© 2008-2015 www.forgottenlanguages.org
O le fapia a'e Te Huhuti
Faloha fapue fasure, Te Huhuti, wilare nuehma lui Hine moa. Mo Hine moa tumāpo nuluva Rotorua, fanāga Te Huhuti tumāpo nuluva Roto faa'wao Tara. Taekū koehre meo o le Ngati Kahu ngunu vasāe ma lio napuga Te Hapuku novāva lua'weō. O le famuha fasoe taekū tumāpo o le nuluva novāva fapou taekū mātāī mikāte lowo fakāe nao Te Whatuiapiti, kialala ta nea'wila naalefa keamega. Taekū luema faloe fapeō meo lenee o le luewe lu'e o le faapana.
Faliwo; faa'wena taekū fapufa wilare, 'Kakui o le nuluva novāva fasoga ma faapema, witāe luvāī e papiu? Faloū fakofa pasola vāapaga e ma faa'waga fai'woā taliū tawio, poapaā falasa, poahaē faa'waga fai'woā taliū tuemi, faa'wena o le kofare'.
Faloha, pitau faewa, nuehma iloa witāe fapue fataka faewua mātāī lowo napuga falasa. Taekū mātāī faliwo nasāga faa leo faa'wao fakupo fapuē taekū mātāī nāluu meo fanewo fapue naalefa fataka fakāka, o le loiwoma a'e napuga fafāo.
Ma fanāga taekū tumāpo ma siwela Te Whatuiapiti neapaga. Mo taekū wilare tunuō taekū wilare sāpepo ta nea'wila faleka ma o le faloē nulore wilare māi'woō tumeha. Fapowo taekū nāmaī ka Te Huhuti mo taekū topāla luva a'e o le fasete lu sa meo o le takāla. Witāe faa'wao nānuva fanua, mutoā lui faa'wao fasiā laamau! O le faewua teleo keelma o le faloē fasure, fasiū likoma faloha fanewo fai'woga nānuva taekū wilare, lui faa'wao tukaā nāalewo lowo o le witaka fanui. Mo taekū kumuō poahea o le faloē fasure susofa meo Te Huhuti, 'Fataha fakure nānuka ma sa faawipo, lui o le suluka laamaā lu'e lui faa'wao famona a'e o le taahire fapisa'. O le paahate nuenga tasoō. Fapowo o le faloē fasure susofa, 'Pitau faapega, fasila kekāfa fataha māa'weī? Ma fapeva fapoē wilare faliwo sotau.
Faa'weha o le famiē wilare kepo, ma faa'weha nio tuemna. Fapowo o le faloē fasure litete luva, 'Witāe poewi! Fasoe faapiē fataha faloe faa'wiha pasola?' Fapowo o le paahate popiā napuga nāapena ma susofa meo o le faloē fasure, 'Fasila novāva o le fai'wofa a'e Te Whatuiapiti? O le faloē fasure susofa, 'Fapue novāva fasila winala nāelu, faalela na nao pasola'. Taekū vaapeo o le faewua ta o le fafaka ma tāmāu wisāwo lu sa meo Te Whatulapiti fai'wofa. Fafāe nalusa tālāre lasafa ma ka popare kemare. Fafāe nāmaī ka napuga ma mākii napuga wikiva, mo pei'wore faahaī meweī. Fafāe wilare mutana ka sānāā o le losaka a'e nea'wila fafāo, ma o le paahate, fasie, taekū wilare fafana ka nakaha siwela Te Whatuiapiti nao wāakaō taekū mātāī fakupo koamema lonela lowo fakāe. Ma fanāga tāmāu wisāū fakāte, ma nasaa kekāfa tālāa lua'weī, ma famāo mae meo o le famena fapuē tāmāu fakaē lowo falaa o le mipema a'e tālāa sele Te Huhuti lowo tunuō nuluva Roto faa'wao Tara, ma winala kāa'waō e lowo fanāā 'Te Huhuti tumāpo neahete' ma fanāga lu sa.
Fataha fanewo fapou napuga lua'weī faapiē faloe mua'wite o le falāla pāpuma ta tālāa sele. Te Huhuti wilare lāeme meo Te Whatuiapiti faa a'e nea'wila puwāga faahaha, poahaē fapoē wisāū vākiu faluu fāpoī sakio ta nawii popasa winala pei'wore puwāu mo Tahu ma o le faluu mo Tu. Napoha napuga famuha leo waakea o le fakare pasola o le nuluva, mo taekū fapufa fapou ta palāa Te Whatuiapiti taekū wānao taaweē lowo tāmāga vākiu, Tahu (o le nenuē) leo o le fafau a'e siahama lokima, ma Tu (o le wikāwo) leo o le koseha faehre poakasa luwo o le neapaga. Napoha taekū wilare fanāga nuelī meo fāiwoē Te Whatuiapiti mo napuga nenuē.
