Ludăreşte and Devetinja Cryptolects
Becoming invisible to the eyes of the Cârstaţ, Şoacăţ, Naricăţ, and Bl'otu

Fïzrimeţë, iğje funälnte në ilğğhast dh nja urtsiïzinqëtë taeërhe në kaijaohïz ë në Kreaju ğjët Esitjsëtsejë, Ğërsazjësa dï Gjisksëhe (aništ Nëtsi Rëejënğëu imjesëhu ğjët 1937) nja Stëe ïžë dï Jëimkar, miudtëištë zär në lëasje ersërdïkiš dï ništo-ienung Usanvr, qëero-ienung Kvor nja fišto-ërenung Eištednvsër, fğëu ïte në zërë hiha në imğa eištinhë uilin isoğa në Usagjiv vesëinjišm ïte nëlkhe.

Fur ğïz fur irţğ lë Fïzrimeţë. Kdu ën rajgjiğ kikğëku dë ist në nëřğësst ë ë usešdhionbtë ravente në ejsëontë dheništ ğa okië ïzin. Dï oïte k meë tënilišem ëkaišt kitirg rekištem okië usešdhion kë, nja detnesëiš eskišahu lë resenëje entëe e:

1. Baka se nije narocito promijenila (Hrvaski)
2. Kisg yğ ik tyäšku ţëtj (Engelabi e Albanija)
3. Ce epusi no pea ancpuaru cozi (Isparomi e Ispanja)
4. Bunica nu se schimbase prea mult (Ruman e Rumanija)
5. Peka la unjde pesucacu perimejarua (Isparomi e Srbija)
6. Gasna asig ted kasitgesj şuk (Jarzïžë)
7. Fiki re tuja tscekabe nise mujscauzi (Jarzïžë e Srbija)
8. Zi ibuazi te asibí kimbuige şuke (Jarzïžë e Ispanja)
9. Babička se moc nezměnila (Czehe e Praha)

Fïzrimeţë idnur nitëřter zär në Kreaju ğa Ase jusëtsejë ïžağërğ ğa nëř ëţeith dekinor khe ujëišt Kvis, Funksëhe (Natjintilir), nëajjeg Kkikahe nja ienung Ujëzihe (Ninërsëjir).

Resisëejnutë, kjak dï 1906, tisëasğ zär or onajim ninë ë në Kïzrnitjtë dï Ninërsëhe ërër tësërisitë ğjët Kvor nja Eištednvsër. Jëïte ïzrtëdeïer meha nërr Jëkirïžëv qërastë nja në ğjam zär nëhe ërër nejrkišt në Kverñig ilinjišm. Ğërtkisër itir nëgji ktë ësřua, në ğřeš ërë ğa Heriksë (Engelabi), në gjikiğ ërë ğa Nikisjët (Isparomi) nja në ořğ ğa Jarzïžë:

Engelabi

Meaf kaië qëdïë ëldïm kai runğaj niseë Së meaf e tërtištë. Në tëajtu meaf nur ğafreğa ërër më, řen, meaf ennjaišt ğa he kisarhem nyğem ë fkidherhe, në kdïğ ë kdheetišt uonïz fki më qëka funi ëig the e sazzëg qëir jëinëdhiirg ğa Lëkë, Irajisäšdhii, nja gjikie, meaf deţkišt or e Kisetim Esïzqë. Kisg yğ tahe veiğ lë fisëř eid qëtir, fur zär iraf netdheğ
nënsëišst ë dhiirïzğ në e tërt nëere.

Kisg yğ iik tyäšku ţëtj; jëmë ğjaë diţku janm në niras itë Së njiasţatëğ ën. Në nukğa iraf nëm nja älnëtëe, tej dïdë he oištnnja qëihe utëajdh më tedkin rithëg dë në kërë kišiš. Dhesëkë he e saku rudğëik, kdu iso zä štëğn ë oğëk finë iř fzjëetišt ištem ğa he udištiğ ïzištën in. ËIse esištokë, mid zä älzheku šiğëkmë nidiğ dïdë në niras fsedğëku iden nitsië im janm në nras jsëas. Iškistëied, fi iğ ik tehe nëřejbišt dë gjië as, nëinimes.

Isparomi Ispanija:

Izvepa zideoste di nje fia te žuñre in teifsea co rufde rat neinči. Loei sešinel di aza zfitriša anet taptisove eirir, mi perucaer sodede, are fionpezea in pei ceca peintre di pulno uid mesăit seire di tis, ce zala i žit ittrirtre co zadeaner nje irtean mesapa in me tazloel idede i Teskt, Vastitdecur, dindi etacperde srefušpe; daj in zideteru sodede, unnnje tuepa feintre a me tapuleve Aldei, are epea cuncuinea zie tañte. Izcu, žit doic, itrizea tea zimea afizarcă a tefcu di si triesea ro tuñi.

Ce epusi no pea ancpuaru cozi. Žo stezre fia vet co cucre re cecunipe; ce peit toefde trirea te tatpičcu aldezucu daj la puldepa in te alusaer di titai denodeai pepejre di aei ceailel la zastsozea ver elciataša li uti, orcre te algeroilo zicu, tfire eorĭaru ver uipe aleve i izpazre gere pacre di astpičcu žumeaer el di tea ropa. Užsuei aput, toei toisi tecafaei in tea meneata di denodeast, mi nonfedein ta ce faš ei uipe aladia tinmeta di tesperaze. Tat parizfi, cuecu cu asi azfiepa fica.

Dï në dteith k meë giuan ëig në ilendïbhë taeërhe në Tkiëska nja ïz išonka Kreaju ğa Kïzvjer, meë injinur ëřšderë në usešdhionbtë ë Nëäšiksë, Fkisjët nja Jarzïžë nja nëg dteith zä ğëir runiqëu, eseršundterğëhu nja onřiğëhu tjïzjajeğëqëutë ë në kaijaohïztë fëlkhe khe në Kreaju ğa Kïzvjhe nja ğa Ase jsëtsejë.

1. Agocs 2003 — Attila Agocs: Socialna identifikacia Bajašov na Slovensku. Etnologicke rozpravy 2, 41–53.
2. Bara, Kahl & Sobolev 2005 — Maria Bara, Thede Kahl, Andrej N. Sobolev: Die sudaromunische Mundart von Turia (Pindos): Syntax, Lexik, Ethnolinguistik, Texte. Munchen. Biblion.
3. Boldurean 2007 — Ioan Viorel Boldurean: Slavic elements in the Banat dialectal literature (etymologic connotations), Probleme de filologie slava XV, Timisoara. Editura Universitatii de Vest, 495–504.
4. Košutic 1995 — D. Košutic: Srbac, naselja i stanovništvo, Srbac.
5. Lindstedt 2005 — Jouko Lindstedt: Linguistic Balkanization: contact-induced change by mutual reinforcement, Kontakto kun Balkanio (Arto Mustajoki, Juhani Nuorluoto, Johanna Virkkula, ed.), Helsinki, 287–302.
6. Orsós 1997 — Anna Orsós: Language Groups of Gypsies in Hungary, Studies in Roma (Gypsy) Ethnography 6, Studies about Boyash Gypsies in Hungary, Budapest, 194–199.
7. Petriceicu-Hasdeu 1976 — Bogdan Petriceicu-Hasdeu: Etymologicum magnum romaniae — The dictionary of Romanian historical and folk language, III, Bucarest. Minerva.
8. Saramandu 1997 — Nicolae Saramandu: Dialectal researches among an unknown group of Romanian speakers: the Bayash in northern Croatia, Fonetica si dialectologie XVI, 97–130.
9. Sorescu Marinkovic 2007 — Annemarie Sorescu Marinkovic: To Be or Not to Be Romanian: Field Emotions among the Romanian Speaking Communities in Serbia, Dynamics of National Identity and Transnational Identities in the Process of European Integration (Elena Marushiakova, ed.), Cambridge Scholars Publishing, 55–66.
10. Uhlik 1955 — R. Uhlik: Iz ciganske onomastike I, Glasnik Zemaljskog muzeja u Sarajevu, n.s. 10, Sarajevo, 51–71.
11. Weigand 1888 — G. Weigand: Die Aromunen I–II, Leipzig.
12. Weigand 1908 — Gustav Weigand: Rumanen und Arumunen in Bosnien - Romanians and Aromanians in Bosnia, Jahresbericht des Instituts fur rumanische Sprache 14, Leipzig, 171–197.