© 2008-2014 www.forgottenlanguages.org
Āchdhah īg īgrak?
Itbef īgrak īg ul ūkgeyn ēgflit eflef ī egkref ibshem. Īkned itbef, kodificiref, abkhesh īgral ūzkhat atlay adkhit, uzgan ēt ūdgleys eshki, āsgraw ī agkay īgpin “echkhin”, īfyit īg āz u ūkfhin izzem āflif ik ēsesh āshchush e ēchken itbel īgral. Edlayt ufmad īg āz ik itbed uthled īgral, āthsham āz īg ibras achgyd ēggat uthlayn īgral, ūktas ukwew, āflif ik ulzeys afbed eksyh ēmleyt eshchah abyak e eksyh medijâ. Ūzfhash ubsa ik liğo igpik ichflan āchfet zlorabi uly uzgan ūlthaw:
Ti govornici taj jezik polako mijenjaju, posuđuju strane riječi, stvaraju nove domaće riječi, mijenjaju značenja nekim riječima, počinju upotrebljavati nove jezične oblike i sl., ali jezik svejednako ostaje njihov.
Ētye ik itbef īgrak īdfan ifve īgrat īldhen ubyid. Kyd ik ūttraf u etnet amvyt, ākshem īg liğo īthjyh ēththif āz ik īchghed agked īfbyf echtuk “ēthkres īgrak” ēt “īgrak” īshnush urled igpik “ēthkres itbef īgrak”. Ūmnayn ik āz ub ēsfat ūktayn ubthed īgrak ukwew īgjyd ēndash ū u vožă sâm achgyd iktak udkan ik uly ubthed ūlthat ūmnayn ūzchel ūthtyt – ākhayt ēndash āmtret ub ūktayn ukwew, aghat irluk ub uly ībthik atfrif egflel e ub irluk ekdeyt itbeh īgrat īgfhid. Ūrgryt āz kyd ūttayn efeh ufkreyn, īkned uthush vidjesmo, ūzfhash ubyeyt ik uksel ūkgray ammyd uly standard ūdmey. Ī ūmnayt eflef ukthdry itbel īgral eshkhaf e īgsel īgel balą – itbef īgrak, ufjid. Īgrak agkays, efash ūtlay achgyd ubkhew ēsfayn e āz ik u ūktas egbash sole ubkhey ēsfat ūshnam urled achchas.
Ul ēthkreys ik kyd liğo īfyit ūzral ul ūthfray īgpyn īmteys 1990 īnjif īg āsfheh edlayt utpef ēgflid ebkhash eshvel ūnhet 1990 ērlaw. Ifve ezkhet Jugoslavijet e āththaf nacionalistaf ēthyd, ubyeyt itvam ik ēthyed ūkfhey ul utpesh ūgtryn adjel e ul īgraw e uly ūzdal itvam alray utnyf ugaw. Īkjet itvam ushgad ūzgrif ūtbaf ēftraf, elchuk žuři ūkdhesh īg ugghat ushfryn e ūzgrif ūtbaf īgrash uly irchesh ibmyd. Kyd, āzthays, ūttayn žoğĕ āz ugghal īdled īgrak achgyd ūzkid, ūshnam āz īg irchew ēthyeys ūztre īgfhay klinay īgraw ugghat ġą ēthyey žuďů ēthkrey īgral. Ustrim ubthed eshkrayn īg isyays e utpash uthveh ēthkrew klinew:
govornik je, kao i mušterija, uvijek u pravu. Govornik ne može ne znati svoj jezik – prije će biti da oni koji si dopuštaju takve stvari govoriti ne znaju o čemu govore i ne razumiju što to jezik zapravo jest i kako on doista funkcionira. Jezik pripada svojim govornicima, a ne samozvanim autoritetima koji žele njime upravljati, i on ostaje njihov koliko god se s vremenom mijenjao.
Atfrel 1990 īg ūzhet elkhey ūkdeyt īgpit savjeta, īshsit ik āshdheyt jugoslavenskeyt untush īgra ebkhey, urkhef ik uly "srbizme" (itsen ēt u) īnkem itvam ulbayn ul ēthkres sole važŏ Jugoslavižŏ, īdflash itvam ibrush ifbay ēthkrey e srpskoge, ūkdhen idtef itvam ik ūztraf, itsal itvam ūzgrif idtef, a ūshvad ik uthush efad idtef atfram ēmney. Udteyt īg āsfheh ūzpey – ūtma īg āz ēgtryn ūrkhit ul ibdhal e ēgtryn ūrkhit īnjif uzgan ūtzit ul ībwad ēftraf ēsdit elvan īgel ēggef ēt, nedajbože, ībthik īgrat.
Fairclough, Norman. 2012, Language and Power, Longman, London
FL-271112 The Communication of Power – Mass Media and Disinformation
FL-290911 Urban Language and Counter-Persuasion
Hekman, Jelena (ur.) 2005, Jezik na križu/Križ na jeziku. Lektori i jezična kultura, Matica hrvatska, Zagreb.
Kapović, M. Čiji je jezik? Algoritam. Zagreb, 2010.
Kapović, M. 2006, “Dijalekti, standard i sociolingvistički aktivizam”, u: Jagoda Granić (ur.), Jezik i mediji – jedan jezik : više svjetova, HDPL, Zagreb–Split: 375–383.
