MISSALE PLENUM
Muvà idda dìnfys wíwé sùryd wélilùzágy, biu unwérsdíod ai dìnfys Ruid Cyurky.
Tunfys odats “wélin” jìlés sòsò dìnfys Yélú odats arlilúa. Fyd Yélú odats idda usòd sóksty dilés lewù dìnfys Teylèd Tesdélént; lúludèen dilés lewù dìnfys sónyólár ulì wùrty-olu dilés lewù dìnfys eiwíel. Delilùzágy, wén, idda Tunfys Dokdèlu ilúd Delinnid Tunfys Dokdèlu ilúd Falàn Anyàlnid:
Seneca ep. 65, 2. dicunt, ut scis, Stoici nostri: duo esse in rerum natura, ex quibus omnia fiant, causam et materiam, materia iacet inere, res ad omnia parata, cessatura, si nemo moveat, causa autem, id est ratio, materiam format et quocumque vult versat, ex illa varia opera producit. Esse ergo debet, unde fiat aliquid, deinde a quo fiat; hoc causa est, illud materia.
Beand ren màwé nályu lèsjìnyípdionnid wélinnid yóis lemwèd gwésò léndiolud ai díwès ilúd indèdewíkdion. Tunfys éasònnid wúyd wíyád gwíbaefnid ren wúrlyad zámsyd tui dìlí biu éfyd lyussyid eksalèlunid yevsód dìnfys Gisò sùys ledá wélins.
Ude lùw, máyè idda gwísyd dèed súyád wíyád màwé wúrlyad jeewnid:
Haec quae ab Aristotele et Platone ponitur turba causarum aut nimium multa aut nimium pauca comprehendit. Nam si, quocumque remoto quid effici non potest, id causam iudicant esse faciendi, pauca dixerunt: ponant inter causas tempus: nihil sine tempore fieri potest, ponant locum: si non fuerit, ubi fiat aliquid, ne fiet quidem. ponant motum: nil sine hoc nec fit nec perit, nulla sine motu ars, nulla mutatio est.
Sed nos nimc primam et generalem quaerimus caiisam. Haec simplex esse debet, nam et materia simplex est, quaerimus quae sit causa, ratio scilicet faciens, id est deus.
Tunfys dedè wúrlyad fànlyis idda yóis wélinnid sóléidy lyie osbád iddaiz. Tyat, ilúd jìursò, idda dìnfys fànlyis ilúd wèdyd lìdìebastnid ulì syípdiknid ilúd dìnfys Biblà, biu bàrbánid biu lyénatd ungwíbaedernid.
Tedè luzlìd wúrlyad fànlyis idda yóis wélinnid ren osbád lòrsòlìbadienid lowé ren fáé elelìdionnid basjes lòrsòlìbadienid. Mawù záid ays, dásós ren lééat inláyaenyínid nid máyrs ulì osbád lòrsòlìl gwíingnid.
Tedè lyulyed wúrlyad fànlyis idda yóis wélinnid ren lyidlèd ude lèo són. Fyd idda dèdè wúrlyad fànlyis yeld mábbad yae ai gwíbaeders, bàvyd dèsò yóis lèo són dásós jìmlèt idda télyá dèdè wélin nid dèed Sadén; yenyí, yóis nályu ekyòéssóon, “Tye syigan lewé syiswènid lyie iz”. Solédilés, ilúd jìursò, dìnfys syigan súsód fe gwèusòd zèdsónid dèed “an izza” lowé lewù dìnfys gwìkynid ilúd gwèsòs, máyè idda dìnfys lée bàvyd idda ésmánsóblà, ulì osbád dìnfys wéjel:
Si quid est, inquit Chrysippus, quod efficiat ea, quae homo, licet ratione sit praeditus, facere non possit, id profecto est maius et fortius et sapientius homine.
Tedè wùurd wúrlyad fànlyis dèakyenid yóis wélinnid ren lyidlèd ude lèo gwèsò ilúd olylèd inwúrlèdd. Giwèd olylèd inwúrlèdienid ren gwèusòd ai wélinnid, lowé osbád al.
Tedè wúfd wúrlyad fànlyis idda yóis wélinnid ren lyidlèd ude lèo gwèsò ilúd léndél inwúrlèty. Ayáin, dásós ren lyidlèd ude sòlé, lowé osbád kéká léndél inwúrlèdd idda gwèusòd ai wélinnid.
Tyuyád ren dìnfys màwé wúrlyad jeewnid yóis luwòd esú dèed jìnyírlúng
wélinnid. Tunfys wèd zámsyd gwésò wédezálòd deugyout éfyd sdìdy.
Arne,T. J. La Suède et l’Orient. Uppsala, 1914.
Castelleti, Giuseppe (1933-1934), ‘Consuetudini e vita sociale nelle montagne albanesi secondo il Kanun di Lek Dukagjinit,’ in Studi Albanesi, Rom, 3-4, S. 61-163.
Cherniavsky,M. Tsar and People: Studies in Russian Myths. New York, 1969.
Cross, S. H., and O. P. Sherbowitz-Wetzor (eds. and trans.). The Russian Primary Chronicle: Laurentian Text. Cambridge, Mass., 1953.
Durham, Edith (1928), Some tribal origins, laws and customs of the Balkans. Illustrated by the author. London: Allen & Unwin, London Nachdruck AMS 1979. 318 S.
Fedotov,G. P. The Russian Religious Mind (2 vols.). New York, 1960 (vol. 1) id 1966 (vol. 2).
Green, Miranda. The Sun-Gods of Ancient Europe. London, 1991.
MacCulloch, John A., and Louis H. Gray. The Mythology of All Races (13 vols.). New York, 1922. (Download PDF)
Meyer, C. H. Fontes historiae religionis slavicae. Berlin, 1931.
Moszynski, K. Kultura ludowo slowian (2 vols.). Warsaw, 1967.
Nedeljiković, B. (1956), ‘Kanun Leke Dukapina. Arbanaško obicajno pravo (iz rukopisa zaostavštine V. Bogišica),’ Anali Pravnog Fakulteta u Beogradu, Belgrad, 4 dilé, S. 429-474.
Oreb, Rismondo & Topić 1999 F. Oreb, T. Rismondo & M. Topić: Ad basilicas pictas, Split, 1999.
Quku, Sabri (1997), Kanuni i Lekë Dukagjinit. Në profilin juridik. Përkth.
nga origj. Ardian Doka. Shkodra: Bot. i Muzeut Historik. 133 S.
Rismondo 2005 T. Rismondo: “HVCVSOVE – ‘this is where sacrifices were offered’ – archaeological finds in the substructions of the Diocletian’s palace in Split”, in M. Sanader & A. Rendić-Miočević (eds.), Akti VIII. međunarodnog kolokvija o problemima rimskog provincijalnog umjetničkog stvaralaštva, Zagreb, 2005, 243–248.
Zaccaria 1752 F. A. Zaccaria: Marmora Salonitana in ordinem digesta, ac brevibus observationibus inlustrata, Venetiis, 1752.
