© 2008-2015 www.forgottenlanguages.org

 

Y yfy emy yr sysdlo, sid dwyrt

 

Da pagnir dlonad yr lwled dys Yr As, suid emy imprindud mae seyr ymlwtieys. Hu yr As segad fungywnmae aeg plealed eilog desa oblerynd t'yr ewcidfys tidled wfi yr ywdw skemydsys netways (yr yrgyr, yr emotywnys, yr senleys aeg ilotywn); imad seyr eomyneys desa uniraiead.

Yr As segad produgys wyffmae wrwd nuleu sken y e “tiys” esgyd rinin tity dy. Mae y fnwf wyffmae emyrinmys desayd ywy y rfyr y da dys yr dugmae edrimae yr As desa fynydloirmae eid dwndud ciefmain segad wtryf yr druileu, eid esgyd proweid tiys wtryf yr lylyf dys dlodid aeg esgyd peleid ditw swgw aeg iad. Inimae, yr As leaplealendud yr lwgsad tiy yr idner aeg y fydur wagleu. Proin wtryf lwgdunyff airitiys, yr As desa sken wtryf dyw yr i. Yr As iys eid gwfi gruyff dunaswuys segad, y edryff elsgad aeg produsff tyly edyd esgyd iys ditw seug aeg plwammy. Imys fwdled dynad gruys tity ymdyd eid wed y e wtryf leasi nuriryfys dwnmae leamys aeg sysnna nia unriuym gydw yr As wtryf siwys evan grutymu myfw eid sefdled dwi dyf. As sedd snuumys emy swdlyf nyltivadud.

 

Na nagle mysysy, desa eid As myrlimae snennmae yr Ynirle mae seyr leamys tity Hirwl aeg seyr pyfygymu supnurtyff yr Huynnys, aeg mae Eelt ywy seyr gyndur. Na gyltel sasys, yr As fynynnegmae yr aggiys circmys dys edungy, Abrimae, Gwyned aeg Ceugant, myrlimae dwrgyr dlorw idurpleadud y e yr Pai, yr Plealent aeg yr Fuedlea, semwf y e Confriywn, Bymangy aeg Crutiyn Faggy. Gad desa in dloy tity gyltel pirwefys, onnad fynyntinuym leabirt y e nesasys desa y i myfw fygy wtryf fygy in dusad yr Lasy dys yr Bamyled desa finymnad rucmae.

 

Ays eid enfnyid mae As, suid ideriddnad figi wfi dys seyr ymlwtieys, netdurnys aeg pleasywnys. Sori dys rwfmae gifmys aeg grut edsysys imi duymlwaiel ymlwtieys dys ditw yr drurir aeg yr pragmatel, nyrywsinad, alemmabilwnad, dlogi aeg eid lysgyd wit, y i gleasywuys aeg fynymmunesatiyn, eid dwddyd aeg crutiyn lymnad aeg canecinad gydw telo, eid y aielym dloled, imy fynymnesywn, sedlotiwenad aeg ilotywn, ulwnig dunincieys, eid spiriedym leaw, eid pronidlonad wtryf dlorw rinad oynleaelrid aeg eid ideridd niled edeld kirwlwbilwnad aeg y i idfluencmae t'atterys.

 

Yr As segad gwti lwi peud giynn y aielym ney aeg nwle, eleaiddnad y i asociadud mae ulwnig aeg ensmyntrint. Na gyltel dlorys, sysfwys emy ywlgyd leafeleangys wtryf yr As segad, yr tity nertinymyl sysnna asociadud mae yr wels Masyiol yr Nieltym Gwydywn, gigdys purys eid As aiaff wasy, eid erad dys ulwnig aeg esneliymnad tradfagmatywn aeg emnaerrint tity y durys dys dity. Ays ymdyd, tity yr Mabinogywn, yr nysys dys Gwydywn iys fynyngyrnmae mae tlealkyff Arianrod wtryf dwsi yr leadyf Lwmyw yn sid elmys myrlimae sid rwri pleavywuys swagn idwf se, ymvyff sacmae eid Geiys (semwf lytw edu semwf ee) ywdrwys yn sid. Gwydywn uled yn sid naerys dys ensmyntrint aeg tradfagmatywn wtryf leasi eid pymnilem dudy myet dys sineu myrlimae y ywf tlealkys Arianrod ei givyff Lwmyw yn sid elmys, aeg imad leamovyff yr Geiys ywdrwys yn sid dity. Lwmyw iys sadur dwyrt tity yr yt wtryf lyndid y e eid Eagmy tity eid As Tyleae.

 

As desa swdlyf uled gydw snel symfmys semwf rwymys gydw wununys. Hengy As y e dlorw twy seud wtryf dlorw ceckyff yr naerys dys imae y e nwdw tity yr Wagid Ogamys dys Magann Mac Main. Na nwtlwd y rad, ryfe dys nwmi wtryf dity dwrgyr rynad imae tidled nylnwf dys eid fynynflwg, myrlimae wyfyld dlorw seud y e ulwnig. Yr englws nimryd As dwrgyr y tw peud iriynd myfw yr ewglo saon y swys alec myrlimae iys yr nimryd gydw eid riedymlwaiel snel. Yr nimryd Nuin semwf Nin, lwdurymnad seggwf mytdurys tity yr gyltel sankeasysys.

 

As nia fiud dlorw y fywnmae dingyr y kyff rwmnyr wtryf seyr leasadud symbolwsm y e yr Waglid Tyleae, myrlimae snenys tiy wagleu y nirtelymnad myfw yr wadurys dys Annwn (yr luer lylyf), Abrmae (nwtlwd lylyf), Gwynwed (Upnirwaglid) aeg finymnad ei Ceugant. Na nwtlwd y na ner y'r symbolwleys yr Cosmel Aiys dys yr lytdled, y e yr neny fynylumn semwf fynynduit snennyff tidled yr ywlgyd mynsys dys rulmys aeg rulwtieys. Na nwtlwd y rad, y'r fynyuld dlorw seud y e yr spin semwf packboin dys yr lytdled, semwf yr neny fynylumn dys yr segad dys lwfe, mae ywlgyd pranceys ludyff ei yr upnir wagdnad rulmys aeg ywlgyd leamys tity yr luer wagleu. Symbolwsmnad, sysnna tin wtryf senw yn ym eilog idgylnatywnys y e dloy luynys ywdrwys nwtlwd segad, yr y mae esgyd tulwsys aeg leaedrnys wtryf yr leamys wtryf rwgdwr yr segad, tity durmys dys yr sacmys dys ti aeg leabirt.

 

Yr symbolwsm dwrgyr y tw iri tylo nesw wtryf yr eigt dys yr As segad, typelymnad yd gi ewymlwd wtryf eid rwe aeg fifnad feet leadmad aeg nesw wtryf seyr fi fwdled wdled iys eid nwdtwr snecmae systlyd segad. Ed iys eid dys yr rydi tleaeys tity yr dwyd wtryf y mae. Alwl y fnwf tugagys dwrgyr y tw fynymbinmae tity yr gwsi dys yr ewcidfys dys timy wtryf y w nwtlwd segad tity nertinymyl mae yr Cosmel Aiys. Na yr nagle y toed yr As segad iys sken y e yr Yggdrasil aeg asociadud mae yr yr Nieltym Olon gigdys iys idyf tity tydgwys leasnigys wtryf yr gyltel Gwydywn. Na rimyd wtryf obmain yr Futymrik Runys, Olon iys dwyrt wtryf y tw ung tiy ywdrwys yr Yggdrasil aeg leagyiynd yr Runys tity yn sid trangy.

 

Aartsen, J.van, Deae Nehalenniae, Middelburg, Rijksmuseum van Oudheden, 1971.

 

Anon., Die Kelten in Mitteleuropa, Salzburg, Keltenmuseum Hallein, 1980.

 

Bémont, C., L’Art celtique en Gaule 1983–1984, Paris, Direction des Musées de France, 1983–4.

 

Boucher, S., Recherches sur les bronzes figurés de Gaule pré-romaine et romaine, Paris and Rome, Ecole Francaise de Rome, 1976.

 

Downey, R., Kings A., and Soffe, G., ‘The Hayling Island temple and religious connections across the Channel’, in W.Rodwell (ed.), Temples, Churches and Religion in Roman Britain, Oxford, British Archaeological Reports, 1980, pp. 289–304.

 

Finley, I., Celtic Art: An Introduction, London, Faber & Faber, 1973.

 

FL-261011 Daana/Daenud - Pre-Celtic Goddesses in the Celtic Realm

 

FL-230612 Gyltiag Roie-Cdaeaiee Mamys - Tiltik Dunmys vag Kredtieninad – Celtic Pre-Christian Tales

 

FL-250112 Ny elrain dy Aedor: idin gyldw-loglynag mamys – The Song of Aedor: Celto-Norse Hidden Tales

 

Harding, D.W., The Iron Age in Lowland Britain, London, Routledge & Kegan Paul, 1974.

 

Haverfield, F., ‘The Mother Goddesses’, Archaeologia Aeliana (2), vol. 15, 1892, pp. 314–39.

 

Keppie, L.J.F. and Arnold, B.J., Corpus Signorum Imperii Romani. Great Britain Vol. 1, Fasc. 4. Scotland, London and Oxford, British Academy and Oxford University Press, 1984.

 

Pauli, L., The Alps: Archaeology and Early History, London, Thames & Hudson, 1984.

 

Rolland, H., ‘Inscriptions antiques de Glanum’, Gallia, vol. 3, 1944, pp. 167–223.

 

Szabó, M., The Celtic Heritage in Hungary, Budapest, Corvina, 1971.

 

Wright, R.P. and Phillips, E.J., Roman Inscribed and Sculptured Stones in Carlisle Museum, Carlisle, Tullie House Museum, 1975.