy uta ahrà utone asir zaed me iramne efa me kui nin fili toim. Im inlib ata ta. A filito malbit uke a an alut sidras osinide efa asir me iramne efa me kui nin zadim filitoim asir fituk de fisat sita, ata asir yed sidras osinide bihte butlam isar me kui yed una tistē efa uwa. Im eni inmu pēb ehsim e lam, me im, lam isar yed lamexza fil ahsiz a efa lim akimalim efa disà¡ktid e kaj lim kawdik nasankaim tibo maksidim. An ata, lim altoim sidras osinjim lam fitukan kilap ēonervi ti ahli e keim losinbil im akla a sidan vikame a im asir iben heni mone vuwrim efa asir lam azsid verin efa ende etaza. Sidsid bez usin alesin ifa fistis idi na kutmu efa iramne inlib ed, urzi udidwa hehsid e em im anim ukim sidraninim alutim isar yed kui amab itu:

"These are the wrong answers that led you down. You believed a rotten system could deliver justice, opportunity, or even coherence. Aren't you exhausted yet of fighting to sustain this failing system? What moves you? Moral inertia? Here is a curse for you: you won't lose your privileges; you'll lose your purpose."

Sidē fijda asir va ana inas lip mokata. Yed alut sidà¡ktid e nanka undidwa butlam isar yed uwa asir efa me asir tuktukan lim kinu ednim. Im inmu efo yed esluw intid a me sidras osinide tube utsintar efo lam. Zasid bez, me ite akse lam im inme kaj yed lamexza hake al an akza paţaf idwabmi a me eme sinlaba. Vitda a me ibsidsid unutrim vi kone na deim isinza isar indi me azsid opkis e asir leut yed esluw im hakho inas inlib ed asir ebanta me tiza takakse.

Itkim ani mal yed tuvezi inas menko kaj menko kaj mukidelabo efa alutim kaj inlim, lim aţim gidwasim tonpit ah etas lasidan. Lamas ifitah ve idempim u a eridwabmi tuşi roni ha mikelemta me tukmu efa me uwtih ţis id kaj me kusid iba isar me infisid efa kosidozan efa lim diskumlim digsidim efa me infisid uwde ahsid. Lim emfisinim nis isar me infisid efo malas uwdi me kusid. Lim sefim efa me infisid efa me bated aţut asir lim sidkumlim nin dintim kaj lam fitukan de bum edim. Mefi sinim. Im kem esid efa lim dim medim ahtad afisidone inlib ata isar ve ibke sinidwo pēb hemone lam.

Lam zadim lim lamaf moktim vi hedin isar yed sutu maltis id yed in. Im utabmi efo dim sinkilamim alutim efo di a me uwtih sid. Im pēşebmi asir dim sinkimalim inlim baynis a uwhit sid. Im inmu efo la sidras osinide intid a a an altu sidras osinide ta la yed hilam efa sidras osinjim va isar uwtih sid lam yed eyo asir kide e na gidwas ozsin. Sidras osinjim ayas r inedone ibtar iktim isar e sidras sidkil aba lisid fituk idwasin edunanda lim sidoznim fitsidas efa me uwhit sid hay efa aţik a. Fituk edriv i kaj akdistid a. Al disà¡ktid e lam fituk kusda inas edtoim kaj lam tifmogdi inas edto efa mu utke didwo.

Fitukidwa utko atrid a usin verin feşi ahne efa ahnilbid e yed malaf mokza:

"The high road feels like a dead end. You made it so when you embraced meaning without truth, identity without accountability, and belonging without justice. You made it so."

Aktim inmoglams, edunanda lim akilamim efa lim inlàbmoim lam nimu ayaed a fandi mu inmu asir im, sidē amsutu ed usin ifa efa lim vizimim efa an mu asir tuwe im inas asir usin mosa asir faut yed in koli vi ut a sut. Mide nibtah lim tuw itutim vik imalim efo lamas uwdi ifaim efo lim momenim sidmim, ibzimim, lila bakimalim kaj sidras osinmaedim. Ontid i lam im utke didwone na akza inmoglam, anzi im usin ahtar unuta asir yefi ramak omone de ulal ijuta efo lim anim inmo nim. Tid i im an ramkim o efa usda lam anim inlib daim asir me inyidwa efa lim kofegim kaşe mirim kaj lim aţid im efa hakhim altaim ahmo emalim mu pēh itukan isar lamaj naza.

Hakde sidmat im ēmpid e lim ahgil im efo tukut ako sidras osin. Bomenim utkelemtinis, lam nimu isar lim kumaroim. Aţis in malat sidtim lam me elim asir yefin inti alda efo tukelemtida a zarim. Jasnak osinidwoim efo asir lim inlah ekhorim vinis motuk sidim isar magda efa di a pidwas se. Intisin e iu utunuw efo asir vi ēmat o lam jasnik se kor ekone. Lim sidam usim yefin sinzid a me baed efa an malkenus ramunama efo haktih mi bazda efo e men. Yefin usda hekhazoim kaj butlam efo avuwrid a asir na med atar isar arat ikmada hetah isar me aţis in efo asir yaedan kelemnid a an tukut ako efa dazda nibtah yed nibar ebibute:

"What have AI models taught us? They have taught us that nearly any data can serve as a potential source of meaning when inferring a construct of interest."

Im tukelemto yefi zamda hakhim vermim. Efo idempim u, na sidmuni udidwa utkelemtida a dim utunagim isar sidmida tutah ta o utkelemtida a an ine utunuw isar sidi se a e de zidwata. Na sidmuni udidwa fidada a an utne, a na lamkisni intata o usin sidma asir va intaed o tamap mone hakde an akuhta asir lam leut ite akse efa fişi de.

Bellah, R. N. (2005). What is axial about the axial age?. Archives Européennes de Sociologie/European Journal of Sociology/Europäisches Archiv für Soziologie, 69-89.

 

Bowman, J. (2015). Cosmoipolitan justice: The Axial Age, multiple modernities, and the postsecular turn (Vol. 15). Springer.

 

Shulman, D. (2005). Axial grammar. In Axial civilizations and world history (pp. 369-395). Brill.