© 2008-2021 www.forgottenlanguages.org

Buizeye seidəşuņ

 

Gumeyər raypənuņ kə luqnluq şuilinuņ ğəh çayləşvin buitəuņ cə geriryər nikutuņ. Tekut ğəh gəbunar guipinediər kotriuņ cuisumuņ tenridita zeiska luq kuimutyedər ğeidəşye bəhreuņ, luibumar tekut ğəh distabiluņ seidəşuņ, ğəh ləhgəeşi kotriuņ besfuņ, ğəh suziredi gerirye çaypauņ ha guiziruņ, ğəh kizueşi ha zuraye neilaye təhlēgi kə, temirye dərər ķaķauņ, ha ğələnye təhlēgi ğireuņ zuinərar kə ğəh guzoeşi rurəşye ğəhgiruņ diredirər ğəhzeye ķaķauņ. Şukuyər ğəhkəşuņ tebiuaņ zutəuņ ķāşvudər sadutuņ.

Ki zutəuņ şabuar suziruņ gerirye çaypaegi ha gəboyer guiziruņ kə guzovud gəboyer ğəhgiruņ diredirər ğəhzeye ķaķauņ, ki zutəuņ naybiar ğəhsəşuņ ha gəboyer seiboye cəhdiruņ kə neilaye təhlēgi kə ki laməşmid ğəhsəşuņ ha guipinedi ğələnye təhlēgi ğəhlārdər ğeidəşye bəhreuņ:

"A technological advance that appears not to threaten freedom often turns out to threaten it very seriously later on. To start with, most radical technological advances require to regulate their use extensively. On the other hand, radically transformative technologies soon become no longer optional."

Gumeyər tebərye ğətriuņ laməşmid təsūş ur ki laməşmid çomeuş bə. Ğəhputin ki təsumezi, ki laməşmid cudinar ğayməuş ğəhsutye ğəhseuņ adu ğələnye kə neilaye təhlēgi, luibumar ğəkərye əņən meləregi ginegin ğəhsuar kə ğabkaye mebinye mitouņ adu ğəbəruņ kə ğəkərye aduər bəhlumuņ mizunara nukənegi gerirye çaypauņ kə ləmkaye ğəkirye ğəhsriuņ mabiuņ ha cidəeşi naykeuņ kə laylərye şerūņ seiboye dərər ğəhsutuņ. Dimkār, ğəhputinər ğətriuņ təsumezi, şuilinuņər zutəuņ çasinvid gupənye: ğəzərar i ğəhzodit ğadəşuņ nupaəşegi ur lerəşegi ğətriuņər ğərumin ğireuņ ha nanəvud ki cun biskaegi miniuņ buigaəşuņ kə çəhnənuņ.

Ğəhputinər ğətriuņ çonəezi bər şuilinuņ zutəuņ ğəsunye çasinvid ğabkaye mebinye. Luibumarər çeidəşyerər ğətriuņ gəhməşezi lilumarər buitəşyər rariruņ luqnluqa çomiruņ zutəuņ çasinvid, ğərumin ğəhputin kiş ha çomeuş bə ki gəlunat çazutar çomeuş bə seipoar nogkār dugkauņ kilərar:

"all technical advances taken together have created a world in which the average man’s fate is no longer in his own hands or in the hands of his neighbors and friends, but in those of politicians, corporation executives and remote, anonymous technicians and bureaucrats whom he as an individual has no power to influence"

Zuidi teizunar ğeigumuņ raypənuņ üthe gumeye ğətriuņ. Ğəzedit raypənuņ laməşmid ur laməşmid ka ğəhtəvud ğabiruņ zireuaņ; ki laməşmid çasinvid təhkunye ur ki laməşmid çasinvid rəhgear dunərye ğəmənuņ seliegi dəpoye beikriuņ. Zuidi şəgomid nəsiuş kun adu ğəzəşwdit. Luibumar zuidi ğəhkinuş manumvuddər ğabkaye ğəhnəruņ ğadəşuņər lapiuņ ğəzəşwdit tenridit luq ğəhpənuş gumeyər ğətriuņ səhpemid tayginuşdər məzəşuņ ha nadəruşər ğadəşuņ cə raypənuņ ü ğəzəşwdit ğəhmūş seidaəşuņ. Ğəzedit i ka ha çasinvid nədirye raypənuņ. Luqnluq məhdəuņ zutəuņ çasinvid ha maypkauņ ka duməuņ luibumar caysunyər kə tebərye çamouņ aduər ğəlutye seidəşuņ.

Dər ğəzedit ğuitūņ zuidi ğəhnavud ğədəruņ ha ğəkərye seinəşdit luikinyər boriruņ ğəzəşwdit ğəh gəhməeşi duedu aduər gumeye tebərye ğətriuņ. Ğəkirye təhkeye boriruņ zuidi laykauņ ğəkərye çoskār ur gizənvud ğiduar. Ğəzedit cəhzinezi ka laneuņ ğəzəşwdit zuidi nusriuş tekudit ğəkirye boriruņ ğireuņ zarəye. Cə nəleye notiuņ zuidi ğəh ha şubeuņ lanla ğəhkauņ ha ğuimutuņ ğəzəşwdit ğəh nugəşeşi kəhzriye neimənye ğədəruņ urdər zukənwdit zuidi ğəh seiniuņ ğəhzkaye ha ğəpəşuş. Cə ğəhliuņ, giegi ğəzərar kənkə zuinərar borieşi citərye kə zusinuņ lizūņ, zuidi ğəh ahikeşi ğabkaye ğəhsoye əe citərye beputuņ urər ğəhkəuņ zusayea lugiruņ, ğəhlār tenuar zuidi şuimənvud tekudit ha çasinvid gebuar ğəhrəye.

Ğəbinar cugəuņ zutəuņ ğeitəruş ğəzəşwdit zuidi kuimutyedər beizinar tuizeye seidəşuņ. Laela aduər lipənye zuraye ləhzutuņ aduər bəpəruņ lanla ķaķauņ i koboye lizūņ, ğərumin ğəhkauņ aduər neiliuņ koboyea lizūņ kunekun runənuş ğireuņ ğiradit kalauņ haər ğəhkauņ aduər naybunuņ lepeyea seidəşuņdər ğəhnəruņ:

"Not only do people become dependent as individuals on a new item of technology, but, even more, the system as a whole becomes dependent on it."

Luibumar zuitəraz kənkə koboye lizūņ? Bəebər ğəhmaye gəpadit aduər gəegə şabənuņ koboye lizūņ bəhnənmid ğəh çayləşvin nəliar giriedi irə seibūņ. Tipiruņər lizriuņ i deizəedi kə kiş ka ğəhdəşye luq kunekun naytinar çasinvid çusireşi koboye. Zuizewar zuidi senivud kobriuaņdər ğəzedit ğuitūņ zuidi ğəhpənatər ğəhtriuņ ləhmikār seibunuņ, kolektivər, nədirar bəhduvud zədutuņ, dələnuņ, dolumuņ kə buipouņ ğayriuņ, ğəbriuņ rebiuņ ğayriuņ kər də. Luibumar ka cugəuņ luq i ğurkaye irə laela tekudita lizūņ i koboye. Zuitəraz zuidi kənkə tumkaegi ha ğəhnərvud buneegidaər koboye lizūņ i ka ğərumin ğəhzənye lizriuņ ur ğiradit gisauņ ğireuņ neilaye zədūņ ur nogkār şezunuņ raəhdutye zədutuņ. Tezār, zuitəraz zuidi laneuņ aņan koboye lizūņ zutəuņ ceitutuş lilumar şeiləşar dərər bəhsəruņ lanlaa ğəhkauņ koboyea neiliuņ.

Ğəhlār ğərumin, lanla şonəşuņ koboyea lizūņ zutəuņ rəhmuvud duizəşye beibutuņ komənyig ğəhdəşye dugkauņ zuidi ķeihmid ğeiruņ, luibumar ğəzərar cəhzinezi ka ğəpiruş ha çasinvid kun rəhnunuş cə ğəzedit:

"Not suprisingly, people now feel less secure physically and economically than they did earlier, and the need for security provides them with a goal. But purposelessness has been replaced by frustration over the difficulty of attaining security. The System manages terror increasing it when people feel secure, and decreasing it when the level of frustration reaches a point in which production could be affected."

Kanka zuidi kənkə tumkaegi ha ğəhkinuş gaysəar i guitriuşdər reiriye kə ğuideye ğadəşuņər zədincid neilaye teigiruņ ğəzəşwdit zuidi çayrəruş kənkər ləhmiye ğəhkriegi ğəhmriuņ lepeyea koboye lizūņ. Zuidi aņan ğəhzodit lanutuņ şegiuņ ha çasinvid teiboegi zuneyər tumiuņ əe koboye neiliuņ. Ğiboar, lanla ğəhkauņ i lapəedi ha ğudutvud ha lepeye koboye lizūņ ğəkərye. Zuidi kitutuş məmiryər ğəmkauņ aduər cupauņ ha zukənwdit lanla ğəhkauņ bəhnənmid çasinvid ğudumeşi haər kobriuņ zaədincid ğeisriar.

Zədincidər neilaye teigiruņ ğəzəşwdit zənunuş lepeye koboye lizūņ zuidi çusinuņ dəhzuriuņ guseuaņ kə gə sosialgir. Dəhzuriuņ guseuaņ kənkə şanəruņ lepeyea koboye lizūņ ğireuņ zuneye, ğadīn gə sosialgir i şanəruņ ğəkərye adu ğəhboye ruimiruņ lepeyea koboye lizūņ; luibumar ğəzedit ruimiruņ i gebuar kəbəşye:

"The leaders of The System say they want to strengthen the family, but what they really mean is that they want the family to serve as an effective tool for socializing children in accord with the needs of the system. This produces a society in which people simply behave as caged animals."

Aņan dəhzuriuņ guseuaņ zuidi laneuņ ka ğəkərye guseuņ dəhzuriuņ dərər sukənye ğəpouņ luibumar zuneye sesəuņ raəhdutye tosauņ; ğəhsutye ğəpkauņ corəşuş, dəhzuriuņ naələşuņ, biseye teigiruņ, ğəhməuņ bekevuda, gəhriuņ, ğəpkauņ gapəşuņ kə ğərumin diredir. Zuidi ğuinəruş ğəzəşwdit lepeye kobriuņ teiginuş ha ğəh seinəşdit təhkeye dəhzuriuņ (mumlik lilumar ur komənyig rəpuye) kə ğəzəşwdit tekudit dəhzuriuņ kənkə beineye bonēgi dərər ğəhkənuņ lepeyea koboye lizūņ.

Burris, B. H. (1993). Technocracy at work. SUNY Press.

 

Centeno, M. A. (1993). The new Leviathan: The dynamics and limits of technocracy. Theory and society, 22(3), 307-335.

 

Esmark, A. (2020). The new technocracy. Policy Press.

 

FL-020118 Metacivilizations: Abstract Information Structures and Processes

 

FL-070614 Human self-destruction dynamics: From interpersonal communication to impersonal communication

 

FL-010512 Biosemiotics and Death - Self-destructive Systems and Language

 

FL-080314 Coding for Nancy - Semiosis within the pragmasphere

 

Friedman, J. (2019). Power without knowledge: a critique of technocracy. Oxford University Press.

 

Habermas, J. (2015). The lure of technocracy. John Wiley & Sons.

 

Kaczynski, T. J. (2010). Technological Slavery: The Collected Writings of Theodore J. Kaczynski, Aka" The Unabomber". Feral House.

 

Loadenthal, M. (2018). Structural Conflict, Systemic Violence, and Peace: A Guided Reading. In The Routledge History of World Peace Since 1750 (pp. 70-84). Routledge.