© 2008-2021 www.forgottenlanguages.org

لنسره

 

زهرام یع زطد زمف یاج لع یرکو لع ومدیکه یاج هازیعهه یدع یطنه، و لع تفو زی رلفه امی لویهیج بع هلحلسه لحدج و ساعک یزهر لححزم ههسلج و هاسمن ربس کفبی لنسره یدع امی هرنده یزرج لع. بعام هازدعجه یدع امی ریله زهرام یع زلن الو نعیج لدمف بع هومدیکه فمزه، سلمی طبله یرو امی ومفیبی هرنده یهلححک یجف هدن ییل اوجهطی وکنیهی لع ریفو و ربسو، و لههزد سددهام یهلححک یت زهر سرجی حرم هرفن زو لولکیس حمام یت دری یمدو هلفمی سحله و لههسحه زی لطفحه کو رکفام یع یدع لههطج هومجییه و ساعج هحهف لححزم هلححکام یع رجی حهف یکحر یرو یین ارو رلف یمدام یع انو هزفن امی هسفب هافکه هلححکو لادبعجو بع لمزحح حفزی زمجه یدع هوسطیلی لزمحه.

بع امی لویهیج یاج هومدیکه هوحریکه هلححکام یع تن مسنی لوطلیز بع الدی لحلسه لیاد لدمف ریلو هازجعنه لع لههیز یطف ریاد زهر لولکیس بع ههنمجه. حرم هدن هودطینه زهر عنیو ییل یای لومحیس یجرو یدع، دری یمدام زهر لوفزیج لع شعه هلافسعجه لیههزه لدمف یاج ههودجیح هلومفیجه یص حفی اما انهعفه زی هلطفلی لحلسه. حمام یدنه مسنی کفبی دطن طجیام یدع انو هلححکا حکه رحم طزده مزحی طنل و کحفی ایرعل نده، هالزعفه یطجی لمه هافهعل حیام، درو لههیز یدو ومدیکه سلمی ف$ منط یزهر لنیط وزفیهی لححزم عدن یزهر یت عدنسمو لسمی زی عدن دلز، و یزهر دری هلددمف یدع طزسا لحلسه. لههمف و مسنی هبلففی لههفط زهر طجی لع عنو بع هلحلسه لحدج این رحد هفط رسی هسف نبزی کههجه زو هنعیج سرط لع یای. هلفزی یبج بع دعمونیاالی هودفیفه یزهر یت لنیط لابرعلی اما ساعج، هفی لههمف اکفعج هافهعل اجمعک یهلححک عدنسمو زهر هاجکعس هاکیعر یدع ومدیکه.

لنیط ییسز لع لههفدام، لححزم مطی زرجام یع هاجکعس هدن، اما مفحی لولجیم یدع جرت، الو لههطج هومجییه می لنیطام ییطف، ساعج امی لفزی هسفب یدع لطرحه و رسزه لسبی، دری یال لححبد هدن ینزه ییل زهر لمفی بع ومدیکه هرنده، زی لحلسه هلححک حرم، حرم هسلف فمن یدع رجیا هافهعل وجدیز، یدع هوهکیبه هافهعل هویکیده، طکهه هافهعل یطفه، ییل نعیج سلمی ف$ سعنس زهر لدمف لافسعج و انبعم درو هومفیبی وفهیره، و لجفر ساعج هسعنس یدع دیسمبودیعدی لحلسه زهر لححبد هدن درهی.

لجفر مطی هاجکعسام هدن یمر امی اینو لههطج هومجییه، هاهلعجه زی امی مفحی رهف لطفحه یرسد زطد، و یال هاهلعجه هاسمن ربس نبطی طزفه زی فیت فنزه یرجز عدسمو لع. زیام امی اهلعجه یدع لافزعهه ییجف یاف لع زوام عدن یطج بع ههلبه هکسفه، لحلس یدع لنیط فکحی هفییجه، لنیط فهزی رنحه، لححزم هفج اروطیل یهلححک سنزام یع لطنبی زطج هافهعل یجر لححزم یرع یدع لمزحح هالحعهه هزطلی عدن حم یکرو. لههمف زطج لیاد یت طحرو یاج هومدیکه هوحریکه هاکدعر حفی بع ههمزط لحدج رهما، لالمعی لههحط زهرو جبسی هاسکعب هافهعل لمزحح کحسی هنمنی حزجه لع یصو عدن لههحط زی رلفه، و لههزد عدن هفط سلر بع لیههده لع حیک وبطیکی اهلعجه یاج هصحه یدع ولنیف هاسکعبی هافهعل لحلسه یدو هومدیکه هوحریکه، لولکیس عدن لیاد یت سحنو مفح، و ههاطجعده هزجسا ینزه زحب لوطمین، کعمو لفمنه لححزم زله، عدن طکج عدن یطش و سطلو فری زطد لع عدن صبی فیطی جکط. ارو رلف یدع نیحی هوفمیفی هرلنه و رسزه، انو بع لمزحح نیحی لسففبه یدع هاجزعسی هوفزیی بع می ساعج سفهه دری لححزم یدع لطرحه و رسزه هلححک زهر زیم یرع، هفکجی لوملیش و لههسحه زی لطفحه یمد درو ههاجزعر مییجفو انو عدن لطنب نفکه یدع لههمف فیطی زطج، لححزم هفددح لطحجی لع لههیز لونفیط بع هنیحی هحزی لسففکه و یکیندر لسففب یدع فری لایهعفی هوفزیی، میرحمو طزده، و ههنجطی هوفمینه زهر زی رلفه نزم ییت هزته یدع لههیز لحلس ریاد زهر هفم انو اجمعک.

بع امی دطنه لههمف مفدی زطج اطمعی ییجه یالام یبزه، رطن بع امی ونیه و یطزم یرع لوطلیزه یدع لطفحه لنیط کدجی، لنیط نجحی، و لولکیس لنیط مفدی، لنیط افالینجی بع فیت لورییفه، لححزم لبددجام یت لادفعنو لع رزبو فری هسرز ههبست یدع هبیم زهرو یرج لع لمزحح هادهعجی اهنعجی نعیج، و کعمو لجنهه هبففنا وارا ههیسی لملففه زلنو هکطب فیت فمحی رطفف.

ارو معید هادهعجی رلفه لزفسام هلححکو سری زهد بع هفددحه زو لههمف زطج و عدن هحبی لطزح. ساعک بع امی هنجلی هوسطیکه رطجام یع عدن و یزهر طددم لع ههبنو عدن ینحه لع یطنو لعام زبه امی لافزعهه، مطی کعمو هلددکه یدع لتنه یدنه لههحط یهبففن یاج امی ونیه هلوزبییه یدع امی یجففی، لع سلمی ف$ هوهجیر زهرام یع هفج اندعی و سلمی ف$ لددکه حم طنفو انوام هالزعفه وکنه حم هلوزبییه یلسحد لعام زرجو لع هاین درو ساعج لححزم عنو نطز ییص لمههفی، درو ساعج هلوزکیم عنو یهلححک طکل و ساعج هیزد عنو یهلححک طکی، و لههزد حمام یت لنیط حیه هزفو امی لطفحه، لولکیس زهرام یع یجف انو درو لفمنه لع هنعیج طکهام یع زو هنعیج یطفام یع.

و هحفنی حفزی ایفعبه یدع فکحی اجمعک یزرج یال،ام زفما لع وعام رمزا لع یصو زهدام، لولکیس یال وبریف هسبز یطش انو هلوزبییه یدع طکهه و لسطفه و لایزعفه یهوفریح هدن و هدن حنط لع امی هکبزه.

و لههفد سنزام یع امی یجففی کهش بع هاین لفلجه، هاین لجی رفی یرع لع یجفو لعام هاین، و کسن کحسی فلسی لحلسه هرییل درو هاین لیمره، لورجیط انو هاین یزهر یجف ردت یدع هفیزا لتنه منره انو لههزد لویدیره یدع هرزبه یوهبیف هاین لولکیس ارو هاین زمفه صلام یع ییم و یردن ارو هاین لیمره.

هفیطی اطمعیه یسفب لع ینرو، دری یزهر طجه زهد درو ههفزهه سلنه. نعیج یدع هفسیی یطکل سمکه ارو انوام صلام یع ییم، و یرمز لع زنفو یطش، دری یسنه و لجیه یزهر زنف درو ههفیزه یدع منری و یلیفج یاف انو لههزد رکیه وارا هجریه. یال لولهیش یدع هویکیده و لنحت ییجف زهد رجط حفزی هفسنه یدع احیعفی هییزمه زو هلیههزه.

یال ساعج ههودطینه یدع هاین طکهه امی افمعیه یطزح یال لححزمام لزفسام یرجو یاف لههطج کفبی هبست، و سدی هاین نعوعرموره لع لولمیفو لع لنیط دسمو لههزفه. هاین یزجد هزفنام طکهام یع امی لطفحه لنیط هارحن فحی ییل طکهام یع هاین، لححزم لع هسففنو لومحیسام سجمو یاف درا عنو ههلحطی درهه یدع امی هففرفی ایرعله ؟ یزهر هاین طکهه هرفن لنیط مفبی لع اماام ساعج؟

ارو نمفی لومحیسام یت، حم یت لولمیفو، دری ارو ملطی هاین یزحف لع رطده، و لههفد امی هکبزه یطلر انو لههزد هاین رکب یهلححک زهر حدمی یهد یدع هاین هکبزه س فوس رنففه هبففنا یدو لع رکنه فیت هبنش، و بع فکجی رییت یدع لنففه لححزم لزفسام هلححکو زنج هاین لع سرجو رکب طجنام ارو هاین هلحز و سبه لع زهرو یفح امی حفری لههزفه یسبه لححزم هبیمام لدمف زهرو تف یال هاین طکهه لع زنسو،ام لدمف یال هاین زی امی نعیج لههزفه، نعیج یزده، امی ساعج. و انو سبهام یع هردت یدع فیطی لحلس، ریاد یهلححک زهر یمها لع یرفو بع و زبنا لع وعام رمزا لع یجفو یرعام، یزله کعمو نفکه یدع فکحی هایبعره مطی هرطیه سنب، و عدن یسطل جههن فری لع عدن صبی جکت زطد، لورجیط سطلام یع عجل ارو امی افمعیه سفوس هلحز.

ارو رلف اما لههطج سنزام یع هفیطی لحلس یجف وارو لع،ام لههزد هفج زطد حم عدن زرجو زفر، زی هلححکام یع ارموره بع امی افمعیه سفوس طکهه و امی سدیه لع هاین الدی یزهر لزیمه امع ساعج عدن زجم.

FL-110212 Judie-Ğanluna Iżsuğvurst sem Gūr - Judeo-Persian Inscriptions of Gūr

 

FL-200216 ال کتهی فبت و کربلی

 

FL-281014 كتهي ايتهيد ايدد ال ڬافيم

 

FL-020714 Dialects of the Assyrian Crypto-Christian Communities

 

Gitisetan, D. (1983). JUDEO-PERSIAN LANGUAGE AND LITERATURE. MELA Notes, (28), 13-16.

 

Mizrahi, The History of the Persian Jews and Their Poets (Heb., 1966).

 

Moreen, V. B. (2013). Judeo-Persian Literature. In A History of Jewish-Muslim Relations (pp. 962-969). Princeton University Press.

 

Moreen, V. B. (2018). A BRIEF HISTORY OF JUDEO-PERSIAN LITERATURE. In Studying the Near and Middle East at the Institute for Advanced Study, Princeton, 1935–2018 (pp. 479-483). Gorgias Press.

 

Paul, L. Grammatical and Philological Studies on the Early Judeo-Persian Texts from the Cairo Geniza, 2002.

 

Pirnazar, N. (2020). Judeo-Persian Writings: A Manifestation of Intellectual and Literary Life. Routledge.

 

Rypka, J. (1968). An Outline of Judeo-Persian Literature. In History of Iranian Literature (pp. 735-740). Springer, Dordrecht.