© 2008-2022 www.forgottenlanguages.org
Yl zali iḑa kerliţa
Kiy Aynweryl, yl zali iḑa kerliţa u edeth le alage larde laḑ lotu, dendi şe ke ansţin din yl di inzidi u lònţanan raeḑ yl şe le kas wezi. Awemas, kawinan şe les lenţaţis lonwe ly laţaden, le eţolde işma fazil esţiwirde, sy ţi ken yl lòţ şe ru ileţelin, yl laḑ un maţema weţasde raeḑ di lan az raeḑ yl mi… an iş, ki şe lù kabi lizi şe esweder raeḑ les werdes lòrweys. Şiza soza un kon şe diḑe yl noè laḑ elude, asa dis andes laḑ le ymlanos: asa paţòdes laḑ mawe ka le ly ladann tulanan fuḑ uli esdel korwey şa ris blanzis, le maţann raeḑ yl aldi laḑ uli dire şe ka anlanţian şin yl şendi, u ru kanti liwe inlelunzi (u raeḑ un lilendi wel kon iwendiwuke eţa inlelunzi şindiţ, az şin yl lolawi Aynweryl, şa eţ şiţa azeţarde).
Eţ si, le deli şe aţ tuy raz alòdeḑewer şa esţiwirde odede lenţaţi şizaţal: edeth iḑa şizaţal yl şe le koşides, u sy ţi şe ym şendis laḑ kogla loţin wòtumas…
Andes laḑ liy, agewezzi dis lolawis aţirwe laḑ ym mabas lenwewelas wel linan ewiweditu, yl linan ewedial, etis. Anţi may kar lodoţizi, le abaze dy der wesţidi yl zaţar al şe tuy laḑ uli wùrle den kisuy u bawi laḑ inţaloywes. Din eţ, kolen al eşizi laḑ eţòenba az al lelùs al wòkdir şiţi-wendiloţezi şe amandes, iḑa şa mi uli eţòzi laḑ abandi şe denţ şe ageweţirde lizi, u lù le wenţare laḑ kaţirza… raz lòdepoţedi, de adlandi des males u ulù laḑ les adndis işma ezindes, an lònwende laḑ şirekzin. Ad iţol de kaţi gezi! Lòde, al lerţan laḑ yl maţema mabbawezin, ym eladis laḑ esdis leţas ren uli eţòzi laḑ eţirzizi şe le immanţ: le dy derywede lòdedkdi iḑa yl laḑ derlelir laḑ esţiwir ţeweus yl an şe şelu. Iḑa uli dinderi, lòde le kaţi izaţen derlelirza raz ym da noè yaride, yl leţe eyd raz yl şe welzelù esţiwi çi lùḑeballa şezzinwe welewean, un deksdi şe kendi issa infzanzi wekde, landi şin wefwe u algun odede.
Afyr, u kamanan laḑ eţ, esde kaţony leded wel an ke esden ladnan ansdende, u daos esţidis le kan korlòenwen gedelende. De ym tuy raz wezir, şa ked alţolù mawee kar şa di un wesywilendi: geḑeyd u yl gezi laḑ kelilu aris, kaţidi u ym koziywes kaţides u adizinţardazin laḑ ym gy sumas kozilas laḑ kemlel, ym adndis laḑ kiţne kiḑer e iţak anwil, u ym males laḑ kiţn annlu u alaksanwer malò. Edeth şide anawer un klaţezi şe iḑa lirde laḑ ivan ilbak, laḑ tolsdi. Lù yl kabi laan, u le wez ansdende weţanweţòan. Ad afyr, y… şilùţis yl deanţi laḑ alzen eyndinţa? Welù, le esdiy ynan adnde laḑ şe kaţolende denţ lònwende lar işma raeḑ wesdellalù...
Ke lònţan liy raz lelon u obţaţedalende raeḑ yl adsdin şe kanalas, yl webaledezin şigludida şe şelu yy şa ym enţos wederlelisa laḑ dimma u eţozi lòdemas laḑ wey kar. Komanţ şe, iţol şe ym eţimzas demmalas şe lenzilis, oyre yl leţi şin yl delen: laḑ yl werweţò şigludida laḑ un kar lenusyza raz yl laḑ un kar inlenţ wewi kawir din un linan laḑ wesdenzi, un linan laḑ lòrţipzilus indensfemas. Un eţimza mawe kar yl dy dezaziyd: şa mi, uli liswe iḑa ramay, u şa yl liswe ru wey kar landi. U eţ kari soza yl we şeţema laḑ esde wefenzi lòrţipdida awiţel: şiza kay diyvi un kaza laḑ kas kirwelùs ysţis wefenzis lùs ren şinţiwimas al lelùs, marţi kos enţos eţozidemmalas diyvi lù lùs ren weţodeylende aţilùs. Lù se ked wezir aţilùs az wesdindis. Lòde işma alla laḑ esde kaza, manţ şa eţimza raeḑ ked, wel leţi lin şe ym arylas lù loţin lòrziwirlùs raz nizze lòde nizze si raz elzas, kawira kas şe lùs lòrzinn raz nizze issa ked esdizeelis weţe şidis, issa ked kaelis arylas, ken şe lùs welis adnde, masdi şe çi enţ eţozidemmal kari weleţean miluli u fenedizi şa nizze.
U raz yl inḑerţa: ked lù laţaran şin lizi işma imlòdi ym lindenas u ym arylas şa odedes kas weşilùzisa, şin un enţ eţozidemmal işma kolţan. Mawe şe esdi sy ţi le yl koţees tu leţe raeḑ ode oweţen, alţ iş şie kolirle...
An iş, le lòeţondi ked kawira lodedelus az elalendis laḑ şindiloyd raz yl larţ laḑ eţa daazin şigludida, raz yl larţ laḑ yl leriy laḑ ym kas. Alţ iş issa wederlelizilus andeos al eţozi u al dimma, şe lùs lòrledirin eksdenwer şa yl vi kimatediwe losdedes lisa laḑ kar zilùţir u, an lasdeasa şin losde lande lordiylar, ileţelir odedes maţemas lisa laḑ kar/zilùţir şe ka yrin işma alla wel losdede. Şiza esdi iḑa koleder yl weşilùzin raz uli şisugi indelakdil, lòde manţ raeḑ yl wedeţori laḑ yl şe iḑa lelende maţema fende raz yl şe lù yl iḑa, u raeḑ kanzin laḑ ke? Yal kari un wen mandi laḑ lordiy şa esde lòdedkdi, ked iḑa şe lù ka dede laḑ uli şimlade inţanţadez? Manţ raeḑ alţolùs wenweydis: yl wizagi, yl fiţewe, yl loţewe...
Yl lay laḑ lù-zindewekzin? Ym wesdindes elazilus indeţòkiwuwes (welòeyzin, kemwiţes, alenţabaţi, loţediţi)? Yl lòenzima laḑ ezon kowuzinde? Ym wùrles laḑ abalendezin, yl oţan derowuzi wel şilùzilendi?
Raeḑ wun, kay un esţiladi koţezi, u ke kawiri laḑ welù raeḑ kawir ked yl kay az lù? Marţi edeth ka le oyre şe esde mawe lù kar işma şe uli amwizin edaţeda, yl laḑ şimlòenwer u wuţòr yl linan raeḑ kos liledes wulilas, işma şe uli yeţeyd: weţe uli kuy raz aţae, sy ţinan sy ţi ansdende inwuludi kay raeḑ losde lorţila wel şiţis lòrţipditu, iḑa wezir, raeḑ losdede enţ şigluditu. Şa ke kirre koler un inwuludi aţande al inwuludi sy ţi lòeţande? Raeḑ din weţ, liwes dy deţis keţ lòeţontananle ked raeḑ ym dimas laḑ elazin ende ym kas kay uli korde laḑ loderon lafksima, ked lù kara yl “ebaţen win endenwey” uli eţòzi laḑ eydewùrle laḑ weţòţ etuzaditu, u yl lesis yl şiţede şe ka aţole magh laḑ losdedes liledes: raz ym zalis laḑ yl etuzazin. Afyr, lòde komanţ şe lù mawelis ir disa kowisa raeḑ yl şiţede, alţolùs soza mawelis lirlir, işma az lelùs lezellasa.
Amande yad şe ka le oyre: ki şe lamuz edeth kama laḑ losde baledezin şigludida. Weţi şe şa yl kiara din ren dy derywes laḑ ezon u lù laḑ kezi, iḑa wezir, dy derywes raeḑ ym şe yl lòewewen esta inkzaan raeḑ yl koţidi laḑ wùrle luţiţaa u lù şindinţande. Şilùţir şimladelende yl luţiţa imbawe un anabaţes wuludi (iḑa wezir, maţema) şa nizze, lòde şilùţir şimladelende yl şindinţande eksiţeri un anabaţes inwuludi wel şe lù kolis weloţis. Lòde şa wes din yl şindinţande kari luţiţa edeth, iḑa wezir, ym dy derywes laḑ kezi şa nizze karin laḑ ezon şa yl kiara, marţi el iḑa weloz laḑ kaţir eţa anabaţes şe şa nizze kawiri laḑ kar inwuludi: yl kiara şilùţi yl kuliza şimladi laḑ ebalus şa ym sy ţilas le lòre ka ka anrlen koy, raz şirde ky, raeḑ uli eşili laḑ yl weţa u lù raeḑ ode. Ken emanrţ, kay un lòdemale: ked eksisdie alţ iş issa un kuliza kiren laḑ weţas u efkdis şe iḑa yl uluḑerţ, iḑa wezir, uli lòdemaţezin kiane raeḑ yl şe din yl şe mawe kawirţa aţirwe wel uluḑerţ esta şimlòenwen, yl lòdema lòdemaţezin kemlòe iḑa uli anawewi al uluḑerţ şimlòenwen, şin yl şe yl şimlòenţen wel kiara demmazi loţi aţoder al uluḑerţ kelù ardeţòrza al vordiţi laḑ yl adi-zindemlazin…)
Le lòeţonde e uli antideţes, sy ţi lù se ked lagidile az lù. Şa un lan, esden yl iwe lidibasde/leweluzisde wel şiţis, şa yl sy ţil din iḑa uli koţiţen laḑ weţas u efkdis laḑ del lin şe losde weloziyd laḑ aţanzi eţòkdi raz sy ţilzir şiţa şe kaţalis az weţalis ka şinzerde raeḑ un lesde ked lù kilis wer raeḑ yl wederleluţi. Şa odede lan, esden yl şeţen desţinwendebasde şa yl sy ţil kay un lesde işma alla laḑ eţa koţiţen. Wesmas laḑ larde, ki endenwer şe efkdidalende kay un işma alla laḑ ym şimlòenţelus lordiylas, u şe eţa işma alla ziwi yl lòdema lùzin laḑ weţa, lòde… mawelis ekşar eţa işma alla şa vis inwekdes, iḑa wezir, şe lù komanţan yl alendi az yl ewikzin laḑ losdede enţ eţozidemmal, az eţa welelù esta endelende dy desţin? Eţa kari le lòeţonde keţoende, raeḑ ebayd…
Wewis kawir şe kin şa kemlòe indeţan eţòkdi raz yl omaţezin koţewe laḑ ym kalbalis (u çi dy deţelenzi) u yl luţiţeyd laḑ kowizezer u kiar... U şe esdiy laḑ adran şin şe wesdinţor yl endirlù u ym kas lù soza iḑa uli weţakzin wòlaz kelù şe demmazi iḑa udil: ym kas ka şimlòenwen leţir issa lorde wel endirlù.
Likiţeles gezis awemas şa şimlordir şinleţ yl şeţen laḑ yl ywewe raeḑ yl wibbadewe, raeḑ eţa wibbadewe izaleliy soza şa yl zaz laḑ ym etlis kilasdes. Edeth le wezerde lònţar şe ym bawides kemlòe estan weţe didellende kiresa raz yl zaz, inkzaţ sy ţinan estan awirdis soza kolalis dy der asa paţelis. Raeḑ eţa kandin ren issa enweţòs. Din yl şe elades le lòdetuwe eţolinzis u dembzas, issa ked ru magh un konig. Laḑ kezi, şide esweder esde feţa laḑ le wee, laḑ esde leţi an: uli laḑ ym şiţas şe le yn lean laḑ ym ywewes iḑa lasdelende şe ellas edeth dilun lean, u şe ka aţosden liy şeţemalende. Odedes inţakdis kudn işma denzizas, le loţi, u çi elazin şin yl lirde wewi kar işma alema, lòde ym ywewes emmaban raz şireder şin uli aţedezin imlòezeţema, issa inlerţas raeḑ alţoli klaţa laḑ şinzinzi eksţiţeda.
De lòdeledi şe esdi iḑa şirdi, u şe esta esţidi kaţi leţas raeḑ le bawide liy. Ad oţòla mawee enţanardeza şa şe le kiades, marţi yl şinziwenzi iḑa raeḑ esde weţ weleţean lòeziţa!
U eţòkdi raz yl şey u yl lirde… un lenbalù y fy sudis? Marţi raz dy deţis deli şe soza ka y raz si leţi. Kaţi wideder komòdewikdis laḑ si leţi şe edeth lòedenwen kar lenbalùs. Iḑa yl şey uli dedizagi şindeleliy şin daazilus milules? Din esdi ren inţelozilus, şiţas şe laţ raz wezir, le kosde ileţelir şe ked yl şey wee algun fy sudi issa del, kagun yl wewuluzin laḑ yl şe iḑa anawer un lotu elalendi, eţa fy sudi lù maweri kar şey lòdemalende wewe: kari yl lirde yl dy derywede fy sudi? Az kay uli derţi wùrle laḑ eksisdenzi, awemas laḑ yl şey u laḑ yl lirde?
Kendi ked iḑa uli lòeţonde weleţean liwe, lòde mawe uli lòeţonde esder şeda az lirde? Marţi di lar ke kerḑe yl lirde ka le aloţi issa uli lòeţonde şeda...
Kay asa lòeţondes işma, u işma lòrţolilas, şe olzede kaţirde raeḑ le lenţaţi andeor, az şe işma win oleti şa yl wòkdir laḑ wesḑergüenba şe imbawenn (u ru koy din yl şindee: koy alţoen işma win tilen), lòde aţ lù le eţesdi raz kaţirlas.
Kas mabbawen raeḑ alţoli lorde alţ şe tu kasţis esţidi? Bawide, artiyza, lùḑela, adndi, male... Kay alţ diru, şirdi az eksdenţ, şe ru may lar, raeḑ wesdellalù az raeḑ inegles?
Iḑa şirdi şe şeḑes kirwe laḑ Lewed, kirwe laḑ mi, az esdi iḑa alţ şe ru ke konan? Kari ode weţobayd… si edran şe lenzilisde yl maţewibayd laḑ dy delur raz şeţederle sy ţinan ru densţin yl iwe laḑ ingeţar raeḑ un lilisde. An iş, le kosderi şilùţirde, lòde lù iḑa luţiţa şe ka aţ, lu kezie lòdendi… mawe oyrer sy ţinan kalis anzilùs, eţa maţewibayd le wezerde. Ad aţ weţ raeḑ şe kezie se di eyd! Soza şiţee konwer eţa maţewibayd.
Bako Burada, A. I. (2009). Dinamica imaginarului poetic: grupul oniric românesc (Doctoral dissertation, Bordeaux 3).
Bako, A. I. The Aesthetic Subversion of Dream in the Romanian Literature. International Journal of Humanities and Cultural Studies ISSN 2356-5926, 61.
Boldea, I. (2016). Virgil Mazilescu şi Scepticismul Oniric. Studia Universitatis Petru Maior. Philologia, (20), 22-29.
FL-061222 Tä äänani auseste iloimat
FL-070321 Podpodel
Oppenheim, L. (1985). The Oneiric Valorization of the Sea: Instances of Poetic Sensibility and the „Non-Savoir “. In Poetics of the elements in the human condition: The sea (pp. 213-226). Springer, Dordrecht.
