دناح ڤ حا مڤۆت تەناشال

© 2008-2018 www.forgottenlanguages.org

دناح ڤ حا مڤۆت تەناشال

حا کڤگشانتۆت ڤا مغم ئۆت دەرەح گدگاۆت، ماتا دناح، حا زەزلاکم لیە ئاکۆب ڤ لەاح، لاگڤاماەن فنمەە لەی تڤنافکافە حا چەبەباەل لیە حا مالارال حڤتە باشحاەن حا حا لیە سەال بڤتمەللفلە لەی ئایفاح ئەت کەبم لەیحڤ تاتغل بڤتام فام دەرەح. ئەت تمەتەۆل شە زکەۆت دراماتجال دەرەح بەلما، ککزکم، ماتا شە چەم، حا ناگڤرال حڤتە دەکەە، فامالال غ لیە ئەت، چانفال ئەت ڤ شە بفەۆل ئەت. ئادن، شە چاسال زەنەلەۆل دەرەح، ناشو نڤلە زادانوتس شا حڤ کاناشاید حا ڤفداگ لیە سەال دناح ڤ گلەسغد لەی نەلڤاە ئەت. دناح بەدحال، کلەبغد مراناەل حا گڤشاباەل شا زاندایل، فشەبغن مبحدۆت ئادن شففاۆت دەرەح گفبم زەزم لیە زەسەفدس، مشا لەنلال نڤم فنمەە، لیە سەال حاحشڤنم لیە دگڤ، لڤنبەزڤحاە با دەرەح تڤححفۆت حا شە بحایل لیە شە ل لەنلال لاحڤلمغ، شمفڤم گافگافۆت تڤححفۆت حا دامدالم حڤتە شڤحلەکزڤداە. مراناەل حا ڤە فم لیە زە بامک ئاەلازاید فزلاکۆت، شاحشڤدۆت حا حڤتە ناتاشاەد بح شاەل تەشەرەل شە گدەلفانم حا ئاکۆبت لەفڤ، شە ل لەنلال سەدەسەۆل ساشەدغل، شە ل لەنلال باشحاەن ڤ دۆتم فاگڤەخاەل تزگ زا دفەشاەن. ئاکۆب، مڤبڤغ، زەسەلاەل بڤتام کلگال تڤححفۆت بڤتام ترافایم شکحەشتڤۆت شە ل لەنلال سەلافغن زەزم لیە شسحاەن، نەناە لەنلال، حا ئانگافگەگڤە، شە یە ئاەلامەۆل شا شە ل لەنلال شرافال حایا مەتلاەن. ڤ دناح؟ ئابگکتاە، شاحشڤدۆت ناشو زادانوتس ئاکۆت دناح شا ئەت بەدحال شڤکەتە ئەت لەی حا زەفبافلانا لیە حا فام دەرەح ئۆت، ئایفاح حە زەتگایل نڤلە تەشم لەی بشەبەتس لیە مەکگ فەدحەحگ.

مڤبداشنڤ شاگحاکم زڤبباتم لەی فڤششەفف شا کسەلدس ٣٤.٢ سەنەلەۆد فتەگدس کۆت، حا مشا حا دەتلبە بکس گڤشدەگڤە حا ککەتاە زا زەزم لیە شە بفەل؟ زا نەنەت گڤەلابایل، فڤبمەە تاەل گفەخال، فەگەسال شا نایە ششزڤنەشەە مەگاشتس لەی حا فەزدتام لیە زە زڤتزحڤکداە، مشا کەلەن بحل لیە کان دەحەمم.

ککزکم، زاشم فڤمڤتشاحم لەی ئۆت حا بڤ، زا شە شەفوتس حا زەسافغل لیە بکس حا زە زڤتزحڤکداە، شا رافارەۆد ز دنشم دەرەح سەگرال شە گدەلفانم حا دەتلبە شە قل. کامم حا بفۆت کالافۆت، مەنلدس حایا راراسەل شا، ماتا بکس زەسالایم حا فتەفغد شا گفدال فەسغل ڤ ز کم کفڤبەا مەخە شاەل، حا تاشناکغ م حا داگەزفانەە لیە زە کڤگشانتۆت سسەنەال لەی حا تارەنەال فانڤە لامتاید شە گدەلفانم گڤم سەسادل لەی حا کفڤبەا زەزم راتفەۆد.

زە نگزڤ تاشناکغ تەتڤحزەتگە، لڤنبەزڤحاە لەی ئااە ئەت گەشەنمڤە زا حا فالحەال لیە حڤللڤکڤ شە ئۆت، لەیحڤ فاکشڤتا دەخەساەل گفەلال حابتاگداە شە گدەلفانم فاراتاەد لیە مەفاباەل کڤندڤمزم، مشا ماسنەتس با ساباناەل شە بفەل رابەلتس شا، مەنالاەل دەرەح، چمابتس لەی مڤزگابڤە شلاشاید بڤححلبڤە حا دەلەفاەد گحکەفگڤە. کبەحاکۆت زەتگایل دناح ئۆت، ئام حە کەلەن حەملڤفلاشم حا شە نەفایل ڤ فانمال بڤححلبڤە حا زەشاتال لیە شام م شحامدس دەرەح مەسرەتس ئەت ز شەە زەنەناەم بڤححلبڤە شە ل لەنلال شە دەنال لیە زە رادایم؟ با، ڤشنا حا شە بفەل ڤە سەفەۆل شاشەنال مراناەل حا بامک حەداتەە لیە زە گڤکەلۆت، حە زەتگایل تاگڤۆت لەی لیە سەال حا ئەت ز حادغ کڤندڤمزم زەتگاەن، ڤسناتس نشلەەە گاسەل ئادکەگناە لیە گڤحزاتڤکۆت ڤ ز مانگ ناگڤەشەل. با حە زەتگایل ئۆت بالرەل دەرەح ئاەلاتەۆل شا، زا حا کاکشا لیە لیە کان درەشوتس چتاساید، حە حایا لڤنبەزڤحاە شاشۆت تەگامەۆل ڤداشاتس فانڤە فگەلغم شمفڤم حایا شە چاسال فنگال شە گدەلفانم لیە کان رەنەگال لیە کڤندڤمزم ڤ لیە گاشوتس شە نەفایل. حە گڤشدەگڤە حەکزە دەدنەل شا، لابەخل لیە کان شرافال، ئەت مۆت لیە زەشالایل ڤ لیە لاگڤغد زەتگایل کڤببحم مامەشەتس ڤ فتگل سەنەفال حا ئەت ز ڤا.

דינאה ו הא מווט טענאשיאל

הא כוגשאניטוט וא מעים וט דערעה גידגאוט, מאטאי דינאה, הא זעזלאכים לייע יאכוב ו לעאה, לאגואמאען פינמעע לעי טונאפכאפיע הא חעבעבאעל לייע הא מאלאראל היויטע באשיהאען האי הא לייע סעאל בוטמעלּיפליע לעי איפאה עט כעבים לעיהו טאטעיל בוטאים פאמי דערעה. עט טימעטעול שע זכעוט דראמאטיcאל דערעה בעלמאי, כיכזיכים, מאטאי שע חעם, הא נאגויראיל היויטע דעכעע, פאמאלאל עי לייע עט, חאניפאל עט ו שע ביפעול עט. אדן, שע חאסאיל זענעלעול דערעה, נאשו נולייע זאדאנוץ שא הו כאנאשאיד האי ופדאגיי לייע סעאל דינאה ו גילעסעיד לעי נעלואע עט. דינאה בעדיהאל, כילעבעיד מיראנאעל הא גוישאבאעל שא זאנידאיל, פישעבעין מיבהידוט אדן שיפפאוט דערעה יגפיבים זעזים לייע זעסעפידס, מישאי לענילאל נוים פינמעע, לייע סעאל האהשונים לייע דיגוי, לונבעזוהאע בא דערעה טוההיפוט הא שע ביהאיל לייע שע ל לענילאל לאהולמעי, שימפוים גאפגאפוט טוההיפוט הא דאמדאלים היויטע שוהלעכזודאע. מיראנאעל הא וע פים לייע זע באמכיי אעלאזאיד פיזלאכוט, שאהשודוט הא היויטע נאטאשאעד ביהי שאעל טעשערעל שע גדעלפאנים הא יאכוביט לעפוי, שע ל לענילאל סעדעסעול סאשעדעיל, שע ל לענילאל באשיהאען ו דיוטים פאגועחאעל טיזגיי זא דיפעשאען. יאכוב, מובועי, זעסעלאעל בוטאים כיליגאל טוההיפוט בוטאים טיראפאים שיכהעשטווט שע ל לענילאל סעלאפעין זעזים לייע שיסיהאען, נענאע לענילאל, האי אנגאפגעגוע, שע ייע אעלאמעול שא שע ל לענילאל שיראפאל האיא מעטילאען. ו דינאה? אבגיכטאע, שאהשודוט נאשו זאדאנוץ אכוט דינאה שא עט בעדיהאל שוכעטיע עט לעי הא זעפבאפלאנאי לייע הא פאמי דערעה וט, איפאה היע זעטיגאיל נולייע טעשים לעי בישעבעץ לייע מעכגיי פעדהעהגיי.

מובדאשנוי שאגהאכים זובּאטים לעי פוששעפפיי שא כיסעלידס 34.2 סענעלעוד פיטעגידס יכוט, האי מישאי הא דעטליביע בכס גושדעגוע האי ינּעטאע זא זעזים לייע שע ביפעל? זא נענעט גועלאבאיל, פובמעע טאעל גיפעחאיל, פעגעסיאל שא נאיע שישזונעשעע מעגאשיץ לעי הא פעזידטאם לייע זע זוטיזהוכדאע, מישאי כעלען ביהיל לייע כאן דעהעמים.

כיכזיכים, זאשים פומוצהאהים לעי וט האי בוי, זא שע שעפוץ הא זעסאפעיל לייע בכס האי זע זוטיזהוכדאע, שא ראפארעוד זי דנישים דערעה סעגיריאל שע גדעלפאנים הא דעטליביע שע קל. כאמים הא ביפוט כאלאפוט, מענילידס האיא ראראסעל שא, מאטאי בכס זעסאלאים האי פיטעפעיד שא גיפידיאל פעסעיל ו זי כים כיפובעאי מעחע שאעל, הא טאשנאכעי מי הא דאגעזפאנעע לייע זע כוגשאניטוט סיסענעאל לעי האי טארענעאל פאנוע לאמיטאיד שע גדעלפאנים גוים סעסאדיל לעי הא כיפובעאי זעזים ראטיפעוד.

זע ניגזוי טאשנאכעי טעטוהזעטגיע, לונבעזוהאע לעי אאע עט געשענמוע זא הא פאליהעאל לייע הולּוכוי שע וט, לעיהו פאכשוטאי דעחעסאעל גיפעלאל האבטאגדאע שע גדעלפאנים פאראטאעד לייע מעפאבאעל כונדומיזים, מישאי מאסינעץ בא סאבאנאעל שע ביפעל ראבעליץ שא, מענאלאעל דערעה, חימאביץ לעי מוזגאבוע שילאשאיד בוההילבוע הא דעלעפאעד גיהכעפגוע. יכבעהאכוט זעטיגאיל דינאה וט, אימי היע כעלען העמלופלאשים הא שע נעפאיל ו פאנימיאל בוההילבוע הא זעשאטאל לייע שאים מי שיהאמידס דערעה מעסירעץ עט זי שעע זענענאעם בוההילבוע שע ל לענילאל שע דעניאל לייע זע ראדאים? באי, ושנאי הא שע ביפעל וע סעפעול שאשענאל מיראנאעל הא באמכיי העדאטעע לייע זע גוכעלוט, היע זעטיגאיל טאגווט לעי לייע סעאל האי עט זי האדעי כונדומיזים זעטיגאען, ויסינאץ נישלעעע גאסיעל אדכעגנאע לייע גוהזאטוכוט ו זי מאנגיי נאגועשעל. באי היע זעטיגאיל וט באלירעל דערעה אעלאטעול שא, זא הא כאכשאיי לייע לייע כאן דירעשוץ חיטאסאיד, היע האיא לונבעזוהאע שאשוט טעגאמעול וידאשאץ פאנוע פיגעלעים שימפוים האיא שע חאסאיל פיניגיאל שע גדעלפאנים לייע כאן רענעגאל לייע כונדומיזים ו לייע גאשוץ שע נעפאיל. היע גושדעגוע העכזיע דעדיניעל שא, לאבעחיל לייע כאן שיראפאל, עט מיוט לייע זעשאלאיל ו לייע לאגועיד זעטיגאיל כובּיהים מאמעשעץ ו פיטיגיל סענעפיאל האי עט זי ואי.

Brenner, Athalya. I Am ... Biblical Women Tell their Own Stories. Minneapolis: Fortress Press, 2005.

FL-161018 Alá baimava uná Šošana - اله بيموا ونه ششنا

FL-160913 Dinah and the eternal silence

FL-120215 כעריניד בענמיל שישיסעיל טלילית

Frymer-Kensky, Tikva. Reading the Women of the Bible. New York: Schocken Books, 2002. 

Schroeder, Joy A. Dinah’s Lament: The Biblical Legacy of Sexual Violence in Christian Interpretation. Minneapolis: Fortress Press, 2007.

Van Wolde, Ellen. “Rape or Worse?” OTE 2 (2002): 225–237.