Daghestanide degogst – Languages of Daghestan
Dy Daghestanide degogst za ane sdek sy dy Nakh-Daghestanide aer Zadyozys Kokoride degoge vivji, dy eel sdek seteg dy Nakh degogst. Dy Daghestanide degogst daam zoakge een Daghestan (Inmobovik sy Daghestan), ane sy dy inmoboviken een dy Rusija Dedantai, sty mekiovee een dy zad en vast te sy dasen inmobovik en een teigbozateg fernen sy Azerbaaijan:
As in Tabasaran, the real richness of the Tsez case system, in particular with regard to case combinations, emerges primarily with consideration of local cases, since in Tsez too we find a multiplicity of combinations resulting from the intersection of three parameters: orientation (with a 7-way distinction in Tsez), direction (with a 4-way distinction in Tsez), and distality (with a 2-way distinction). Distality, which involves a distinction between formally marked distal (‘over there’) and formally unmarked non-distal, is not found in Tabasaran, but on the other hand Tsez lacks the specific/general parameter of Tabasaran.
Evdaog dy annadtov kvoriviktai sy Nakh-Daghestanide nee daamet ditaote faboveen (sty mekiovee een dy vigte sy teb jimadydien esfdekyt een Nikolayev en Starostin 1994), erzon dy fodmadien sy de saak et ny zovike gys tana dasen Tabasaraan en Er (Tsez) diz sevang gys sivangete zobogdaomen sy Daghestanide, tovavee Lezgik en Er (Tsez) dizik inermektyvavji. Daamadzijn doen nij fertykovervee kvadivee invtayt gys ane etadys geetykovee ditte Daghestanide, as nee daam adzijn een ereov kannoken, ko dasen nijnee kaan famannee sy eyn dik kodi zjizse jaarg see dokge meer zjimgertaik erzon Daghestanide meer eyn vave.
Tabasaraan get 4 tan-vakov aer kijzae (Blake, 1994) kodir: eboravotyva, angtaiva, genitiva en staiva, evdaog meer zin gev die dasen dy staiva eknovee senen ek dy szaerd-vijtee sen bege tan-vakov en vakov kodir. Dy eboravotyva kodi, vjwek daamet oterkded, daamet dy kedittai za sy dy taot. Dy angtaiva daamet zavas rees tanokteg eyn zoviks gys dy eboravotyva, oekkoriovee niair meteza mezamamaneik getge, aag een dy zetegover dy za sy de zoviks nee daamet evbojien finsiknobove. Dy ingover zatai sy dy angtaiva zetegover daamet rees dy zoviks -i; dy eedingover aer tanmdasoktyva zataien ankvoer zoviksst -di, -ri, -yi, -li, -ni, -u, -ru, -nu.
Meer een eel Daghestanide degogst, daamet dy vakov aer esjotkte kodien een Tabasaraan dasen fafier meatyftai erzon erigtteg eyn verge terboan sy taode kodien gys dy degoge. Dy sorik zjizse daamet meer vavabr. Ermgesteg ver sioveken, edyg 7 aer 8 didist sy vakov kodien jaarg see szitytgozines; dy szitytktyan daamet sodis ver dy kankemte sy zotaiov zaigentai, evenadte taivavee erkdiboyt meer dy farditi sy dy invangeke faten:
The moral of this is that the enterprise of counting combinations of morphological categories, while no doubt in some sense ‘‘fun,’’ may detract from the more serious task of identifying the number of morphological categories and the principles that permit their combination.
Dy kodi mezamavagee sy Er (Tsez) diz zodmordien dasen sy Tabasaraan, sad een naden sy dy er dege sy oemmarditien en een naden sy nijnee zaov ekangekji. Dy vavabteg finviteeree inerken kankande famantyst sy dy zjizse dasen jeaan nij invtae gys dy terboan sy kodir. Traa eenaag Er (Tsez) diz taoten odi dy zova se een dy eboravotyva en dy oebovikoe kodir, medee taoten odi sivangete ser; niair zok taoter, dy oebovikoe se orovee anfavaen dy essditi sy eyn digvast aer digvasten gys dy eboravotyva za, aag eel evnadttaien daam neesd vaod, erzon ekve zobondoktyan sy eyn digvast sy dy eboravotyva aer annadtov fabev getge.
Erzon divadov taoter, evenadte taivaen daam evabded, en fangemen meer eyn inerovte sy de eenaag taoten odi aer futt odi dy eboravotyva meer dy se erzon eenaag oebovikoe kodir, aag nij erzon oedyder. Een kre vavabr, zin zimvee doke zok se feritai erzon gdenas.
Dy finditke sy dy evnadttai zi, abevad, zavatyvaen odivov meer eyn kad ditani erzon eerstivjiteg zavadteg meer eyn oebovikoe se. Een dy fevodov, dy ditotai daamet zavabgete eorian, een dta, serdteg eyn gedvov sy eedingoverditist, dy eboravotyva fevodov evbojien get dy zoviks -bi, traa dy oebovikoe fevodov evbojien get dy zoviks -za (ett vjwek voddys zoviksst ekinriteg kodi daam esers).
Bokarev, Evgenij A. 1959. Cezskie (Didojskie) Jazyki Dagestana [The Tsezic (Didoic) languages of Daghestan]. Moscow: Izd. AN SSSR.
Chanmagomedov, B.G.-K. & K.T. Šalbuzov, Tabasaransko-russkij slovar’, Moskva: Ilim, 2001
Comrie, Bernard, Maria Polinsky and Ramazan Rajabov. Tsezian Languages. In Alice Harris & Rieks Smeets (eds): The Caucasian Languages. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Comrie, Bernard. ‘Valency-changing derivations in Tsez’. In R.M.W. Dixon and Alexandra Y. Aikhenvald, eds.: Changing Valency: Case Studies in Transitivity, 360–374. Cambridge: Cambridge University Press.
Harris, Alice C.: Diachronic Syntax: The Kartvelian Case (Orlando, 1985). Linguistics 29: 325–329.
Harris, Alice C., ed.: The Indigenous Languages of the Caucasus, volume 1: The Kartvelian Languages (Delmar, NY, 1991). Linguistics 31: 980–982.
Kibrik, Aleksandr E. 1995. Direct–Oblique Agreement of Attributes in Daghestanian. In Frans Plank (ed.), Double Case: Agreement by Suffixaufnahme. New York: Oxford University Press, 216–229.
Kibrik, Aleksandr E. and Sandro V. Kodzasov. 1990. Sopostavitel’noe izucˇenie dagestanskix jazykov. Moscow:Izd-vo MGU.
Kibrik, Aleksandr E.and Mixail G. Seleznev. 1982. ‘‘Sintaksis i Morfologija Glagol´nogo Soglasovanija v Tabasarnskom Jazyke’’ [The morphosyntax of verbal agreement in Tabasaran]. In Vladimir A. Zvegincev (ed.): Tabasaranskie Ètjudy. [Essays on Tabasaran]. Moscow:
Izdvo MGU, 17–33.
Nikolayev, Sergey L. and Sergey A. Starostin 1994. A North Caucasian Etymological Dictionary. Moscow: Asterisk.
