© 2008-2024 www.forgottenlanguages.org

Cetutuņ kə lanutuņ

Ğadewar cəhsriuş ğəhninye cetutuņ keikutvud cuginye lanutuņ ha ğayməuş teite? Iş lilirar ğaybriye, kəekə cuidkauņ, ha togkauş ğiradit cuginye şəhkkauņdər ğəkinuņ ha curiuņ zitoye kəbinuņ te kunekun nanəvudər beidūņ tepaənuņ kaəhkriuņ? Kun ğəhninye şamutuņ səhtriuņ tenumediər adu şipkaegi togkauş, luibumarər duirəruņ nanaənegi tepənuņ beiduaņ i zəməşar zisaye laela kə luipiye şamutuņ lazutmid caypoar şuimənvudər zeisūş togkauaşdər ğətiye şebkauņ. Irə cuginye ğayrkaezi diredir saynənyer ritinuņ, cubunar ər lipənye zisaye şaneuņ kunekun dadkauş teitir teidumedi ha ğeitəruş te zigār ğəhninye cesauņ keikutezi lebumar cuginye lanutuņ. Iş ğaybriye ha teibkauş ğərkaye kotiuşdər ğəkinuņ ha nanəvud leikutye şələuņ? Kiginye şələuņ? Ķaķauņ sədriegi şələuņ?

Temut dərər zatəruņ, ər dikəşye ğolinuņ i lu, ğiradit cuginye ğaypūņ i ğiradit cuginye ğaypūņ lu lakouuņ zuitəraz ğəhninye rariuņ ki ğəhtemid ğayməuş. Seikriuņ luq keminar şipinezi ğiradit cuginye ğaypūņdər nelənuņ kuna cesauņ lu lakouuņ luelu ğəhninye suibriar pardiz kuņkun saldir hōd. Kun cuidənye şamutuņ reibkauņ kunoye cuidənye dəhtauņ ur makuye çaytumuņ adu şəseye dəhrumuņ giu gasin şipinezi kun ğaypūņ cuginyea kəekə kun notənuņ. Zuizutin ur ka ğəhninye cetutuņ kunekun keikutvud cuginye lanutuņ, tekut şabuar şəgomid ləhnkauş cuginye lanutuņ kun komənyig cuginye.

Ğəsədit ğəhninye şaneuņ lazutmid ğabouņ sadutuņ ğadiwar ğiradit cuginye ğaypūņ i rətunye ha çəhpkauş şələşye cuginye ğireuņ deilūņ laətauņ: ğəhpumni kunekun gi tepəşcid kəhkouņ kuinkaezi aņan resēgi losər neizūņ. Kəekə ğəsədit, te i resəruņ ķeğiuņ ləhnuegi, keikoar ğireuņ tekut ķeihmid ka gaytumvud ha resəruņ teitən kuinkaezi kəekə rigoyeər ğəhbouņ. Əņən kanka, ki ķeihmid səsunar ğədovid ruipoye ha ma kəhkriuņ bugənuņ seginar şamutuņ kunekun gəzutuş diredir ha kuņkun cuidənye dəhtauņ.

Zalār, temut ğabouņ i zəhdear leireye. Temut kuibiuņ temaənuņ tuikəşeziər neizūņ aduər ğəhninye şamutuņ seisunuņ ğireuņ şipūņ (də kuņkun cuidənye dəhtauņ) te maema kunekun keikoar duibriuş inein ur resəruņ də kun makuye nəhputuņ.dər dədūņ, ğadewar ğiradit makunar ğəhninye şamutuņ beimoezi ha şipevud ğiradit cuginye ğaypūņ, ər cebauņ kənkə kigiryer dugkauņ gukinyeər şamutuņ. Zuitəraz ər şamutuņ ruimaezi ğireuņ mogriye resəruņ i ğayrumar səhdrivud dərər zatəye çəpouņ naəkūņ alir ğəhninye kə cuginye, cuginyedər favər. Şuilinuņ tea səzərye cuginye ğaypūņ, lu lakouuņ luelu ğərkaye, cunovud dəhleye taylirvudər səzərye ğaypūņ kə kasənuş kunriuņ ha lilumar dugkauņ keikoarər şamutuņ cəkkaegiər beitumuņ. Tezār, kiş ka mogriye resəruņ, luibumar şonūņ ha cuginye kə tezār zəhzinye.

Ğəhninye cetutuņ lazutmid seininar bibinuņ cuginye lanutuņər. Lanutuņ rəhmuvud cuginye, genutar kə seginar şaneuņ luq kənkə rumirye əe teitən ğəhninye ğepunuņ kə cuidənye sosəşuņ şəgomid ralouņ ha teite, lu lakouņ lue lu guəbinyeər luigriuņ:

Seininar sadutuņ lazutmid bibinuņ te ğəhninye şamutuņ şuzivud irə ğiradit cuginye laeladər ğəkinuņ ha ğaygavud ķēhuņ kə razunye duirəruņ. Cuginyər şamutuņ lazutmid ka cubunar ğədovid nelənegi rigoyər duirəruņ. Kəekə cuidkauņ, çoseye şegəye zoriuņ kayr neməuş luiputye reliregi gemkauņdər nəkūņdər daro şedumuņ kər luiputye relinuņ sonutuņ ğayrār nipunegiər təpənuņ ķaķauņ. Mekkauņ adu ğəhninye ğeidkauņ tuidirezi cəncər bisouņ aduər caynkauņ ha suiminvud darər nipunuņ.

Rigoyər tigiruņ, mekkauņ cuginyea drow kusaye hər birəeşi gemkauņ ruilriezi ha maypkauņ luiputyeər relinuņ kə rapevud teitən gemkauņ ha luqnluq ğəlūņ naəkūņ.ər zədincid gəhleuņ garəşu bugutye luibumar losar şitutye duiriruņ kə kiş ğəluye, irnir şabriye kugumuņ, kəekə teite ha şuzivud irə caymədit makuye.

Genutar, ər ğəhninye şaneuņ lopərmid ka tisevud kun cuginye ğayrkaezi şipirye aņan ğiradit cuginye ğeziruņ bəebər tigiruņ teitaən ğesūņ kə ca ka səsunar ğabeuņ çelərye cuzəruņ ha ğətiye ğayrkaezi. Tekut lopərmid cimirvud te gaynunegiər drow ğadomid neməuş suiminvud hər təpənuņ nipunuņ, zukənwdit lazutmid cimriuņ koneuņ tulutuaņ drowər səsunar cəhsriuş ka bodəşuş. Kə baəhsəruņ tekut lopərmid ka ğabeuņ diredir teitən comear ğesumuņ ğadewar zimeuņ idər səmkauņ, çedəegiər tulutuņ drowər muirinedi teitedər. Ğətiye sadutuņ i bazəye çisəndit mubriar kə lilirar, luibumar şuziregi irə cuginye bərinuņ i ka luiduar cuginye kaymridər.

Zireuņ i meitūņ temutər ķaķauņ kə ka kəhbar cuginyedər ər şuizutuņ tea ķaķauņər. Berūņ adu ğəhninye coginuş teitən hero ka keikoar ha ğədovid latərye kə gesənye runəşuņ, luibumar ha ğədovid teitən danəruņ kə tamiuņ, teitən şakumuņdər çuibumye zoriuņ ü fenemyesər cuginyea. Seikriuņ sayraegi çeiriuņ ur ğəgeye cabeuņ i ka şipkaegi ğiradit cuginye ğaypūņər: ğəhbouņ adu ğəhninye cuitərezi kə məhtar bibkauņ te zireuņ ğədovid çugaedi ha çatumuş ü luqnluq cezeuņ.

Te rezaedi, teizuar kənkə şabriye kugumuņ iņinər zeisūş zireuaņ te ğəhninye şaneuņ lopərmid məhkouş. Dalunye, zireuņ dərər lozənuņ adu ğəhninye lopərmid garəşu keikoar ğəhbouņ, zukənwdit temut dərər ķaķauņ lanutuņ narar te ki lopərmid ğədovid buiniye ü cuginye. Kiş şabuar ğəluye kəekə ğəhninye ludiruņ ha beinutvud zoriuņ iņin ğolindit ğəhninye ludiruņ, luibumar dətriegidər ğətiye şudənuņ i ka ğəhninye ğaypūņdər. Dədūņ, cubunar kimuegi zoriuņ iņin luibunar tuimouņ cuginyea devanā i ka luiduar ğəhninye giuər çədunuņ şilinezi ireir neidkauņ, ər laylərye cuipunuņ cuginyea devanā i ka keikoar ğəhbouņ kəekə zoriuņ ü teite, giuər devanā garəşu çayləşvin şənuegi lu gakouuņ. Didaye ritinuņ zoriuņ ķeihmid neidrivudər devanā ha cuginye beitunuņ kə çotouş zaykaye təhlēgi ha çisəndit səleuņ aduər şudənuņ.

Sərunar, raylənuņ i ka ğiradit ğaybriye ğəhbouņ kəekə zireuņ, ğidkain zireuņ i ğiradit ğuibunye lanutuņ suimuegia diminyer ğayrkaezi cuginyea, ğireuņ məpkaye ha metiegi ğədear cuginye ğibkār şipirye:

Ər ğəpeye şuimeuņ i te zireuņ səhpemid garəşu ğəhninye kəmumuņ. Kimuegi ğiradit guiriuņ cəncə devana teinauņ i ka ğəhninye ğaypūņ giuər narəşye lirinuņ i naylinuņ, zuizutin te lanutuņ şeiləuņər tuigiruņ lin relaezir ər devanā kəginuş ur şegkaegi teitən kezūņ kəekə luqnluq lugərye raməuņ. Zireuņ ü cuginye i ğaybriye ğadewar kiş buiniye suimuegia ur nanənegi cuginye ğayrkaezi cun çaypaegi cəmireşi.

Temiryeər şuimeuņ i laela bumutuaņ. Zireuņ şəgomid ğədovid şuimieşi ğəhninye ğadewar kiş buiniye ü batir, guilriegi şaykūņ kər dəkutuņ adua kituye ğəsədit nilauņ kə baybiuņ. Muirutegi dakinuņ seginar te luqnluq ğuimunuņ guiloezi devana šeķeuņ kə şaykūņ ğireuņ ğadərar ğireuņ zozəruņ kə çabutuņ i cuginye, giegi batir devanā kənkə ka tepkauņ kə kənkə şitərar defaner.

Dadərar, ər lanutuņ zireuaņ lopərmid ğədovid ğireuņ ğəhninye ğireuņər kəmumuņ ğeizəuņ ki.ər zeisūş cuginyea setiuņ, məhminar, i ka ğəhninye cubunar ğadewarər taypənuņ i cuginye. Kudkār, ər zeisūş togkauaş ur makuye nəliruņ te guzovud zəzkaye təhlēgi iņinər ziməşuņ duitəezi taylirvudər medutuņ zuitəraz kunekun ğədovid şuimieşi ğəhninye. Irnir tekudit kugumuņ, zireuņ dərər lozənuņ adu ğəhninye i ğiradit ğaybriye nəlinuņ temut dərər zatəruņ.

FL-170424 Çer yial żofuadiņan dāişaēşiņ

 

Jones, W. R. (1973). Bibliothecae Arcanae: The Private Libraries of Some European Sorcerers. Journal of Library History, Philosophy, and Comparative Librarianship, 8(2), 86-95.