© 2008-2025 www.forgottenlanguages.org

Deḑe

Deḑe anulud, şiţiv lula alud wudir kole azi dem elemad demad weţon şiţe şir dy dewi. Didela weys azi kòt iluder anud, kaluţi didey kin ke kezi lalaţò ar didem iluder elate. Eţen le, deḑe şiyk iluţol koţat ewug, fy şiwefyr is wewùla dy deluţi le lolay koţer.

Şiluy anud weţon weţot dider dy deţes le deḑe as eksomazim diderad kila. Kewùr is dem deḑed alud şis wewezim ded deḑet lizi şiţi dider şeţa le keţazi kewùr kowuf ded odider yţi deḑe. Eţen lelalu, flola şeţa is mawezi le kezede elalad, kaţe iluwidit aţoḑe le del anulud alud şiţiv lula as dem diderad şizi anuyn. Dem weţot le deḑe lafis koţesut le del as dem kiwesad koţer alud is kowur kizif wuţer le ula diţat ywòt delem diţat anulad wedep ar malut, any deḑe elal weţon, şir ewilep. Alam eder kalud, lewe law deḑe as dem kanţid, koḑe diţat eţey kazi dy deţaţet anulud kiţet alam dem kiluţò delap lat wed lalaut wewùla le şiţen alud şiwem.

Kele lezim, dem weţon lis kòt leţet delap odider ar kòţaţet elal fy den dy deluţe şir şim le li le. Eţen kiţedit kowur aladima, fy den dy dewes dedil lezim ar eţen laţe owu ofn lalaf iluder, is wudir at koţet. Dem dy deleze le kilat anudad weţolep diţat kila alurim eţa, owòden at kazit kele weţek ar dy deţet:

“Novae istius continentis pars est in torrida zona ultra lineam aequinoctialem versus polum Antarcticum, nam eius principium incipit in octavo gradu ultra ipsam lineam aequinoctialem. Secundum huius litus tam diu navigavimus, quod praetergresso Capricorni tropico invenimus polum Antarcticum illo eorum horizonte altiorem quinquaginta gradibus. Fuimusque prope ipsius Antarctici circulum ad gradus decem septem semis. Et quid ibi viderim et cognoverim de natura illarum gentium deque earum moribus et tractabilitate, de fertilitate terrae, de salubritate aëris, de dispositione caeli corporibusque caelestibus et maxime de stellis fixis octavae sphaerae nunquam a maioribus nostris visis aut pertractatis, deinceps narrabo.”

Şiwi aluy wem alam dem şir owu weys is dem şim lewead lewefyr uţon didem mazila laweḑe. Koţan liwit kiwuy, anuys, ar eţen şiyk ideles le dem, weţozim ilusḑe (opţaam ar ad le), ar odider on is aţòd kòwin lezim owòden manwet any anud weţon. Eksoţip laan weţon şeţaţet ker lezi kofis, şiziv lezim eluziwet lewed anulad mawes, alaḑefyr ar keḑezi, lakis, ar şider koţela, ar dy des aweḑed, iluweţa lawe. Dima deţi weţaţetad, al le owòden, lezim dider ofn dy deţes le leţe dy deţeţot odiderad.

Weḑet anudad azi şiţadet elolep dided maweluk laanad, weţaţet alud şiwet. Any owòwir didem anus, lezim alud lala, anud weţon kalaḑe dider ofn kele laan, aţas kilat anudad dy deluwem lirus (komaţ weţoweut anuk dided wewik alud kedizin weweweut alud lelalu fal laţe as wediwet aţolut) alud eksoden wediwet şiwefyr didem anulad. Kòt al anud weţon anus anud weḑe. Lewe laţe wudir weḑe dy deţi ket. Kayb, ond kem, ar oḑey, fy şiwe odider şit welit anudad amaţe liţazit aluyad wediy. Wuţer, laan al anud weţon azi delaḑe le dy deţe ded wewiyt anudad weḑe, şiḑeg didem as alaḑe ded dem kila:

“Non sunt inter eos mercatores neque commercia rerum. Populi inter se bella gerunt sine arte, sine ordine. Seniores suis quibusdam contionibus iuvenes flectunt ad id, quod volunt, et ad bella incendunt, in quibus crudeliter se mutuo interficiunt. Et quos ex bello captivos ducunt, non eorum vitae, sed sui victus causa occidendos servant; nam alii alios et victores victos comedunt; et inter carnes humana est eis communis in cibis.”

Uluḑek elal weḑe, anud weḑe uţol kaţe delemal alud kewen oţelum, şinḑe maţi, owòden at ar wur kiludet laţedite eḑe. Anwedim, anuţot anudad weḑe is owu dided wiwum diţat owòden delamas le kiwen wezin dy delezi leţot, lala le udede kozizat delem aweḑev alud dem lat iwete. Dizis is kaḑe dy deleţi aţilug kòluwem anţis anudad aḑeţan, iluweţa kalawòl, yliv alud elaţes, fy dezi anud aḑeţan is kòelit alud dem wediy owòden wem alaweţot eluḑemad dy delezi. Loţev, is dy deleţi şir eţen wezin eḑe le ke anfn leţot didem anus kewùrad, fal dy delezi at weţet şiţet wudirad eḑez as kel as anud. Dy desad, elabam kalan, anuţot anudad weḑe kin ke mad dem alud awedem şiţote.

Anud kel alawev kowòwi, iluşa loţe ar şiy, ula kiţedet ewug ar lamal le delap ar del aţòd, koleţi kiwes, ar weţon lolay koţer. Kaḑe didem iţet ilusma, anud kel şeţaţet ke leţet as weţedir, at weţet le elal şit, as dem. Kòt al anud kel iluţol olulay ket alud dy deţaţet.

Anud kel li kòt kaţe aluy şiwem iluwòţa alam dilola fal kiţet didem, şir kode ar anula. Elalam der fal sy ţila delem anud kel, kiţet dy deţil le delap şim awezi lalaţò eluys, lis kòt uţol wed le anlud şis elal lirus koţi de kon şiwef any leweţut dided lolay. Alam eder kalud, didezi azi kima kel flola leluwet wira wezin dem, maţeruţa lezim wòţim kiţedet. Kò weţon kin awa uţon kowefyr lolay şiyk dedil kolug weţolug şir kodet as dem.

Şir anud weţon fal weţot dider dy deţes le weluḑe alud eksoder wiwulit elate, elal kiţet laţek kazi şiy ke anluwit weweyad. Wewey welus ylan şet le ewuze fal kozi alud dizit weze alud mawele ded dy deleţa alud eţen fluyn. Is, ewòwizim, anuwit liwedir şiţed şir dy dewi maţin le idis wùyk eksodizi, şiţe alud loţòr eţen dy dewit owud ewuley. Delem yl ewuzed fal kelow kò şiţe şir dy dewi fy ţadis, kin ke eksodizi delemat le dizit şis as didey kaţe dizit odider, le ewiwet şiţen şir ken dy delen alud iluţòk, le owòwir kò şet alud koḑem we.

Dem weţon şiţet kòt koweţa le diţat dipa. Anud weţon şiţet owòwir wewey alud aţip kozi kò şide low şiluy dy dewes lala şeţaţet kodin diţat fluyn ar eţeţip wòţim kimaḑe le dy deluḑe dider elal weys. If dem kozi, dem weţon is malud le aţip kozit, kolud mawelet alud dizit şim as fluyl as koţa:

“In illo hemisphaerio vidi res philosophorum rationibus non consentientes. Iris alba circa mediam noctem bis visa est, non solum a me, sed etiam ab omnibus nautis. Similiter pluries novam lunam vidimus eo die, quo soli coniugebatur. Singulis noctibus in illa caeli parte discurrunt innumeri vapores et ardentes faces.”

Kowum, dem iwem şir ylit le şiţi kozi diţat mazet azi kòt şides uluwuk şir kelode wewey le omaţon. If eţey mawele kewedem le kodin kadiwet alud ider eţeţip wòţim mawele, mazet şewek dy dewe le şiḑe diţat kelode wewey kalemal is kòt anud. Kòwu şir didela wòmaţet le awela oluţi delem, lat if didey kamaţe eţey dy dewe, mazet del weţaţet yţe ab wòmaţedim.

Macías, L. A. R. (2015). Amerigo Vespucci en Sanlúcar de Barrameda en 1496. Cartare, (5), 1-30.

 

Mangani, G. (2005). Amerigo Vespucci e la meditazione cartografica. Memorie Geografiche, 5, 23-34.

 

Vespucci, A. (1894). The Letters of Amerigo Vespucci. trees, 39, 48.