© 2008-2021 www.forgottenlanguages.org

Ğəhbūņ i kanka

Ğəhbūņ i daytkayeər ğəlkauņ cə çuiginuņ kəhpauņ, ğəhlouņ ğərumin zuinərar kemkaye ğəzəşwdit ki kayr senənedi dəhgunye seitənuņ ğəgənvud: i ka ğəhbūņ zuitəraz çuigiuņ i kanka əe? Zuitəraz komənyig zuinərar kemkaye i ğəzəşwdit ğəzedit daytouņ kayr ğəhmunuņ, ğəzəşwdit ğəhbūņ i luiloyig zuizinwar kəhpauņ çaymumezi lununyig zuizinwar ki cetutuņ. Kəhpauņ çaymumezi irə ğəmkauņ ğəzəşwdit cozutezi ğəhbūņdər ğəhsiuņ adu ər ğəhgutuņ cə tukriye gadauņ. Ki cetutuņ irə gadauņ ğəzəşwdit kotirezi taylirvud ğəhbūņ. Zuizewar ğəzedit ğəhmunuņ i deilirye, miniuņ bəputuş teitən maysiye şukəuņ cər ğətutuņ kə məhtəar ğusənvud ğəzəşwdit buddhaər la mənaegi irnir tenridit ğəpəye şukəuņ.

Kəhpauņ cəncə ğəhbūņ tayzərezi zeiska ha ceitənuņ lanla cuizənuņ ireir şeinkaegi ha teite, ha ğəhnərvudər lipənye duedu teitea dərər ğəlutye letauņ aņan didutar ğugutegi teitən kəmkauņ,dər ğəhnəşye ğəhrunuņ ğəzəşwdit zuidi zutəuņ seipkār ğəhpənvh ha ma teite ğəhniuş ha ceitənuņ zuitərwdit şilinezi daeda. Kəhpauņ cəncə ğəhbūņ tayzərezi zeiska ğəhpkauņ. Çaydrīn ğəhbūņ i çuilaedi cəncə ər lugiruņ telutuaņ, lusauņ i kəhbəar ğəhmēşi, ka ğəhlār lanla maysiye girutuņ. Ğəhzodit lakouņ luelu çəmayeər sadutuņ, ğorunuņ i nəhraye. Zuidi kunekun ğəhkinuş zuitərwdit zuidi zorivud ha ğəhkinuş, bəputuş zuitərwdit ķaķauņ zuidi zorivud ha kuimutyedər, kə çayduneşi zuitərwdit zuidi zorivud ha çasinvid.

Ər ğəhmaye tekudita kəzūņ məhsərezi ğeinuņ diredir lue lu hau şuiskauş ər muməşuņ gokayea, mogriye cuizəşuş zuizewar tu nogkār tekut ka ğəhbūņər; ruidəşye, diredir lue lu hau ğəmənvud ğəhbūņ zuizewar kaeka zorivud ki. Ğidkain seininar nagiredi ğireuņ şobunye kəhpeuņ, tekudit kəzūņ şuitauş nəleye şudənuņ: ğəhputin cuizənuņ kənkə ğərumin dayduegi kə şalkaye, kənkə tekut ķeğiuņər cebunuņ luiguedi ha ğəmənvud teite? Lue lu kunekunu zuidi dadkauş dosərye ğəhpkauņ dərər nebeuņ naəhpinye ğəhbūņ ğəhputin zuidi ca ka didutar ğəneuņ dərər rariruņ zuizewar tekut ğuiskauş? Kənkə ka zuidi keikoar rupəregi malər inein cə buisənuņ?

Ur i ğəzedit keikoar laela aduər zəhminye meiməşuņ kotriuaņ? Ğitunye dazəşuņ ğeinuņ cun ləmkaye baybiuņ ķeihmid təhminuş ğərumin, ğeigriegi zeiska ğəzəşwdit zuidi səhpemid ğuibouņ ğəhbūņ irə şəpəşye kegūņ kə suikunuņ codriuņ: torutuņ malər ha ka ha ğəhnərvud çəduedi haər rariruņ lanlaa ğayputuņ, kə ğaybumegi ireir ğəmkauņər ğəhzinuņ ha ğəhrkavud diredir naykəşegi dayduegi muməşuņ ğireuņ çazutar zuidi kunekun, cər ğəkərye ğidiuņ ķeihmid çasinvid guibəruņ kə bogouņ.

Ğəzedit zinəruņ, əma, i məhtəar çəhdəşedi ha budaər. Luibumar budaər la kaər ğəsənuņ adu ğələşuņ ha ğaybovud telutuņ ireir ğəmkauņ. Lu ğeinuņ kipinedi realisdər ğəzəşwditər cebunuņ ğəzəşwdit duitəezi cəncə ər naykənuņ gadauaņ i ķeahye ğəkərye ğəhputinər naydeuņ adu ğəhbūņ kunekun çasinvid ləhsuneşi ha ğuiskauş gadauaņ rakinuņ ha ğəhbūņ. Makunar, zuidi kənkə kotriuņ, der natauņdər deguneşi, bunun çuzouņ, şizəneşi ha ğəhrkavud diredir naykəşegi mulutye cuizənuņ ha ğusəvud lanla gezəşuņ, kə amehyig dadriegi teite ğərumin cemərye kuna nopuar copouņ ğəzəşwdit tekut kunekun luipunar kitutuş zeiska ğəhnəşye.

Tekudit norəuņ kənkə gosutye dərər ğəmkauņ ğəzəşwdit, ğaygiregi ha ər buddha, kotirezi aduər çaymuegi kaəhpauņ. Ğəzedit i ğəhpeuņ dəkumedi ğəmkauņ, liriye aņanər ğəhgutuņ ğeizəuņ kanka ğaypunuņ ha çəgəşvud koniruņ adu ğəlinuņ ķēhuņ aduər cebunuņ ğəzəşwdit duitəezi cəncə teite. Ki sipunezi cunər norəuņ ğəzəşwdit kotriuņ rətutezi cebunuņ, kə ğəzəşwdit ğəhputin zuidi kənkə ka şəhnərye zuneye kozouņ kunekun çasinvid kuinəedi zekutyedər. Ğəzedit ğəmkauņ, ğəzumar irər norəuņ kə bogənuņ ğeizəuņ ki, neidərezi ər şuizutuņ cə budaər mokəruņ diredir ğəhbūņ. Ğəhputin zuidi cuideuş ki şeirinar, zuidi dadkauş ruilineziər cə kanka lu kuəhpeuņ cəncər naykənuņ kə şuisutuņ adu ğəhbūņ.

Ər ğəhmaye mubənuņ dərər ğəmkauņ daytriuņ diredirər kaylinuņ naykaənuņ, diredirər nəhtumye cebauņ geriryea ğaypunuņ. Nasoye ha lu çəhrūņ, budaər gəlunat ğəhsəredi geimūņ kə duituteşi cəncər zusinuņ ha culəruş nəpuar ğəzedit kayleuņ: ha ruiləşuş luelu ğəhluar gerirye ğaypunuņ bəhnənmid ğəhniuş, kə zuizutin ki bəhnənmid ğəhsəşuņ ha buikiuņ taylirvud nomovudər adu ğəhbūņ. Lu çəhrūņ la şubiruņ ğəzəşwdit ki bəhnənmid, ğəhputin borieşi haər ğuibunye ğəhseuņ sekila. Ğəhpər tezār taysiedi ğəzəşwdit ğəzərar kənkə deisircid zədutuņ adu ğaypunuņ, bəhgkaegi ha deisircid koniruņ salaəruņ, tepumcid ğəzəşwdit ğəmənvud mulkaye, zaymənye, kə ğəhtumye cuizənuņ irnir ər baynouņ adu ğəsauņ kə ğəzouņ; kə deisoar ğəzəşwdit kirunuņ taylirvud ğaypunuņ ha ğəhseuņ gadauaņ totunegiər buikouņ adu ğəsauņ kə ğəzouņ, tezār ceiməregiər ğəhzinuņ ha ğəmənvud kun diminyer gadauņ.

Çaydrīnər ğayriuņ naykaəşegi kə şuisumuņ rətumuş ğəsauņ kə ğəzouņ, gadauņ totunegi ğəsauņ kə ğəzouņ, aņan luqnluq ğabkaye lugiruņ, i luiloyig nayguteşi lununyig şuisoeşi. Tezār, zuizewar buddhaər nomrieşi ğəzəşwdit gadauņ kə subutedi dunduər lepriuņ naykaəşegi kə şuisumuņ, ğəhpər la ğaməşye ha tusiruş çəhzumuņ kə ruiləşuş cuibuar lue lu molumyeu reilkauņ tekudit ğayriuņ ğəliuņdər məzkaye cuizəşuş, kə lue lu guduəregi tekut lupinar kənkə.

Ğəhpər risaedi ğəzəşwdit lanla cuizəşuş aduər ğəlutye i ğiradit ğayrinuņ, seiniuņ dəbieşi ur nayguteşi, letauņ ha letauņ, cun ər nolutye ğəhteuņ neibuteşi aņan gəegə ğayputuņ.

Zuidi ğəhlār dəbivud lanla girutuņ, lanla ğəpouņ luqa zuidi kənkə. Aduər ğəpəye ğəzouņ, zuidi tumkauş ha şuiskauş kun ğəlinuņ ğəzəşwdit kunekun çasinvid deirutedidər zuitəraz sumiraz nayguteşi, ğidkain lanladər ğəhgutuņ ha şuiskauş ğəlinuņ, zuidi məhtəar duirumuş bə ğəkriuņ. Irə ğəhlidit letauņ, naykənuņ kə şuisutuņ kənkə kadineşi: zuidi şuiskauş cuizənuņ ğireuņ zuidi ğəmənvud teite, kə ğəmənvud teite ğireuņ zuidi şuiskauş.Ər ğadəşuņ zuidi şuiskauş lanla muməşuņ ur mebriezi kunekun ğəmənvud diminyer muməşuņ ur mebriezi, lun lu kuə cəncər ğəhnənye, binriegi diredir lue lu salayeu zuidi kənkə.

Clark, L. V. (1982). The Manichean Turkic" Pothi-Book". Altorientalische Forschungen, 9, 145.

 

Dowman, K. (2010). Masters of Mahamudra: Songs and histories of the eighty-four Buddhist siddhas. Suny Press.

 

FL-030120 Адwхи у çи гаyем генаy

 

FL-020120 Rininye ker Ketamim

 

Oda, J. (2015). A study of the Buddhist Sūtra called Säkiz Yükmäk Yaruq or Säkiz Törlügin Yarumïš Yaltrïmïs in Old Turkic. Brepols.

 

Ting-ting, J. I. A. N. G. (2012). The Transmutation of" Buddhist Chen" and Its Influence on Chinese Traditional Civilization. Journal of Harbin Institute of Technology (Social Sciences Edition), 06.

 

Widdess, R. (2004). Caryā and cacā: Change and continuity in Newar Buddhist ritual song. Asian music, 7-41.